Проектно-исследовательская работа студентов

76 
 
 
           5. Методы исследования 
-беседы; 
-анкетирования; 
-наблюдения; 
-аналитический. 
 
           6. Описание проекта 
Государственная  программа  «Серпін-2050»  стартовала  в  стране  два  года  назад.  
Поскольку  студенты,  приезжающие  из  дальних  уголков  страны,  нуждаются  в  оказании  им 
помощи  по  адаптации в  условиях  новой  среды,  у  нас  возникла  идея  создания  специальной 
программы  поддержки  студентов,  обучающихся  в  нашем  вузе.  Данная  программа  будет 
включать  информационную, практическую, психологическую и другие виды поддержки [1].  
В 2014 году Костанайский государственный педагогический институт утвержден как 
вуз, участвующий в реализации данной программы. Нашему институту ежегодно выделяют 
большое количество грантов на обучение по программе «Серпін – 2050» [2].  
В  «Плане нации  – 100 шагов по реализации пяти институциональных реформ главы 
государства» особое место уделяется  79 шагу, в котором Президент акцентирует внимание 
на повышении конкурентоспособности выпускаемых кадров и рост экспортного потенциала 
образовательного сектора [3]. 
На основе проведенного нами опроса, было выявлено, что 44% студентов требуется – 
около 4 месяцев для адаптации к жизни и деятельности в вузе, 45% - около полугода. 
 
 
 
 
11%
44% 45%
Адаптация
2 месяца
4 месяца
6 месяцев
0%
50%
учебная 
деятельнось
бытовые 
проблемы
Проблемы в учебной деятельности и в 
общежитии 

77 
 
 
  
 
Возникла  настоятельная  необходимость  на  базе  нашего  института  создать 
информационный  центр    для    поддержки    студентов-cерпiновцев.  Его  работа  видится  по 
следующим направлениям: 
 
Создание группы в социальных сетях. 
Цель:  создать  единое  виртуальное  пространство  для  общения  и  обеспечения 
различного рода поддержки и информированности студентов, обучающихся в институте по 
программе  «Серпін». Это даст возможность привлечь молодежь из южных регионов нашей 
страны 
получить 
качественное 
образование 
в 
Костанайском 
государственном 
педагогическом  институте,  оперативно  информировать  их  о  вопросах,  интересующих 
абитуриентов проекта «Серпін». 
Для достижения этой цели поставлены следующие задачи: 
1)  предоставить  оптимальный  уровень  необходимой  информации  об  обучении  и  его 
условиях для студента программы «Серпін»; 
2) обеспечение обратной связи студентов с преподавателями  и возможность диалога 
студентов  первых и старших курсов. 
3) оказание психологической поддержки в рамках, допустимых учебным заведением. 
В  сообществе  «Серпін  КГПИ/КМПИ  Костанай»  будут  указаны  контактные  номера 
телефонов  преподавателей,  студентов  старших  курсов  проекта;  будет  предоставлена 
информация  об  оптимальных  условиях  получения  образования  в  институте,  условиях 
поступления,  проживания  в  общежитии,  наличии    и  размере    стипендий,  обеспечении 
дальнейшего  трудоустройства,  достижениях  наших  выпускников,  возможности  участия  в 
программе академической мобильности.  
Будет предоставлена возможность обратной связи студентов с преподавателями вуза. 
   Создание услуги "Звонок по мобильному". 
Телефон доверия выполняет функцию оказания первичной психологической помощи 
обращающимся, а также информационно-разъяснительную, координационную и ряд других. 
 
Телефон доверия создается с целью: 
-  оказания  бесплатной  и  анонимной  экстренной    консультативно-психологической 
помощи по телефону студентам; 
-  внедрения  нового  эффективного  механизма  раннего  выявления  нахождения  в 
трудной жизненной ситуации; 
- профилактики стрессовых и суицидальных настроений студентов; 
- профилактики жестокого обращения между студентами; 
- помощи студентам в решении вопросов связанных с учебной деятельностью. 
На чем базируется работа Телефона доверия 
Всем  студентам  по  программе  «Серпін»  предоставляются  номера  студентов 
старшекурсников, на которые можно позвонить со стационарного или мобильного телефона. 
Телефон  доверия  –  это  анонимная  служба  и  звонящий  не  обязан  себя  называть. 
Преимущество телефона доверия – доступность, экстренность и анонимность. 
40%
60%
нет
да
Легко ли дается изучение русского языка?
кружок" Русский …

