Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- БҰҒА
- БУРХАНШЫЛЫҚ
- ВĔРЕÇĔЛЕН–
| БИБИ-МУШКИЛЬКУШО – aдaм қинaлғaндa кө мек ке ке ле тін әйел, өз-
бек ми фо ло гия сынa тә жік хaлқынaн кел ген. Олaрдың ке йіп ке рі – отын жинaп, орaқты жоғaлтып, оны із деп, Би бі-Му шкил ьку шо тұрғaн үң гір ге кі ріп кет кен ке дей aдaм. Ол кә рі aдaмғa орaқ болaты нын уәде ет ті, егер ол әр aптa сa йын сәр сен бі де оның құр ме ті не сaлтaнaтты тaғaм ұйымдaсты рылсa, әдет те гі ден де көп отын жинaйды. Бір сәр сен бі ні өт кі зіп aлaды, қaрт кі сі қинaлсa дa өз ісін жaқсaртaды, қaйт aдaн сaлтaнaтты рә сім дер жaсaйт ын болaды. БОБО-ДЕХКОН – өзбек, түрікмен (Баба-дайхан), қырғыз (Баба-дыйкан), қазақ (Диқан Баба), қарақалпақ (Дийхан-баба) жер қорғаушысы. Ислам дініне дейінгі кейіпкер, алғашында – жергілікті құдай. Әдетте денсаулығы мықты шал бейнесінде болады. Мифтерде мәдени қаһарманға тән белгілері бар. Солардың бірінде Бобо-Дехкон алғашқы соқаны ойлап тапқан. Түрікмен мифінде шайтанның көмегімен алғашқы жер суғарғыш каналдарды жасаған. Су қазылған арықтан ақпағандығының себебін Бобо Дехкон шайтаннан біліп алмақшы болады. Осылайша ол мерекелік киімін киіп қолына тоқаш нан алып, қуанышты жүзімен шайтанның қасынан өтеді. Оны байқамай қалып: «Бәлкім Бобо-Дехкон арықтың өзен сияқты бұралаң (ирелең) болуы керектігін біліп қойған болар» деп айтып қалады. Өзбектерде алғаш рет егістік еккен шаруа Бобо-Дехконның нағыз өзі деп санаған. Оңтүстік батыс түрікмендер Бобо- Дехконға арнайы жерлерін бөліп қоятын болған. БҰҒА– Жәннәт Құдайы. Әлемдегі жұмақ құдайы. Барлығына күші жетеді және өмірді бақылайды. БУРАК– қасиетті ат, Мұхаммед Пайғамбардың мінген аты. Найзағайдан да жылдам шабатын ат деп сипатталады. БУРХАНШЫЛЫҚ– Алтай шаманизмі. Кам немесе шаманизмнен алғаш рет жүйелі дін жасалды ~ 382 ~ БОРДОНГКУЙ – якут ми фо ло гия сындaғы жоғaрғы әлем нің зұлым ру- хы. Ол өз қомaғaйлы ғы үшін о дү ниеге aттaнғaн де ген пі кір лер де кез де се ді: ол бaрлық өзен дер де гі су ды ішіп, ондa болғaн aрaлдaрды жеп қойғaн. ВУПAР – чувaш ми фо ло гия сындaғы зұлым рух. Үй хaйуaнaттaры, оттaй жылaн не ме се aдaмның тү рі не өз ге ре aлaды. Вупaр ұй қығa кет кен aдaмдaрды тұн шық тырaды, aуруғa ұшырaтaды. Сондaй-aқ Вупaр күн мен aйғa шaбуыл жaсaйды, ол тұ ты лу ды ту дырaды . ВĔРЕÇĔЛЕН–көп басты от шашатын жылан немес айдаһар бейнесіндегі зұлым рух елес. Егер біреу ұзақ әрі емі жоқ аурумен ауырса, онда ол осы зұлым рухпен байланысты деп сенген. Түнгі шайтан, жыланның құйрығы қамшы секілді, адам мен жануар бейнесіне де айнала алатын. Егер адам танып қойса және атын атаса – күш-жігерінен айрылып жоғалып кетеді. Чуваштар пір тұтқан Құдайларға табынып, адамның табиғат күштеріне жұмсаған барлық күш-жігері босқа кетпеуін сұрайтын. Адамдар қоршаған табиғатты иеленіп, өмірінің бір бөлігі санады және оны қорғап, жақсылықтар беруін сұрады. Сондықтан, табиғат құбылыстары Чуваштардың өмірінде пұтқа табынған құдайларының арасында ерекше орын алды. Олар адамдардың тағдырын шешуге қабілетті билікке ие еді. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|