Сөйлесім әрекеттің жасалуының модельдері

  Модель 

–  бұл  объектіні  маңызды  белгілері  бойынша  құрастыру. 

Психолингвистикада сӛйлесім әрекетінің жасалуының бірнеше модельдері бар.  

Алғашқыда сӛйлесім әрекеті жасалуының модельдері ӛзінің мәні жағынан ізінше 

ӛңдеу (последовательной обработки) модельдері болды. Олар адам алдағы ӛткен деңгейде 

жұмысты аяқтағаннан кейін әрбір кезекті деңгейге ӛтіп отырады деп жорамалдайды. Тек 

кейінірек тілдік ақпаратты паралельді ӛңдеу моделі пайда болды. Олар сӛйлеуді кӛптеген 

деңгейлерде бір мезгілде ӛңдеу мүмкіндігін мойындауға негізделді.  

Ең  алдымен,  хабарлау  жайында,  сосын  грамматикалық  жағынан  дұрыс  сӛйлем 

жайында, кейінірек пікір айту жайында айтылады. Жол-жӛнекей ескерте кетейік, ресейлік 

психолингвистикада мәні жағынан лингвистикалық болып табылатын «сӛйлем» термині іс 

жүзінде  қолданылмайды.  Сондай-ақ  тағы  ескерте  кететін  жай,  соңғы  уақыттарда 

сӛйлеушіні (автор), тыңдаушыны (адресат), сондай-ақ біріншінің екіншіге тілдік құралдар 

арқылы әсер ету ниетін болжайтын  дискурс  пікір айту ретінде жиі айтылып жүр.