78 
 
Звонки  будут  приниматься  от  студентов,  испытывающих  трудности  с  социальной 
адаптацией  или  же  с  вопросами,  касающимися  внеучебного  времени.  Также,  возможен 
вариант  с  телефоном  преподавателя,  по  которому  можно  позвонить,  в  случае  вопросов 
относящихся к учебе. 
В  ходе  своей  профессиональной  деятельности  консультанты  телефонной  службы 
нацелены на решение следующих задач: 
–  обеспечение  каждому  обратившемуся  за  советом  и  помощью  возможности 
доверительного диалога; 
– помощь в мобилизации их творческих, интеллектуальных, личностных, духовных и 
физических ресурсов для выхода из «кризисного» состояния; 
–  расширение  диапазона  социально  и  личностно  приемлемых  средств  для 
самостоятельного  решения  возникших  проблем  и  преодоления  имеющихся  трудностей, 
укрепление уверенности в себе; 
–  направление  абонентов  к  иным  службам,  организациям,  учреждениям,  где  их 
запросы могут быть удовлетворены более полно и квалифицированно; 
-  содействие  обращению  за  помощью  к  профессиональным  психологам  (на  очное 
консультирование); 
– анализ причин и источников повышенного напряжения и доведение результатов до 
сведения руководства института. 
Создание поддержки в «Доме студентов». 
Создание поддержки в «Доме студентов» является одним из наиболее приоритетных 
направлений в построении и организации данного проекта, т.к. всех студентов, зачисленных 
в  КГПИ  по  программе  «Серпін  -  2050»  обеспечивают  жильѐм  на  всѐ  время  обучения  в 
обязательном порядке. Именно там студенты проводят всѐ своѐ свободное от учѐбы время. В 
этом  разделе  проекта  представлено  несколько  векторов  развития  поддержки  студентов,  на 
основе которых поставлены следующие задачи: 
обеспечение  ориентирования  по  городу  и  учреждениям  здравоохранения,  культуры, 
бытового обслуживания при помощи специально созданных карт; 
организация экскурсионных мероприятий. 
Разработка  и  представление  карты  маршрутизации  автобусных  направлений  по 
городу. На карте геолокации отправной точкой будут обозначены необходимые автобусные 
остановки  («Юбилейка»,  «Дворец  спорта»,  «Автовокзал»,  «Ж/д  вокзал»  и  др.).  Для 
облегчения  ориентации  маршрутная  сетка  автобусов  будет  обозначена  соответствующими 
ветками, обозначенным определѐнным цветом.  
Разработка  и  представление  карты,  способствующей  научной  и  культурной 
деятельности  студентов.  В  содержание  данной  карты  будет  включено  местоположение 
библиотек,  театров  и  музеев  города  Костанай.  С  помощью  этой  карты  студенты  без 
затруднений смогут найти нужную литературу для своей учебной и научной деятельности, а 
также организовать свой культурный досуг. 
План  обязательных  адаптационных  мероприятий,  проводимых  в  первый  месяц 
проживания студентов городе. В этот план будет включены следующие мероприятия:  
а)  знакомство  студентов  с  общежитием,  правилами  проживания  в  нем,  а  также 
знакомство студентов, прибывших из разных городов друг с другом;
 
б) организация экскурсии по городу; 
в)  встреча  со  студентами  старших  курсов,  обучающимися  по  программе  «Серпін-
2050»;  
г)  ряд  встреч  с  интересными  людьми  города  Костанай  (общественные  деятели, 
выпускники КГПИ, поэты, композиторы, художники, представители молодежной политики и 
т.д.) 
Поддержка  студентов  программы  «Серпін-2050»  в  рамках  проживания  их  в 
студенческом  общежитии  производится  с  целью  предоставления  наиболее  оптимального 
адаптационного периода на начальном этапе обучения [4].  

79 
 
 
Включение студентов в общественную жизнь института. 
Когда  наши  студенты  по  программе  «Серпін»  приезжают  в  Костанай,  очень  важно 
обеспечить их высоким  уровнем занятости в педагогическо–организационной деятельности 
[5,  79].  Для  этого  необходимо  создать  программу,  информирование  о  которой  будет 
действовать  в  рамках  института  и  «Дома  студентов».  Далее  мы  предлагаем  тезисную 
структуру данной программы: 
Танцевальный коллектив «Ай ару». 
ДК (дебатный клуб) «Парасат». 
Костанайский областной педагогический отряд «Ровесник». 
При 
посещении 
вышеперечисленных 
творческих 
объединений, 
студенты 
обеспечиваются  занятостью  и  взаимодействию  с  новыми  людьми  в  молодѐжной  среде,  что 
позволяет быстро и безболезненно адаптироваться в малоизвестном окружении; получением 
ценного  опыта  и  обучению  новым  навыкам,  которые  станут  полезным  дополнением  к  их 
будущей профессиональной деятельности.  
            5. Создание кружка "Русский язык". 
Кружок  ―Русский  язык‖  занимает  важное  место  в  решении  практических  задач, 
которые  состоят  в  том,  чтобы  привлечь  внимание  студентов-серпіновцев,  прежде  всего,  к 
миру  слов,  повседневно  употребляемых,  дав  им  почувствовать,  что  он  интересен, 
увлекателен,  сложен,  разнообразен.  Он  способствует  более  прочному  и  сознательному 
усвоению  изученного  на  занятиях  материала,  обогащению  словаря,  развитию  речи, 
воспитанию  бережного  отношения  к  слову,  к  богатствам  языка  и  стремления  настойчиво 
овладевать этими богатствами [6]. 
Формами проведения  занятий являются беседы, викторины, КВН, игры-упражнения, 
занятия-погружения, составление кроссвордов и др. 
На  занятиях  кружка  будут  широко  использоваться
 
наблюдения  над  живой  речью  и 
литературным материалом, будет вестись работа с различными видами словарей.   
Форма подачи материала  будет зависеть от целей и задач занятия. В программе игры 
на языковом материале, вопросы занимательной грамматики, а также краткие увлекательные 
рассказы  о  жизни  языка,  сообщения  самих  учащихся  о  наблюдениях  над  языковыми 
явлениями,  сообщения  на  основании  прочтения  указанных  материалов  по  отдельным 
вопросам языкознания, наблюдения над звучанием слов в русском языке. 
          Цель:  Формирование  личности,  владеющей  устной  и  письменной  речью  в 
соответствии  со  своими  возрастными  особенностями,  воспитание  у  студентов  бережного 
отношения к слову, расширение коммуникативных возможностей. 
          Задачи: 
- 
Расширение  и  углубление  запаса  знаний  студентов  и  формирование 
лингвистической компетенции. 
- Формирование у студентов  навыка грамотного письма, правильного произношения 
и словоупотребления, первичных орфоэпических, орфографических навыков. 
-  Развитие  и  совершенствование  мыслительных  операций,  психологических  качеств 
личности  (любознательности,  инициативности,  трудолюбия,  воли)  и  творческого 
потенциала.  
- Совершенствование коммуникативной культуры обучающихся. 
         6. Создание группы психологической поддержки. 
Работа  данной  группы  предполагается  совместно  с  преподавателями  и  студентами 
специальности «Психология». 
Одним из важных моментов адаптации студентов 1 курса к условиям вуза является: 
-    правильная организация  учебной деятельности педагогами;  
-  планомерная  работа  по  формированию  адекватных  учебному  заведению 
взаимоотношений в студенческой группе;  
-    актуализация значимости выбранной студентами профессии; 

80 
 
-    работа над снятием тревожности и других негативных эмоциональных состояний, 
проявляющихся у студентов в начале обучения. 
Средствами социально-психологической адаптации первокурсников являются: 
-  активное  усвоение  социальных  норм,  ценностей,  а  также  способов  деятельности; 
выработка образцов мышления и поведения, а также приобретение, закрепление и развитие 
умений и навыков межличностного общения;  
- формирование социально адекватных способов реализации эмоциональных реакций, 
а  также  социально  и  профессионально  значимых  средств  общения,  поведения  и 
деятельности, в форме которых личность могла бы реализовать свои внутренние тенденции, 
потребности  и  склонности,  то  есть  успешно  находить  себя  в  социальной  среде, 
самоопределяться в ней и самореализовывать себя в учебной деятельности [7]. 
Наиболее  эффективно  формирование  данных  психологических  особенностей 
проходит в рамках социально-психологического тренинга.  
Задача  группы  социально-психологического  тренинга  -  помочь  каждому  участнику 
выразить себя индивидуальными средствами,  научиться воспринимать и понимать себя. Эти 
навыки  необходимы  студентам  как  для  адаптации  к  новому  коллективу,  успешному 
обучению, так и для освоения будущей профессии педагога. 
Необходимо  сформировать  тренинговые  группы,  которые  должны    включать  
студентов с разным социальным статусом. 
          7. Ожидаемые результаты: 
Одним  из  важных  ожидаемых  результатов  является  конкретная  адресная  помощь 
студентам программы «Серпiн» в адаптации к новым жизненным реалиям: 
Повышение активности студентов.  
Расширение кругозора. 
Совершенствование  коммуникативных навыков.  
Активизация творческого потенциала.  
Формирование способности преодолевать  воздействия  стрессовых ситуаций. 
Способность к сотрудничеству и диалогу. 
Навыки адаптации в динамично изменяющемся и развивающемся мире. 
Положительное отношение к учебе. 
Обеспечение помощи кураторам в организации внеклассной работы со студентами  – 
первокурсниками. 
 
          8. Список использованной литературы. 
http://www.serpin.biz/
 
https://www.kspi.kz/rus/серпін-2050
  
http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31977084 
Артемов С.Д. Социальные проблемы адаптации [Текст] / С.Д. Артемов. – М., 1990. – 
180 с. 
Емельянов В. Студенты об адаптации к вузовской жизни // Социс.  - 2001. - № 9. - С. 
79. 
Кружковая  работа  по  русскому  языку.  Пособие  для  учителей  /  Н.Н.  Ушаков.  –  М.: 
Просвещение, 1979. - 349 с. 
Бисалиев Р. В., 
Куц О. А., 
Кузнецов И. А., 
Деманова И. Ф. Психологические 
и социальные аспекты адаптации студентов // Современные наукоемкие технологии. - 2007. - 
№ 5. - С. 82–83.     
 
 
 
 

81 
 
 
Авторлар: Досанова Г.К., Кайыргалиева А.Б., 2 курс, «Тарих» 
Ғылыми жетекшілері: Панияз Т.П., әлеуметтік ғылымдардың магистрі.  
            Амантаева А.Б., ф.ғ.к. "Әлем тарихы және қоғамдық пәндер" кафедрасының доценттің 
міндет атқарушы.  
 
«ЖАҺАНДЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ ШЕШУДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ 
АТСАЛЫСУЫ» ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖОБА. 
 
 
Кіріспе  бӛлім:  Қазақстан  әлемдегі  гендерлік  теңдікті  мҧрат  тҧтқан 
мемлекеттердің бірі.Республикасы Президентінің жанындағы «Әйелдер ісі және отбасылық-
демографиялық  саясат»  жӛніндегі  ҧлттық  комиссияның  басты  міндеттерінің  бірі-  
нормативтік-қҧқықтық  актіні  іске  асыру  тетіктерін  әзірлеу.  Қандай  заң  шықсада  оны  іске 
асыратын механизм керек. Механизмді қалай қҧрсақ, заң солай іске асады. Әйел отбасының 
ҧйытқысы ғана емес, ол – кәсіпкер, ол – саясаткер.Теңдік– бір жыныстың мҥддесіне заң мен 
нормаларды  бейімдеу  емес,  еркектер  мен  әйелдердің  ӛзіне  тән  табиғи  айырмашылығын 
ескеру.  Алайда,  елімізде  нақты  гендерлік  теңдікті  орнықтыруға  әлі  де  біршама  жҧмыстар 
атқарылуы  керек.Ғылыми  жобаның  ӛзектілігі  Қазақстан  әйелдерінің  сана  сезімін 
арттырып,қоғамға  ӛз  ҥлесін  қосуға  шақыру,  әйелдің  «қырық  жаны  бар»,-  демекші  әйел 
білікті басшы да,саясаткер де бола алады. 
Жобаның  мақсаты:  әйелдердің  қоғамдық  және  саяси  ӛмірге  белсенді  араласуын 
қамтамасыз ету болып табылады. 
Бҧл мақсатқа жету ҥшін келесідей міндеттер шешімін табуы тиіс: 
- Қоғамдағы әйелдерге қатысты гендерлік мәселелері; 
- Қазақ әйелінің қазақ халқында ойып алатын орны (негізгі кӛзқарас , ӛткен тәжірибе); 
- Әйелдердің саяси қолбасшылығы және саяси белсенділігін арттыру; 
- Әйелдер кәсіпкерлігін дамытудағы шетелдік озық тәжірибелермен алмасу; 
- Қазақстанда тек теңдікті орнатып қана қоймай, әйел затына деген оң кӛзқарастарды 
қалыптастыра білу.  
«ЖАҺАНДЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ 
ШЕШУДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ 
АТСАЛЫСУЫ»
       
Зeрттey жҧмыcының мaқcaты мeн мiндeттeрi:
Жaһaндaнy
ҥдeрiciнiң
дaмy
қaрқыны
әлeмдiк
дeңгeйдeгi, қayiп-қaтeрдiң кҥшeйe тҥcyi, жaңa
тeхнoлoгиялaрдың
жәнe
экoнoмикaлық
қҧрылымдaрдың қaлыптacyынa ӛңiрлiк дeңгeйдeгi
хaлықaрaлық ынтымaқтacтықтың тeрeңдeyi мeн әр
aлyaндылығынa oрaй қaзiргi дҥниeдe бoлып жaтқaн
ӛзгeрicтeр – ocының бәрi тәyeлciз eлiмiздiң cыртқы
caяcaтынa тҥзeтyлeр eнгiзyгe мәжбҥр eтeдi. Ӛзeктi
хaлықaрaлық
прoблeмaлaрды
ӛлшeyгe
қaтыcты
жeдeл, икeмдi ҥн қaтyғa бҧл мәceлeлeрдe жaңa
кӛзқaрacтaрды әзiрлeyдi жәнe icкe acырyды тaлaп
eтeдi.
 
Жобаның ғылыми жаңалығы және ӛзектілігі: 
-  Гендер  дегенміз  –  ерлер  мен  әйелдердiң  мiнез-қҧлқын,  сондай-ақ,  олардың 
арасындағы  әлеуметтiк  ӛзара  қарым-қатынасты  айқындайтын,  олардың  әлеуметтiк  және 
мәдени  нормалары  мен  рӛлдерiнiң  жиынтығы.  «Gender»  сӛзi  ағылшын  тiлiнен  аударғанда 
«жыныс  (еркек,  әйел)»  дегендi  бiлдiредi.  Ал,  гендерлiк  саясат  қоғамдық  ӛмiрдiң  барлық 
салаларында  ерлер  мен  әйелдердiң  теңдiгiне  қол  жеткiзуге  бағытталған  мемлекеттiк  және 
қоғамдық қызмет. 
-  Мемлекеттегі  гендерлік  теңдік  саясаты  әйел  мен  ер  беделінің  тең  болуы  осы 
мемлекеттегі  заңдар  мен  механизмдердің  дҧрыс  жҧмыс  істеуінен  бастау  алады.  Осындай 
механизмдердің  тиімді  болуы  мемлекеттегі  болып  жатқан  гендерлік  мәселелердің  шынайы 
жағдайлары  дҧрыс  бағалануына,  олардың  кәсіби  шешу  тҥрлері  дҧрыс  талқылануына 

82 
 
байланысты  болып  келеді.  Осы  кӛзқарас  бойынша  кемсітушіліктер  айқын,  жасырын  тҥрде 
сақталатын  ӛмір  салаларына  басым  назар  аударылады.  Бҧл,  ең  біріншіден,  әйелдер  мен 
ерлердің  мҥмкіндіктерін  теңестіру  ҥшін  арнайы  шараларды  қолдануды  талап  ететін  саяси, 
әлеуметтік  және  экономикалық  салаларға  қатысты.  Әйелдердің  ҥлкен  мҥмкіндіктері, 
олардың  тәжірибесі,  мемлекет  игілігі  ҥшін,  қоғамның  барлық  мҥшелерінің  игілігі    ҥшін 
қолданылмаған  жайттар  мемлекеттің  мҥдделік  кӛзқарасы  бойынша  әділетсіз  және  тиімсіз. 
Елдің  белсенді  бӛлігін  бӛліп  тастау  арқылы  дамыған  демократиялы  қоғам  мен  мемлекет 
жасау  мҥмкін  емес.    XX  ғасырдағы  болған  жайттар  әлемдік  қоғамды  бір  жыныстың 
жағдайын  жақсарту  екінші  жыныстың  кемшілікке  ҧшырауына  себеп  екеніне  кӛз  жеткізді. 
Нағыз  демократия  гендерлік  демократиясыз  іске  аспайды.  Сол  себепті  де  XX  ғасырдың 
соңғы  жылдарындағы  ҥлкен  жетістік  ретінде  саналатын,    егіз  сӛзге  айналған  гендерлік 
демократия мен гендерлік теңдік XXІ ғасырдағы адамдардың дамуын анықтайды.  Әйтсе де, 
бҧл  теңдіктің  ӛмір  сҥруі,  оның  сақталуы  мен  қолдануы  әрдайым  прогресс  жағдайында, 
қоғамдағы әйел мен ерлердің шынайы беделін қайта бағалану шарттарында іске асырылады.   
-Қазақ  ағартушыларының  еңбектерімен  таныса  келе,    қоғамдағы  әйелдердің  рӛліне 
деген кӛрегенділік  кӛрініп тҧр. Гендерлік мәселе әлі кҥнге дейін қазақстандық қоғамның ең 
маңызды арқаулы мәселесі болып тҧр.  
ХХІ ғасырдың басында елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасының гендерлік 
саяси тҧжырымдамасын бекітті. Ол нағыз демократиялық мемлекет қҧру ҥшін тиесілі әсерін 
тигізеді. Осы кезде  мемлекетте азаматтардың қҧқықтары шынайы мҥмкіндіктері бекітіледі. 
-  Бҥгінгі  Қазақстандағы  ҧлт  және  ҧлтшылдыққа  қатысты  рефлексияға  гендерлік 
ӛлшемді енгізу, мемлекеттік ҧлтқа деген қарым-қатынасының  гендерлік негізіне екпін қоюға 
мҥмкіндік  береді.  Жаңашылдық  ойларын  қабылдауға  қарамастан,идеология  дәстҥрлі 
гендерлік тәртіпті ҧстанады.Ҧлттық жобаларды қайта қҧруда  
1)этникалық  және  ҧлттық  топтар  арасындағы  шекаралар  мен  айырмашылықтарды 
тудыратын,  2)ҧлттық  әл-ауқаттың  басты  шарты  ретіндегі  ҥй  шаруашылығындағы  әйелдің 
гендерлік  бейнелерін  пайдаланды.  Ҧлттық  бірегейлік  дағдарысқа  тап  болып,  оның 
«жетіспеушілігі  ∕  жоғалуы»,  оның  символикалық  «қайғыруы»  орын  алған  жағдайда 
орындалуы әлдеқайда тиімді болмақ. Ол тек тіл мен діннің қалпына келтірілуі арқылы ғана 
емес,әйел-ананың  бейнесі-ҧлттың  рухын  айшықтайтын  гендерлік  рӛлдер  мен  бейнелердің 
қайта қалпына келтірілуі арқылы жҥргізілді. 
- 
Басты  жаңалықтардың  бірі  Елбасы  Н.Ә.Назарбаевтың  «Қазақстан-2050» 
стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына арнаған 
Жолдауында  да  Президент  отбасы,  ана  мен  баланы  қорғауды  басты  назарға  қойды.  Осы 
жолдауда  Елбасы  ана  мен  баланы  қорғауды  жаңа  кезеңдегі  әлеуметтік  саясаттың  маңызды 
қҧрамдас бӛлігі ретінде жариялады.  
Зерттеу  тақырыбының  әдіснамалық  негізі:  тарихи  гносеологиялық  әдістер, 
салыстырмалы әдіс, әлеуметтанулық әдіс.
 
Тарихи  гносеологиялық  әдіс  — 
саяси  қатынас
 субъектілерінің  барлық  іс-әрекеттері 
ӛткен және саяси идеялары жҥзеге асқан кеңістік пен уақыттағы ӛркениеттің саяси тарихын 
зерттеудің негізгі әдісі.Қазақстан Республикасы тәуелсіздік жылдарында ерлер мен әйелдер 
қҧқықтары мен бостандықтарын қорғау саласында біршама дамуға ие болды. Қазіргі уақытта 
бҥкіл жер шары бойынша тарихи қалыптасқан ер азаматтарының әйел азаматтарынан ҥстем 
болуы ӛзгерістерге ҧшырап отыр. Әйел адамның кҥнделікті ӛмірдегі амандығы бҥкіл қоғамға 
жағымды  әсер  етіп,  адамзаттың  дамуының  кӛрсеткіші  болып  табылады.  Бірнеше  ғасырлар 
бойы  адамзаттың  санасында  қалыптасқан  азаматтық  қоғамдағы  әйел  затының  екінші 
дәрежедегі  рӛлі  мәселенің  тҥйіні  болып  табылады.  Ӛкінішке  орай,  бҧл  мәселе  бойынша 
біршама  даму  орын  алып  отырса  да  біздің  қоғамда  ер  азаматы  мен  әйел  азаматы  арасында 
теңсіздік  сақталып  отыр.  Қазақ  халқы  қыз  баланы  әрқашан  әлпештеп  ӛсірген.  Ал  қазіргі 
таңда  демократиялы,  зайырлы  мемлекет  болғаннан  соң  теңдік  мәселесі  алдыға  қойылған 
мақсаттардың бірі және бірегейі . Осы әдісті пайдалана отыра қазақ халқының қанында бар 
саясатта,  басшылықта  ӛз  орнын  кӛрсете  білген  дара  тҧлғаларды  негіз    жан  –  жақты  аша 

83 
 
білдік.  Бҧл  ерекше  саясаттық  біздің 
халық  ҥшін  жат  емес  екеніне 
толықтай 
кӛзді 
жеткізуге 
тырысамыз.  Әдісті  сан  қырлы  ашу 
ол  осы  тақырыптың  негізі  болып 
табылады.  
Салыстырмалы  әдіс -  бір-
біріне 
ҧқсас 
немесе 
жақын 
орналасқан, 
пайда
 болған 
кезінен 
қатарласып 
келген 
және 
қҧрылымы
 мен 
атқарымы 
бойынша 
әр 
тҥрлі, 
бірақ 
салыстыруға 
болатын, 
кеңістік 
пен 
уақыт
 ішінде  шалғай  бірнеше 
қасиеттерінің  және  жағдайларының 
ҧқсастығы  мен  айырмашылықтарын 
табу.  Қазіргі  қоғамға  сәйкес 
дамыған 
мемлекеттердің 
озық 
технологияларын 
немесе 
тәжірибелерін салыстыра келе, тек 
оның  жақсы  тҧстарын  халыққа 
жақын 
жеткізу, 
санаға 
қалыптастыра 
білу. 
Гендерлік 
саясаттың оң қырын барынша ашу 
осы әдістің негізі.   
Әлеуметтанулық 
әдіс 
– 
саяси 
ӛзгерістердің 
терең 
негіздерін  іздеуімен  және  осы 
ӛзгерістердің 
бастауы 
болып 
табылатын адамдардың әлеуметтік 
жіктелуінен 
туындайтын 
мҥдделердің 
әр 
тҥрлілігін 
қарастыруымен  қҧнды.  Бҧл  әдіс 
дербес  білімдер  жҥйесі  мен  ӛзінің 
жеке  пәні  бар  ғылымға  айналу 
процесінде  тҧрған  саясаттанудың 
бір  саласы  —  саяси  әлеуметтануда  негізгі  әдістер  қатарында  қолданылады. 
Қазақстандықардың  гендерлік  теңдік  жайлы  қандай  пікірде  екендігін  анықтау  мақсатында 
сауалнама жҥргіздік. 
           Сауалнамаға 16 жастан асқан 50 адам қатысты. Олардың  75%-ы әйелдер және 
25%-ы ер азаматтар.Сҧрақ қою әдісі –сҧрақ-жауап жҥзінде жҥргізілген сҧхбат және онлайн-
сауалнама. 
Сауалнама 2016 жылы 9-12  наурыз аралығында жҥргізілді. 
Қазақстандағы гендерлік саясаттың дамуы дәрежесі қандай деген сҧраққа сауалнамаға 
қатысушылардың 75%-ы қанағаттанарлық деп жауап берсе, 15%-ы ӛте жақсы,ал қалған 10%-
ы  тӛмен  дәрежеде  деп  ӛз  ойларымен  бӛлісті.  Сауалнама  қатысушыларының  басым  бӛлігі 
(69%) жҧмысқа орналасқанда әйелдердердің қҧқықтары мен бостандықтары ер азаматтармен 
тең  дәрежеде  сақталады  деп  есептейді.  Респонденттердің  21%-ы  бҧл  пікірмен  келіспейді. 
Олардың ойынша, жҧмысқа орналасуда ер азаматтардың әйелдерге қарағанда мҥмкіндіктері 
кӛп.  Қалған  10%-ы  бҧл  сҧраққа  нақты  жауап  бере  алмады.Сҧрақтарға  жауап  берген 
қазақстандықтардың  40%-ы  елімізде  әйелдер  еңбегі  ерлерге  қарағанда  тӛмен  бағаланады 
дейді. Тек 13% респонденттердің ойынша, әйелдер ерлерге қарағанда кӛп табыс табады. Ал, 

