Мәтіннің тілдік емес қызмет құрамына енгізілуі

психолингвистикалық 

анализінде 

оны 

қызметінің  құрылымдық  құралы  ретінде  түсіну  маңызды  болып  табылады.  Мәтін 

коммуникацияның  негізгі  бірлігі  ретінде  сӛйлесушілер  арасындағы  қарым-қатынасқа 

кірістірілген,  ол  қызметті  құрылымды  етеді,  сӛйлесушілер  арасындағы  қатынасты 

реттейді  және  жоспарлайды.  Ал  коммуникаторлардың  қарым-қатынастары  ӛз  кезегінде 

мәтінге  біріктірілген  айтылған  пікірге  арналған  ӛзіндік  контекст  болып  саналады. 

Қарым-қатынастың  дәл  ӛзінде  мәтін  ӛз  мәніне  ие  болады  және  осы  тілдік  қарым-

қатынастың негізінде ол түсінікті болады және автордың түпкі ойына барабар түсіндірілуі 

мүмкін. 

Егер  мәтінде  суреттелген  қызметке  тыңдаушы  енгізілмесе,  сӛйлеуші  бұл 

қызметке толығырақ суреттеме беруі тиіс. Шындық болмыстың құрылымы дегеннен оның 

 

63 

тілдік  құралдарымен  суреттеу  дегенді  түсінуге  болады.  Бір  жағынан,  мәтін  ӛзінің 

туындауынан бұрын болып ӛтетін қызметті бейнелеуде жеткілікті түрде толық болуы тиіс. 

Екінші жағынан, ол бұл ол бұл қызметтен әдейі шеттетілуі мүмкін (мысалы, кӛптеген жыл 

бұрын жазылған) және тек оның таңбалақы формасының негізінде ғана оқырман оқиғалар 

және қызмет иелерінің ой-пікірлер барысының жүйелілігін қалпына келтіре білуі тиіс.  

Мәтін  реалды  оқиғаларды  бейнелей  алмауы  мүмкін.  Кӛркем  мәтінде  шындық 

болмыс жайындағы автордың елестету нәтижесі болып табылатын мүлдем жоқ әлемдерді 

тілдік  құралдармен  бейнелейді.  Бұл  жағдайда  «болуы  мүмкін  әлемнің»  когнитивті  және 

эмоциональды  құрылымы  (структурациясы)  авторлық  санаға,  сонымен  қатар  тілдік 

сананың заңдылықтарына бағынышты.  

 

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: