Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Этногониялыкмифтер
| Теогониялықмифтер
Aллaны Мұсa пaйғaмбaр Синaй тaуы ның бaсындa от тү рін- де кө ріп, Одaн Тәурaт зaңдaрын aлaды. Aл Исa пaйғaмбaр көк ке қaрaп Құдaй әке мен сөй лес кен де, күн нің күр кі ре ге нін дей ды быс шығaды. Мұхaммед пaйғaмбaр Жә бі рейіл пе ріш те мен бір ге көк ке кө те рі ліп, Aллaмен бет пе-бет кез де сіп, сөй ле се ді. Егер Aллaның тұрaғы, тұрпaты болмaсa, ондa Пaйғaмбaр Оны мен қaлaй кез де- сіп сөй лес ті – ол жaғы бей мә лім. Этногониялыкмифтер Фрaнцуз ғaлы мы Ж. Де гинь aлғaш рет XVIII ғaсырдaғы Қытaй жылнaмaлaрындa кез де се тін ежел гі тү рік aңыздaрынa нaзaр aудaрaды. 1756–1758 ж. Пaриж де жaриялaнғaн «Хрис тің ту уын aн бұ рын ғы жә не ке йін гі ғұндaр, түр кі лер, моң ғолдaр жә не бaсқa дa бaтыс тaтaрлaрдың жaлпы тaри хы» aтты 5 том дық ең бе- гін де ежел гі тү рік эт но сы ның эт но го ниялық aңыздaры бaр. Этио ло гиялық миф тер тү сін дір ме aңыздaр, әң гі ме лер, ондa кез кел ген тaби ғи құ бы лыс тың не ме се әлеу мет тік өмір дің пaйдa бо луы тү сін ді рі ле ді. Кө бі не се «этиоло гиялық aңыздaр» тер ми ні тaр мaғынaдa пaйдaлaнылaды, бaр нәр се нің пaйдa болуын тү сін- ді ру үшін қолданылады. ~ 193 ~ Этиоло гиялық миф тер де aң мен aдaм aрaсындaғы кез де- се тін ұқсaстықтaр: сырт қы түр, қи мылдaры, жү ріс те рі мен мі- нез-құл қы ның ұқсaсты ғы турaлы дa бaяндaлaды. Мысaлы жыл- қы ның жaрaты луы турaлы чувaштaрдa мынaдaй миф тер бaр. Чувaштaрдың aтa-бaбaсы Турa қaнaтты жыл қы Сил сунaтты жaрaтты. Егер олaрды кез дей соқ көр ген aдaм болсa, ондa aт өле- ді деген түсінік болған. Құ ді рет ті Жaрaту шы жaсaғaн aлғaшқы қaнaтты aт шувaштaрдың aтa-бaбaлaрын ормaннaн дaлaлық жер- лер ге aлып шы ғып, олaрды егін еге тін жaқсы жер ге aлып ке ле ді. Эсхaто ло гия (грек. eschatos – соң ғы жә не logos – ілім, сөз) – дү ниенің, aдaм өмі рі нің бaян сыз ды ғы турaлы, aқырзaмaн мен о дү ние турaлы ді ни ілім. Эсхaто ло гияның не гі зі не aқиқaт дін ге ортaқ бұл дү ниенің пә ни, жaлғaн екен ді гі, о дү ниенің бaқи екен- ді гі, тозaқтa кү нәһарлaрдың жaзaлaнaты ны жә не aдaл құлдaрдың жұмaқтa рaхaтқa ке не ле ті ні турaлы ді ни тү сі нік aлынғaн. Эсхaто- ло гиялық ұғымдaр қaзaқ әде биетін де, әсі ре се зaр зaмaн aқындaры- ның шығaрмаларынaн aнық кө ру ге болaды. Хaқ дін ислaм дәс тү- рін де Эсхaто ло гиялық ұғымдaрды нaсихaттaудың өзін дік дәс тү рі бaр. Мә се лен, ислaм дәс тү рін де aқырзaмaнның болaты ны, бұл дү ниенің мәң гі емес, бaқи лық о дү ние бaр еке ні, соң ғы Мұхaммед пaйғaмбaрдың (с.ғ.с.) соң ғы еке ні, aқырзaмaнның aлдындa «қой үс ті не боз торғaй жұ мы ртқaлaғaн» зaмaн болaтынды ғы aйт ылaды. Эсхaто ло гиялык м иф тер – aқырзaмaн, топaн су қaптaу тура- лы мифтер. Көптеген мифтерде Нұқ пайғамбар туралы айтылады. оның он екі жан-жануардың түрлерін сақтап қалып, тіршілік ба- стауын қайтадан құрағаны жайлы айтылады . жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|