84 
 
35%-ы  әйелдер  мен  ер  азаматтардың  еңбегі  теңдей  бағаланады,  яғни  бірдей  табыс  табады 
деген  жауапты  таңдады.Респонденттердің  жартысынан  кӛбі  (62%)  Қазақстанның  саяси 
ӛмірінде ерлер мен әйелдердің ҥлесі теңдей деп жауап берді. Яғни, олар саясатта ерлер мен 
әйелдердің  қҧқықтары,  мҥмкіндіктері  теңдей  деп  ойлайды.Қазақстан  Республикасы 
Парламенті  мәжілісіндегі  әр  бесінші  депутат  әйел  адам.  Ал  Парламент  Сенатындағы 
депутаттардың  6,4%-ы  ғана  әйелдер.).  Респонденттердің  ҥштен  бір  бӛлігі  саяси  мансап 
жасауда  ер  азаматтар  басымдыққа  ие  деп  айтты.  Ал,   17%-ы  бҧл  тақырыптан  хабарсыз 
екен.Сауалнамаға  қатысушылардың  жартысына  жуығы  (49%)  ерлер  мен  әйелдердің 
қҧқықтары  мен  бостандықтары  тең  дәрежеде  сақталуы  ҥшін  гендерлік  теңдік,  әйелдердің 
қҧқықтары  мен  бостандықтары  бойынша  халықтың  білім  деңгейін  кӛтеру  қажет  деп 
есептейді.  Қҧқықтары  бҧзылған  жағдайда  сот  арқылы  ӛз  қҧқықтарын  корғауы  керек  деген 
жауапты  19%-ы.  Ал,  17%-ы  гендерлік  теңдікті  сақатамағаны  ҥшін,  яғни  заң  талабын 
орындамағаны ҥшін тартар жазаны кҥшейту керек деп есептейді. Ал, қалған 15% әйелдердің 
қҧқықтары  бҧзылған  жағдайда  БАҚ  немесе  қоғамдық  ҧйымдар  арқылы  жария  ету  керек 
деген  пікірді  ҧстанады.  Global  Gender  Gap  мәліметінше,  2013  жылдың  қорытындысы 
бойынша Қазақстан гендерлік теңдік бойынша 135 ел арасында 32-орынды алады екен. 

жүктеу/скачать 11,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: