ҚР ҰҒА академигі Т.Қ. Раисов атындағы


Интерфазалық хромосомалардағы эухроматин және гетерохроматин



бет9/15
Дата12.02.2023
өлшемі34,08 Mb.
#67335
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15

Интерфазалық хромосомалардағы эухроматин және гетерохроматин

  • Тығыздалу дәрежесіне байланысты фазалық хромосомалардың материалы эухроматин және гетерохроматинмен ұсынылған.
  • Эухроматинге тығыздаудың төмен дәрежесімен ерекшеленеді, сондықтан хромосомалық материалдың бос «оралған». Адам геномында оның еншісіне шамамен 2,9 млрд н.р. - 3,2 млрд н.р.
  • Эухроматин негізінен ерекше нуклеотидтік ерекшелігі бар ДНҚ-мен ұсынылған. ДНҚ спиралі мен хромосомасында әр түрлі қолдану нүктелері бар гендер белсенділігін реттеудің бірқатар механизмдері болғанымен, олардың эухроматин аймағында орналасуы ДНҚ учаскелерінің транскрипциясы мүмкіндігінің жалпы алғышарты болып саналады. Эухроматизацияланған аймақта немесе оның жанында орналасқан хромосоманың эухроматинді аймағынан шыққан гендер әдетте инактивтеледі.

Гетерохроматин- жоғары дәрежелі тығыздалған, яғни хромосома материалының тығыз «қаптамасымен» ерекшеленеді. Оның көп бөлігі орташа немесе қайталанатын ДНҚ нуклеотидтер тізбегімен ұсынылған. Бірінші топтағы гистондарға, рибосомалық және тасымалдаушы РНҚ-ға арналған мультикопиялық гендер кіреді.

  • Гетерохроматин- жоғары дәрежелі тығыздалған, яғни хромосома материалының тығыз «қаптамасымен» ерекшеленеді. Оның көп бөлігі орташа немесе қайталанатын ДНҚ нуклеотидтер тізбегімен ұсынылған. Бірінші топтағы гистондарға, рибосомалық және тасымалдаушы РНҚ-ға арналған мультикопиялық гендер кіреді.
  • Гетерохроматин – генетикалық белсенді емес хромосомалар үнемі конденсацияланған күйде болады.
  • Эухроматин – гетерохроматинді қоспағанда, интерфазалық ядроның барлық генетикалық материалын құрайды.

Эухроматин

  • учаскелері деспиральданған, яғни тарқатылған күйде болады, сондықтан бояуды аз сіңіріп, нашар боялады
  • Генетикалық информация жазылған сирек қайталанатын гендерден құралған
  • Интерфазалық ядрода генетикалық активтілік көрсетіп, ДНҚ тарқатылған жерлерінде транскрипция жүріп жатады
  • Тұқым қуалайтын ақпараттың 80-90% -ы шоғырланған.
  • Өте жиі ширатылып тығыздалған
  • Генетикалық активті емес
  • Структуралық және факультативті болып бөлінеді
  • Структуралықта жиі қайталанатын гендер орналасқан, аутосомалар мен жыныстық Х-хромосомасының центромера маңында, У-хромосоманың ұзын иінінің теломерасында болады, қызметі: ядроның құрылымын сақтап тұру, хроматинді ядро қабықшасына бекіту, мейоз кезінде гомологтық хромосомалардың өзара тануын қамтамасыз ету.
  • Факультативті гомологтық хромосомалардың біреуінде болады, қызметі: онтогенез барысында кейбір гендердің мөлшерін азайту.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет