Психология кафедрасы
Өмірлік жоспарлары мен кәсіп таңдауы
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
ОПД лекция жинағы (2)
| 2.Өмірлік жоспарлары мен кәсіп таңдауы
Жастық шақ ең бағалы жас болып табылады, өздерінің талғамдарымен, әдеттерімен, талғам-мүдделерімен және т.б. ерекшеленіп отырады. Қазіргі әлемде жастық шақтың құндылығы кәсіби дайындықтағы оқу мерзімінің ұзаруымен байланысты. Өйткені жастық шақта адам негізгі білімдерді, дағдылар мен әдеттерді оңай үйренеді. Бұл кезде оқуға деген ынта ықыласы да ашық болады, сонымен бірге ең күрделі интеллектуалдық қабілеттері де әр түрлі ғылыми аймақтарда, техникада, физиологиялық және интеллектуалдық дағды мен ептілікті игеру процестеріне қабілетті болып келеді. Бұл қабілеттер тек қана іске асыруға ғана қолданбайды және де ары қарай шығармашылықты еңбегін дамытып, жетілдіруге негізделген. Сондай-ақ, қарым-қатынасты тез орнатып, танысу арқылы өздерінің достары да көп болуы осы кезеңге байланысты. Бұл қатынастар тек экстенсивті сипат алмайды, ары қарай махаббатта, неке құруға, достыққа негізделуі мүмкін. Жастық шақта сонымен бірге сұлулық пен әсемділік барлық жастағыларға тән болып келеді. Себебі, мұнда адам әрекеті өмірде, шығармашылық және тұлғалық қасиеттер ортада айтарлықтай прогресске жетеді. Сонымен бұл кезеңдегілер ең алғаш жоспарлаған мақсаттарына қадам жасай бастайды, яғни өздерінің өмірлік мақсаттарының орындалуына ұмтылады, өздірінің алдындағы кедергілерге қарсы тұруға үйрене бастайды. Бірақ та бәрібір оларда жаңаны қабылдап бар мүмкіншіліктерін пайдалану алдында уайымшылдық, өз-өзіне сенімсіздік, күмәнданушылық және толғану сияқты сезімдері туып отырады. Сондықтанда, бұл кезеңде ең басты мақсаты - өзін-өзі дамыту деп айтуға болады. Адамда өзінің өткен өмірінің кезеңдерімен айырылу өте қиын. Себебі, олардың алдында енді үлкен жауапкершілік, бұрыңғыдай мүмкіншіліктері таусыла бастайды, олар өз алдына қоғам мен қарым-қатынас жасауына, өз-өздерінің тек бір ғана әрекетпен айналасуына бағыттауына, яғни белгілі бір өмір қалпына келу үшін тура келеді. Бұл аталған құбылыстар адамның психикалық өміріндегі дағдарысқа әкеліп соғады. Әр адамның өмірінде мамандық таңдаудың маңызы зор. Бұл өмір жолының таңдауы, тағдырдың таңдауы. Бұл жасөспірім кезінде әрбір адам жасайтын таңдау. Бұл адамның өзі үшін үлкен маңызға ие және қоғам үшін маңызды. Жұмыс негізгі ингредиент болып табылады адам өмірі. Еңбек бізге күнкөріс қана емес, сонымен бірге өз-өзімізді қанағаттандыру, қоғамда белгілі бір орын береді, өмірімізге мән береді. Мамандық таңдау – бұл тұлға мен қоғам мүдделерінің тоғысатын, жеке және ортақ мүдделердің үйлесімді үйлесуі мүмкін және қажетті нүкте. Бірақ тек таңдау жеткіліксіз. Ең бастысы, адам өзіне ұнайтын нәрсені дәл таңдайды, осылайша ол өмірден өзін-өзі қанағаттандырады, рахат алады. Конфуций «Өзі жақсы көретін жұмысты тапқан адам өмір бойы жұмыс істемейді» деген. Адамның кәсіпті ойдағыдай таңдауы жеке тұлғаның жан-жақты дамуының шешуші шарттарының бірі болып табылады, оның жалпы қоғам үшін, оның ішінде экономикалық маңызы зор: жоғары және жан-жақты дамыған адамның еңбегі неғұрлым өнімді және дамымағанға қарағанда жақсырақ. Олай болса, мамандықты дұрыс таңдау – адамның жеке бақытының іргетастарының бірі, онсыз жалпы бақыт болмайды. Әлемде 40 мыңға жуық әр түрлі мамандықтар бар. Статисттердің зерттеуі бойынша жыл сайын 25 млн адам өзінің жұмыс орнын ауыстырып, оның 12 %- і қайтадан өз орнына қайтып оралады екен. Бұдан мамандықты таңдауда әр маман қателесіпті деуге бола ма? Әлде өзінің болашақтағы профессионалды қызметіне жан - жақты дайындалу керек шығар? Қоғамға, адамдарға пайдасын тигізетін мамандықтарды қалай таңдауға болады? Мамандық таңдау жасөспірім шақтағы ең маңызды шешімдердің бірі. Үлкен өмірге енді ғана аяқ басқан жас ұланның алдында мыңдаған мамандықтан өзіне лайықты біреуін таңдау міндеті тұрады. Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ мұның кез - келгеніне икемділік қажет, бұл жай күнелту, тамақ асыраудың жолы ғана емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе. Кейбір жастар мамандық таңдау ережесін білмегендіктен өзі қызықпайтын мамандықты таңдайды. Осыдан өз мамандығына қанағаттанбаушылық, реніш сезімдері болып, тіпті алдарына жоспар да құрғысы келмейді. Әрбір адам өзін - өзі дамыта алу үшін білім алып, сол біліміне сай мамандыққа машықтану керек. Мамандық таңдау - өте жауапкершілікті және маңызды іс. Мамандық таңдауда әр адам өзінің қызығушылығына, қабілетіне, бейімділігіне, қалауына сүйену керек. Қазіргі таңда мамандықтың түрі көп. Таңдау жасау оңай емес. Ең бастысы - адам еңбекке қабілетті, зейінді болуы қажет және оның мамандығы өзі өскен ортаға маңызды, бағалы үлес қосатындай болуы шарт. Өз ісіне сенімді, дұрыс таңдау жасаған адам ғана жетістікке жетеді. Өзінің сұранысын, қызығушылығын жоймаған кең тараған мамандықтарға дәрігер, мұғалім және құрылысшы мамандықтарын атап өтуге болады. Ал, өзекті мамандықтар қатарына жоғары технология, байланыс, коммуникация, әлеуметтік орта, экономиканы басқару мамандықтары және еңбек сұранысына қажетті жаңа мамандықтар жатады. Қоғамның дамуында мамандық иелерінен жоғары кәсіби біліктілікті, коммуникативтік қабілетті, еңбек етуге деген сүйіспеншілікті, қызығушылықты, өз мамандығы бойынша біліктілігін арттыруға даяр болатын мамандық иесін талап етеді. Сондықтан икемі, қызығуы, бейімі бар мамандықты таңдай білу, өзіне, қоғамға тигізетін пайдасын ойлау, мұндай еңбектен шабыт туатыны, ол өнімді еңбекке ұласып, табыс әкелетінін білу керек. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|