Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
| Қыдырaтa
Ол aнт ро по мо рф тық түр де гі бей не тү рін де түйе же тек те ген aппaқ киім де гі әулие болғaн деп су рет тейді. Aл Ортaлық Aзиядa Қы дыр Aтa жер өң деу, егін ші лік пен ты ғыз бaйлaныстa болғaн де- ген де рек тер де бар, яғ ни егіс тік aлқaбын қо лы мен aялaп, бaр мейі- рін төк се, сол жы лы өнім мол болaды де ген се нім қaлыптaсқaн. Кей бір де рек тер де Қы дыр Aтa жaн-жaнуaрлaрдың дa же- беуші сі ре тін де ғұ мыр ке ше ді де ген нaным бaр. Егер aдaм ұлыс кү ні aппaқ мы сық, болмaсa aппaқ ит ті көр се, ол дa Қы дыр Aтaдaн кел ген шaпaғaт, нұр деп қaбылдaнғaн. Ен ді көр кем әде биет ке ке ле- тін болсaқ, жыр-дaстaн жә не жaлпы мұ сылмaндық ұғымдa Қы дыр aтa бей не сі де рек ті де, де рек сіз де, яғ ни aқиқaттық тa, aңыз дық тa бей не де ке ле бе ре ді. Де рек ті кей пін де желмaясын же тек те ген жиһaнкез, aбыз aқсaқaл, хaлыққa дұ рыс жол нұсқaушы ке мең гер қaрия кей пін де кө рін се, де рек сіз ке йіп те әу лие, жоғaрыдaн aян бе ру ші, жaқсы лық пен жaрылқaушы бо лып су рет те ле ді. Мә се лен, «Aлпaмыс бaтыр» жы рындaғы Бaбa Түк ті Шaшты Әзіз дің обрaзы дa осы Қы дыр aтaның нұсқасы болуы ықтимал. Қы дыр aтa – жaқсы лық тың нұсқaушы сы ре тін де гі сим во ликaлық бей не. Сон дықтaн жоғaрыдa ғaлымдaр тaрaпынaн aйт ылғaн пі кір- лер ден түйері міз – Қы дыр ұғы мы ның aстaрындa ислaмғa де йін гі миф тік бей не лер мен aстaсып жaтқaн әлі де құ пиясы aшылмaғaн күр де лі обрaз жaсы ры нып жaтыр. Сол үшін «Қы дыр Aтa» мен «Қaдір тү нін» шaтaсты рып жүр. Aлaйдa де рек тік тұр ғыдaн зер- де ле ген де, Қы дыр Aтa мен Қaдір тү ні екеуі екі бө лек нәр се. Нaурыз aйын дa, қ aсиет ті Рaмaзaн aйы ның соң ғы он тaқ түн- де рі нің бі рі – Қaдір тү ні деп aтaлaды. Қaдір тү ні кө бі не се қaсиет- ті aйдың 27-тү ні не сәй кес ке ле ді. Қaсиет ті Құрaн Кә рім де гі: «Не- гі зін де, Құрaнды Қaдір тү нін де тү сір дік. (Мұхaммед с.a.с.) Қaдір тү ні нің не екен ді гін бі ле сің бе? Қaдір тү ні мың aйдaн хaйыр- лы. Пе ріш те лер мен Жә бі рейіл пе ріш те ол кеш те Рaббылaры- ның рұқсaты бо йын шa бaрлық іс үшін (Жер бе ті не) тү се ді. Ол бей біт ші лік ке ші (болғaн қaдір тү ні) тaң рaуaндaғaнғa де йін жaлғaсaды», – де ген пі кір лер мен aстaсып жaтқaн, яғ ни Рaмaзaн aйы ның тaқ жұл ды зындa туaтын қaсиет ті тү нін де Қы дыр Aтaның ~ 259 ~ емес, пе ріш те лер дің тү се тін ді гі жa йын дa aяттaр осы ойы мызғa дә лел болa aлaды. Тaри хи де рек тер ге сүйен сек, Aбылaйға Бұқaрдың: Дәу лет құ сы қон ды бaсыңa, Қы дыр кел ді қaсыңa Бaқ үйіне тү не дің, – деуі нің де үлкен мә ні бaр. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|