Психология пәні туралы түсінік және оның даму тарихы

Әр адам өзі мінез-құлық модельдерін игереді соған қарай сәттілікке жетеді, адам неғұрлым адамдардың мінез-құлқына реакциясына негіздеп, өз мінез-құлқын объективті бағаласа, соғұрлым оның қолданатын мінез-құлық стратегиясы мен тактикасы адекватты болады.

Күнделікті өмірде басқа адамның мінез-құлқын біртұтас бейне ретінде қабылдаймыз, әртүрлі құралдармен біруақытта өз позициямызды көрсетеміз. Сөйтіп бір адамдарға симпатия көрсеткіміз келсе, дауыс ырғағымызға (интонациямызға) дейін өзгертіп жеңіл, жұмсақ, жағымды қатынас көрсетеміз, сезімдеріміз де соған сай болады, мейірімді көзбен қарап жатамыз. Міне осындай белгілер модель дегенді құрайды немесе психологтар айтатындай мінез-құлық паттерндері қалыптасады.

Егер адам ым-шаралар арқылы қоршағандармен сезімдері, қатынастары сәйкес келмесе ренжиді. Сондықтанда психикадағы қорғаныс механизмдері жұмыс жасай бастайды, өзінің жекеменшік «Мені» іске қосылады. Мәселен қорғаныс механизмі ретінде келесі мінез-құлықты көре аламыз: сыни ескертулерге құлақ аспау, өзінің негативті сезімдерін басқа адамдарға ауыстыру, өзінің ақылға сыймайтын әрекеттерін рационализациялау. Осындай реакциялар өзара түсінісуге, өзара әрекетке кедергі келтіреді.

Қарым-қатынасқа түсіп жатқан серіктесте қауіп төндіретін түйсінуді тудырмас үшін және оның психологиялық қорғаныс механизмдерін іске қосуына амал жасамауы үшін, адамға көмектесу керек, яғни оның әрекет-амалдарын қалай қабылдап жатқынымызды сол адам ұғынуы керек, соған көмектесуіміз қажет.

Мұнда өте ерекше рөлді кері байланыс жасайды. Кері байланыс дегеніміз қарым-қатынастағы біздің басқаларға беретін ақпараттар және сол ақпаратқа оның мінез-құлқына біздің көрсететін реакция мазмұны кіреді.

ІІ. Енді мінез-құлық модельдеріне тоқталамыз.

Модель (француз сөзі, үлгі)– әрине мінез-құлық моделдерін таңдау адам әрекетін стандарттау дегенді білдірмейді, себебі адамның тірі темпераментін, айрықша ойлауларын, тұрмыстық әдеттерін жоқ қылу мүмкін емес.

Қоғамдағы адамның мінез-құлық типтеріне тоқталамыз, психологияда жалпы 3 типті көрсетеді: агрессивті, енжар және ассертивті. Адам бұл мінез-құлық типтерін қалауы бойынша өзгертіп отырады. Негізінен адамда осы 3 типтің біреуі басымырақ болады, қиындықтардан өтуге, конфликтіні шешуге көмектеседі.

жүктеу/скачать 1,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: