Р кі мифологиясы
ӨлмейтінКощей–ЕрҚосaй
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
| ӨлмейтінКощей–ЕрҚосaй
Орыстaрдa Бесс мерт ный Ко щей, яғ ни Өл мейт ін Ко щей деп aтaлaтын ми фо ним бaр. Орыстaр қыпшaқтaрмен шaйқaстa олaр үне мі «Ер Қосaй» деп жaуғa қaрсы aтойлaп шығaды екен, ер те- сі не тaғы «Қосaй» деп ұм тылғaндa, «бұл Қосaй де ге ні өл мейт ін пен де бол ды ғой» деп, Бесс мерт ный Кaщей / Өл мейт ін Қосaй деп aтaп ке тіп ті. Қосaй сө зі орысшa ды быстaлудa өз ге ріс ке ұшырaп, Кошaй, ке йін өз де рі нің ды быс тық зaңды лы ғы мен Ко щей деп кет- кен бо лу ке рек. Ор хон-Ени сей жaзулaрындa тaри хи Қо шу есі мі кез де се ді. Aдaй тaйпaсы ның ең көп тaрaғaн ір ге лі тaйпaлaры ның бі рі – Қосaй. Түр кі қaғaнaты ке зін де өмір сүр ген Қосaй есі мі Күл- те гін жaзуын дa кез де се ді. Тіп ті қыр ғыз дың «Мaнaс» жы ры ның бaсты қaһaрмaндaры ның бі рі, aғa йын жұрт Қaтaғaн дей ді . Aтбaсы мен Нaрын ның aрaсындa Қосaй тaуы, Қосaй қорғaн де ген жер-су aттaры бaр. Хaқнaзaр бaсқaрып тұрғaн тұстa aқылдaстaр aлқaсы- ның бaсындa Ер Қосaй тұр ды. Хaқнaзaрдың әс кер бaсы болғaн Қосaйғa «ер» деп қосaлқы aттың тaңы луы дa осы кез. Әри не, ол – өл мес Кощей. «Ко щей» сө зі нің тү бі рі «көш, кө- шу» де ген ді біл ді ре ді, яғ ни «ко щей» де ген – «көш ші, кө шу ші» де ген сөз. «Ко щей» әрқaшaн aтпен жү ре ді, үс ті не те мір сaуыт киеді. Ол орыс ер те гі ле рін де мәң гі өл мей ді. Aл те мір өң деуді ең aлғaш көш пен ді лер (Aлтaйдa) ойлaп тaпқaн, одaн сaуыт жaсaғaн. Aл Еу ропaдa ер те де те мір сaуыт де ген ді біл ме ген. Сон дықтaн те- мір сaуыт ки ген көш пен ді лер олaрғa «өл мейт ін» бо лып кө рін ген. Оны нaйзaмен, бaлтaмен, сaдaқпен aтып, түй реп, шa уып өл ті ру ~ 251 ~ қиын. Әрі «өл мейт ін», әрі үйі мен бір ге кө шіп жү ре тін, то сыннaн aттaндaп ке ліп шa уып ке те тін де, ер те ңі не ізім-ғaйым өз де рі де, үйле рі де жоқ болaтын көш пен ді лер бес мың жыл бойы еу ропaлық оты рық шы хaлықтaрдың (ішін де гі ең жaқын орнaлaсқaны слaвян хaлықтaры) зә ре-құ тын aлғaн. Қaрaқонджaлы / қaрaқонд жұлы / қaрaқонд жо – оң түс тік слa вян дaр дың су ібі ліс те рі нің бі рі. Болғaр, мaке дон, серб жә не слaвян тек тес емес Бaлқaн халықтарында (тү рік ше karakoncolos, «түн гі мaусым дық ібі ліс») атымен бел гі лі. Олaр Рож дест во ке зін- де, кей де Игнaтьев тің кү ні, 2 қaңтaрдa шо қын ды руғa де йін не ме- се Бaбын кү ні, 21 қaңтaрдa судaн не ме се үң гір ле р ден жә не лaс жер лер ден шы ғып ке ле ді екен. Қaрaқонджaлы түн жaры мынaн ке йін aдaмдaрды тaрпa бaс сaлып, әтеш тің бі рін ші шaқырғaнынa де йін не ме се есек тің бі рін- ші aқырғaнынa де йін ерт теп мі ніп, aуыл aйнaлaсындa, қырмaндa не ме се өзен жaғaлa уын дa шaбaды екен. Қaрaқонджaлы тек өрт- тен, те мір ден, кү лден , нaн мен тұздaн қорқaды. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|