ҚР ҰҒА академигі Т.Қ. Раисов атындағы

Париждік хромасомалардың жіктелуі мыналарға негізделген: метафазалық хромасомалардың боялу дифференциалды әдістері. Париж конференциясында адам цитогенетикасындағы номенклатура бойынша, қандай да бір құрылымдық қайта құрудан өткен қалыпты хромосомалар мен хромосомалардың сегменттерін белгілеу жүйесі жасалды және қазіргі кезде цитогенетикалық талдау тәжірибесін енген (1971).

• Париждік хромасомалардың жіктелуі мыналарға негізделген: метафазалық хромасомалардың боялу дифференциалды әдістері. Париж конференциясында адам цитогенетикасындағы номенклатура бойынша, қандай да бір құрылымдық қайта құрудан өткен қалыпты хромосомалар мен хромосомалардың сегменттерін белгілеу жүйесі жасалды және қазіргі кезде цитогенетикалық талдау тәжірибесін енген (1971).

• Париждік жіктеу мыналарды анықтауға мүмкіндік береді:
• 1) бұл белгінің тұқым қуалайтындығы (туыстарында көрінуі арқылы);
• 2) тұқымқуалау түрі мен сипаты (доминантты немесе рецессивті, аутосомды немесе гоносомалды);
• 3) Шежіре тұлғаларының зигоздылығы (гомо- немесе гетерозиготалар);
• 4) геннің пенетранттылығы (оның пайда болу жиілігі);
• 5) тұқым қуалайтын патологиясы бар баланың туу ықтималдығы (генетикалық қауіп).

• ХРОМОСОМДАР ТҮРЛЕРІ: ГИГАНТТЫ ХРОМОСОМАЛАР

• Кейбір жасушаларда жасуша айналымының белгілі бір кезеңдерінде көрінеді.
• Мысалы, қосқанатты жәндіктерінің кейбір тіндерінің жасушаларында (политенді хромосомалар) және әртүрлі омыртқалы және омыртқасыздардың ооциттерінде (шам щеткасы сияқты хромосома).

• ПОЛИТЕНДІ ХРОМОСОМАЛАР

• Алғашқы Э.Г. 1881 жылы Балбани анықтаған, алайда олардың цитогенетикалық рөлін Костов, Пейнтер, Гайц және Бауэр анықтады. Сілекей бездерінің, ішектің, трахеяның, дененің және мальпигия тамырларының, дифтериялық личинкалардың жасушаларының құрамында болады.

• Drosophila melanogaster
• Дрозофила меланагастерінің сілекей безінің жасушаларынан алынған ірі хромосомалар. Сандар автосомаларды, ал әріптер иықтарын көрсетеді
• (R - оң иық, L - сол иық),
• X - X хромосома

• ШАМ ЩЕТКАЛАРЫ ТӘРІЗДІ ХРОМОСОМАЛАР

• Рукерт 1892 жылы ашқан.
• Олар политенді хромосомаларға қарағанда ұзағырақ және ооциттерде бірінші мейоз бөліну сатысында байқалады, оның барысында сары уызының пайда болуына әкелетін синтез процестері өте қарқынды жүреді.
• Кейбір құйрықты қосмекенділердің ооциттерінде орналасқан хромосоманың жалпы ұзындығы 5900 мкм жетеді.