Р. Т. Айтбай, Ә.Қ. Қасымова, А. О. Ешмұқамбетов
Осман империясының құрылымы
жүктеу/скачать 4,4 Mb. Pdf көрінісі
|
| Осман империясының құрылымы. Осман империясы орта ғасырдағы
әскери-феодалдық құрылымдағы мемлекет болды. Империя уәлаяттарға (облыстарға) бөлiндi. I Сүлеймен (1520–1566) ке зiн де Осман империясы 21 уәлаяттан құрылды. Уәлаяттар сан жактар ға бөлiндi. Уәлаяттарды бейлер басқарды. Олар санжактарға да билiк жүргiздi. Ол азаматтық және әскери басқару түрiнде жүр гi зiлдi. Бұлар сонымен бiрге өз ай- мақтарындағы iрi жер иелерi болды. Феодалдық иерархиялық жүйеге кiрдi. ІІ Осман (1618–1622) билік еткен жылдары империя дағдарысы- ның алғашқы белгілері байқала бастады. 1618 жылы түріктер Иран- мен соғыста жеңіліс тауып, келісімге келуге мәжбүр болады. ІІ Осман Польшаға қарсы соғыс ашып, тағы да жеңіліске ұшырады. Сұлтан өзінің жеңілістерін янычарлардан көріп, әскери реформа жасауға тырысты. ІІ Осман інісі Мехмедті өлтіртіп, ел арасында беделінен айырылады. ІІ Осман янычарлар бүлігі кезінде қаза табады. Осман империясында сот жүйесi де болды. Сот жұмысын мұсылман қазы (кадилар) жүргiздi. Сот iсiн жүргiзу орталықтандырылып, жоғар ы сот уәзiрдiң қолында болды. Дiни бағыттағы сот iстерiн шейх-уль-ислам жүргiздi. Осман империясы 4 әлеуметтiк топтан тұрды: 1) Ру хани феодал дар; 2) Әскери феодал; 3) Көпестер мен қала тұрғындары; 4) Ша руалар. Қала тұрғындары мен шаруалардың құқықтары шек теулi болды. Барлық жер мемлекет меншiгi са- налды. Жердiң едәуiр бөлiгi феодалдарға уақытша меншiкке берiлдi. Бұл уақытша берiлген жер лен деп аталды. Леннiң иелерi сипахилер болды. Олар сұлтанның атты әс керiнде қызмет атқарып, өздерiнiң лендерiнiң мөл шерiне сәйкес жорыққа белгiлi бiр әскер шығаруға мiндеттi еді. Империяның қол астында қалған халықтар түрiк ез гiсiне қарсы күресiн тоқтатпады. Болгар және серб пар тизандары өздерiн « гайдуктер» І Сүлеймен кезіндегі Осман им- периясы күш-қуатының артқан себебін анықтаңдар. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 |