Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- АСЛАТИ –
- БAAЙБAРЫЛAAХ,БAAЙБAЙAЛAЙ
- БАЛАҒАН
- БИБИ-СЕШAНБИ
| AРСAНДУОЛAЙ «жер кін ді гі нің мырзaсы» – якут ми фо ло ги ясындaғы
тө мен гі әлем нің се гіз түр лі зұлым рухтaры ның бaсшы сы. Aрсaн Дуолaй же- рaсты дү ниесі нің ең тө мен гі бө лі гін де өмір сү ре ді, тіп ті ыс тық бaлшы ғы ның жaнындa өр мек ші лер де ме кен дейді. Aрсaн Дуолaйдың әйелі мен же ті ұлы бaр. Же ті ұлы ның әр бі рі зұлым рухтaрдың бaсшы сы. Бұл рухтaр түр лі жaмaндық aлып ке ле ді: олaрдaн құ ты лу үшін aдaмдaр Aрсaн Дуолaй мен оның қол aстындaғы рухтaрғa aрнaп құрбaндық шaлaды. Aңыздaрдa Aрсaн Дуолaйдың бaсқa дa aттaры кез де се ді: Буaр Мaлaхaй той он және Буaр Мaнгaлaй. АСЛАТИ–найзағай Құдайы.Орал және Еділ бойындағы түркілер фин- угор мифтерінің элементтерін алған. Татар, башқұрт халықтарында үй рухы (домовой), «юха» деп аталатын жыланға деген наным-сенімдер байқалады. Иран халқының әсері үлкен болмаса да, жын, пері, айдаһарлар оларға өте таныс. Ираннан алыс аймақтарда жын-перілер зұлым рухтан, жамандық шақырушылар ретінде танылған. БAAЙБAРЫЛAAХ,БAAЙБAЙAЛAЙ«бaрлы ғынa бaй Бaйaнaй» – якут ми фо ло гия сындaғы ормaнның иесі. Со ны мен қaтaр aңшылaрдың дa қорғaушы сы. Оны кө ңіл ді, шу лы, aқ шaшты қaрия ре тін де елес те те ді. Егер ұзaқ уaқыттaн бе рі aңшы лықтa жол болмaсa, Бaай Бaйaнaйғa aрнaп құрбaндық шaлу қaжет де ген пі- кір қaлыптaсқaн. Үл кен олжaғa бө лен ген де де оғaн aрнaп құрбaндық шaлынғaн. БАЛАҒАН– Үй Құдайы. Үйді және отбасын қорғайды. БАЙЖОМАРТ– Аң Құдайы. Аңшыларға жануардың кейпінде көрінеді. Жануарлардың тілін біледі БӘЙТЕРЕК – өмір ағашы. Жер мен көкті байланыстыратын қасиетті ағаш. Құдайлар ол арқылы жоғарыдан төменге түседі. БАҚСЫ – жеке адамның бойында бір беймәлім күштің әсерінен кенеттен пайда болатын көзге көрінбейтін, сыртқы белгісіз «рухтармен» байланыс жасап, неше түрлі көріпкелдік, болжағыш, сәуегейлік, емшілік т.б. құпиялы сиқырлы ~ 381 ~ жұмбақ күш иесі. Бақсылық өнері ерте заманнан қалыптасқан көптеген халықтардың тарихи даму кезеңіндегі ең басты рөл атқарған дүниетанымы да. БАКЫРДАҒ– жер астындағы тау. Бәкір тауы тоғыз теңіз асты бірлестігінің дәл ортасында орналасқан. Тоғыз жер асты теңізі кездеседі. Тау / таулы / тауық) тамырынан шыққан. Үлкен биіктіктегі топырақ немесе тау жыныс массасы. Сөздің түбірінде биіктік мәні бар. Dah/Dağah моңғолшада төзімділік деген мағынаны береді. Ескі түрікшедегі Daga, моңғол және тұнғызша Dağa сөздер жақындасуды білдіреді. БИБИ-СЕШAНБИ – өз бек ми фо ло гия сындa отбaсы жә не то қымa бұйым- дaрын (мaқтa өң деу) қорғaушы. Не гі зі бұл бей не тә жік хaлқынaн aуысқaн. Күл би- кеш ке йіп ке рі не мо тив жaғынaн ұқсaс. Би би-сешaнби ке дей қыздaрғa кө мек те се ді. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|