89
байқалады. Өйткені қан қысымы төмендеген
кезде миға қан аз
мөлшерде жетеді, қан айналысы нашарлайды. Соның салдарынан
қоректік зат жетіспей, мидың дәлірек, айтсақ жоғарғы реттеуші
орталықтың қызметі бұзылады.
Демек, қан қысымы мөлшерден тыс қалай қарай ауытқыса
да адам үшін қауіпті. Сондықтан қалайда қан қысымын қа лыпты
жағдайда ұстаған жөн. Ол үшін дұрыс тамақтану, күн
тәр тібін
тыңғылықты орындау, уақытында шалдыққан адамға, мас саждың
қандай түрін қолдануға болады деген сауал туады. Бел гілі клас-
сикалық массаж, нүктелі массаж, сегментарлы-рефлекторлы
массаждың бәрі де пайдалы.
Ең алдымен иықтың үстін және қос жауырынның арасын
жоғарыдан төмен қарай сипайды. Ол қан қысымы жоғары бол-
ғанда қолданатын тәсілге ұқсас, бірақ бас терісіне, шашқа тиіс-
пейді.
Тағы бір айырмашылығы мойынға, желкеге, иық үстіне
массаж жасағанда екпіндете жылдам жүргізіледі.
Бірқатар авторлардың айтуынша, аяқ-қолдың бұлшық етте-
ріне, қарынға массаж жасау қан қысымын жоғарылатады. Бұл
кезде жоғарыда келтірілген,
методика бойынша қимыл – қолтық
астындағы немесе шаптағы без түйіндеріне бағытталады.
Іштің бұлшық еттерін бір-екі рет сағат тілі бағытында сипап
шығып,
екі қолдың қырымен ысқылайды, одан соң алақанмен
қапсыра ұстап алып жұмсартады. Сілкілеу тәсілін қолданған да
пайдалы.
Аяқ-қол бұлшық еттеріне массаждың белгілі, әсіресе, жұм-
сарту, аунату, жұмарлау, илеу, т.б. тәсілдері пайдаланады. Мұндай
массаждан соң жүректің қызметі артып, шеткері қан тамырлары-
нан бөлінетін қанның мөлшері көбейіп, қан қысымының қалпына
келуіне ықпал туады. Қолға массаж 8-10 минут, аяққа 15-20 ми-
нут, қарынға 10-20 минут жасалады. Массаж емдік гимнастика-
мен, спорттың қосымша түрлерімен бірге жүргізілсе тіпті жақсы.
Массаждың бір курсы 10-15 күнге созылады. Оны екі-үш қайтара
алуға болады.
Нүктелі массаждың тежеу әдісін қолданады.
Осының бәрі
орталық жүйке системасына өз ықпалын тигізіп, қан қысымын
қалпына келтіреді.