Құрастырғандар

85 
 
Урок 
2 
Тема: Россия в первой 
четверти XVIII в. 
Знать причины 
экономического и социально-
политического отставания 
России. 
Раскрыть характер 
преобразований в России. 
Понимать и оценить роль 
Петра I. 
 
 
 
 
 
 
 
Эмоциональный настрой 
«Поздоровайся как…» 
1. Актуализация 
знаний 
Работа в группах по теме 
Америка 
(обсуждение, 
презентация эссе). 
2. Мотивационный 
этап. 
Прослушивание отрывка 
из романа «Петр 1» 
3. Этап исследования. 
Стратегия «Зигзаг» по 
слайд-презентации 
 «Россия на рубеже 
веков». 
Групповая работа   
«Петр I  - великий 
реформатор или великий 
тиран?». 
4 этап. Моделирование 
Заполнение таблицы 
«Значение петровских 
преобразований 
Завершение проекта. 
5 этап 
Рефлексия 
Эссе «Петр 1 вызывает у 
меня такие эмоции 
 
 
 
Листы пожеланий. 
 
 
 
 
 
 
«Плюс-минус-
интересно» 
 
 
 
Формативное оцени 
вание 
 
 
 
 
 
 
Наблюдение 
 
Презентация общего 
проекта. 
Критериальное 
оценивание. 
 
Суммативное 
оценивание 
 
 
С помощью 
активных  форм 
исследования на 
уроке.  
 
 
 
 
Подготовка 
отрывков из книги и 
аудиозаписи романа 
 
 
Слайд- презентация.  
 
Работа экспертной 
группы.  
 
 
 
 
Консультирование 
 
 
 
 
 
Содержание эссе  
Вовлечение в 
проведение 
 
 
 
 
 
Выполнение работы 
в соответствии с 
совместно 
составленными 
критериями. 
 
 
 
Умение 
самостоятельно 
добывать знания из 
множества 
источников. 
 
 
Умение работать в 
группах, знакомство 
с принципами ГД 
Общий настрой на 
деятельность 
 
 
 
 
 
 
 
Выставление оценок 
суммировано по работе 
над эссе, презентацией. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
По содержанию и 
компетентностью 
учащихся выполненного 
практического задания. 
 
 
 
Суммативное 
оценивание по работе 
над эссе, презентацией 
проекта, по активности 
класса 
Урок 
3 
 
 
 
 
 
 
 
Тема: Казахстан в первой 
четверти XVIII века. Борьба 
казахского народа против 
джунгарского нашествия.  
Знать причины неудач в борьбе 
с джунгарами. 
Определить пути организации 
освободительной борьбы. 
Оценить последствия 
Эмоциональный настрой 
«Смайлозарядка». 
1. Актуализация 
знаний 
Мозговой штурм « 
Джунгарское 
нашествие». 
2. Мотивационный 
этап. 
Наблюдение, 
комментирование 
 
 
«Кто больше» 
 
 
 
 
Привлечение 
лидеров  
 
 
Устные ответы, 
проявление 
интеллекта. 
 
 
 
 
 
 
Умение высказывать 
своё мнение, свои 
мысли. 
 
 
 
Желание слушать 
одноклассников 
 
По содержательности, 
аргументированности 
устных ответов. 
 
 

86 
 
джунгарского нашествия. 
 
«Поговорим с 
великими…» 
Кластер 1. 
3. Исследовательский 
этап. Стратегия - 
«Дневник двойной 
записи», 
Индивидуальная работа. 
Работа в парах. 
Работа в группах. 
 - «Таксономия Блума». 
4. Этап Дискуссия. 
Представление вопросов 
и ответы «Свободное 
обсуждение». 
5. Рефлексия. 
Эссе «Последствия 
джунгарского нашествия. 
Каким вы видите выход 
из сложившейся 
ситуации в Казахском 
ханстве».   
Дома: Заполнение 
кластера 2. 
 
 
 
Взаимооценивание 
(с/о, г/о, э/о) 
 
 
 
 
Формативное 
оценивание 
 
«Большой палец» 
Суммативное 
оценивание. 
 
 
Проявление 
творческой 
одаренности. 
 
При проведении 
мозгового штурма, 
создании кластера. 
 
 
 
Работа с цитатами, 
аргументирование. 
 
 
 
 
 
 
Составление 
разноуровневых 
вопросов. 
 
Эссе, проявление 
всех одаренностей 
 
 
 
 
Умение 
самостоятельно 
добывать знания. 
 
 
 
 
 
 
Умение работать в 
парах, в группах, 
отстаивать свое 
мнение 
 
 
По количеству и 
качеству записей  в 
тетради. 
 
 
 
 
 
 
Логически выстраивать 
речь и действия 
 
 
 
 
 
 
 
 
По результатам 
рефлексии. 
Урок 
4 
 
 
 
 
 
 
Тема: Япония в XVII-XVIII 
вв. 
Знать социально- политическое 
положение Японии. 
Понимать характер власти 
японских сёгунов. 
Сформировать причины и 
последствия «закрытия» 
Японии. 
Круг радости «Этюд 
души» 
1. Актуализация 
знаний. 
Диалог в классе «Япония 
миф или реальность?» 
2. Мотивационный 
этап. Видеоролики 
«Япония на 
YouTube
» 
3. Исследование темы. 
Джигсо. 
- Работа в парах. По 
слайд-презентации. 
«Япония в эпоху 
феодализма». 
- Работа в группах 
(динамические группы, 
группа консультантов). 
- Индивидуальная работа 
Наблюдение, 
видеозапись 
 
 
Листы 
взаимооценивания. 
 
 
 
 
 
 
 
Формативное 
оценивание 
 
 
 
 
 
 
 
 
Индивидуальные 
опережающие 
задания Интерет, 
СМИ 
Проявление 
коммуникационного 
интеллекта 
 
Работа с текстом 
учебника, создание 
тезисов. 
 
Работа группы 
консультантов. 
Взаимообучение. 
Положительный 
эмоциональный 
настрой в начале 
урока. 
Взаимооценка и 
самооценка. 
 
 
 
 
 
Составление правил 
группы  «Жить и 
работать по-
Японски». 
 
 
 
 
Общий настрой на 
деятельность, 
открытость каждого 
 
Объективность 
 
 
 
 
 
 
 
По записям в тетради. 
 
 
 
 
 
 

87 
 
создание тезисов 
4. Моделирование  
«Япония в 17-18 веках» 
5. Рефлексия 
Эссе «Рецепт успеха 
Японии» 
Суммативное 
индивидуальных 
презентаций 
 
 
Критериальное 
оценивание. 
 
 
 
Выбор направления 
индивидуально 
 
 
 
Коллаборативная 
среда через умение 
работать в парах, в 
группах. 
 
 
 
 
 
 
По результатам 
рефлексии и логики эссе. 
 
Тогтаухан  Гульнар 
№56 школ-лицей 
учитель информатикии 
 
 
 
 
 
 
Информатика пәні бойынша орта мерзімді жоспар 
(түсінік хат) 
Республикамызда білім берудің жаңа тәсілдерін әлем білім беру жүйесімен ұштастырып теориямен қаруланған мұғалімнің 
оқушыға білімді жан-жақты және ой-өрісін кеңейтіп пәнге деген қызығушылығын арттыруда. 
          Осы  бағытта  мен  информатика  пәні  бойынша  10-сыныптармен    «Алгоритм  және  визуалды  программалау  технологиясы.», 
«Қосымшаларды  құрастырудың  кіріктірілген  ортасы.»,  «Процедуралар  және  функциялар.»,  «Жобаның  интерфейсін  құру.» 
тақырыптарында  4 сағат бойынша сабақ өтем деп жоспарлам отырмын. Мақсатым: Сабақты жан-жақты жаңа тәсілде бере отырып 
пәнге деген оқушылардың қызығушылығын арттыру, сапалы білім беру. 
            Сабақтарымды  бір-бірімен  байланыстыра  отырып  түрлендірем.  Сабақта  топтық  жұмыстар,  жұптық  және  жек  жұмыстар 
өткізіледі.  Әр  сабағымды  оқушылардың  көңілін  көтеру  мақсатында  қызықты тренингтермен    бастаймын.  Мысалы  «Мен  саған  ... 
тілеймін» оқушыларға шеңбер құрғызып, әуенмен айнала билете отырып, әуен тоқтаған кезде қарама-қарсы тұрған оқушылар бір-
біріне жақсы тілектерін, бойларындағы  жағымды қасиеттерін айтқызам, осылай сабақ көңілді бастаймын. 
           Сабағымда үнемі топқа бөліп отырамын. Оқушылар топтық жұмыстарды қызыға орындайды. Топта бір  – біріне көмектесіп 
отырады.  Өзара  жылы  қарым-қатынас  жасайды.  Топтық  жұмыста  оқушылар  өз  идеяларын  айтып,  ортақ  тапсырмаларды  бірігіп 
орындайды.  Топпен  жұмыс  өте  тиімді,  себебі  оқушылар  бір-біріне  ой  тастайды,    сыни  тұрған  ойлау  қабілеттері  дамиды.Топтық 
жұмыс  барысында  оқушылар  сабаққа  деген  ынтасын  арттыра  отырып  бір-бірінен  білмегенін  сұрап  әр  оқушы  өзі  білмегенін 
толықтырып  отырды.  Оқушыларды    әр  түрлі  әдіс  -  тәсілдермен  топтарға  бөліп  отырам  (мазайкаларды  жинау,  нақыл  сөздерді 
құрастыру.т.б.).   

88 
 
Сыни  тұрғыдан  ойлау  модулі  бойынша  түрлі  стратегияларды  пайдаланам.  Тақырыптарды  ашу  үшін    «Ойларын  қозғауға» 
ашық сұрақтар берем.Себебі, сыни ойлай алатын оқушы ғана ой-өрісін дамыта алады.  
Дарынды және талантты баланы оқытуда деңгейлік, шығармашылық тапсырмалар дайындаймын. Оқушылардың ой-өрісін дамыту 
үшін  әр  сабақтарда  жасаған  таныстырылымдарын  қорғау  кезінде  тілдік  қорын  байыту  үшін  үнемі  қосымша  тапсырмаларды 
дайындаймын. Осы қосымша тапсырмалар арқылы оқушылардың білімін және ойлау қабілеттерін арттыра түсем. 
         Оқытуды басқару және көшбасшылық модулі бойынша берілген деңгейлік тапсырмалар, жұптық және топтық тапсырмаларды 
бағалауға  көшбасшылар  және  оқушылар  өзін-өзі  бағалау  парақшаларымен  жұмыс  жасайды.Өзін  өзі  бағалау,  өзгені  бағалау,  өз 
деңгейінің қандай дәрежеде екендігін білу  оқушы үшін ең басты мәселе.  
Оқушылардың сабақтан кейінгі  көңіл-күйлерін және ұсыныстарын кері байланыс арқылы үнемі анықтап отырамын. 
           Мен осы стратегияларды пайдалана отырып, оқушылардың өз ойын еркін айтуға мүмкіндік бере алам деп ойлаймын.Өз ойын 
еркін жеткізетін оқушы келешектеде әр салаға қызыға кірісіп пікір-таласқа түсе алатын білімді оқушы шығатыны сөзсіз. 
Оқушылар не үйренді: 
-Топ ережесін жасау және үнемі сол ережега  бағынып  жұмыс жасау 
-Өз ойларын ашық айту, өзгенің ойымен санасу 
-Пікір алмасу 
-Сыни ойлап, логикаларын дамытуға сұрақтар қоя білу 
-Өз-өздерін бағалау 
-Кері байланыс жаза білу 
  
№ 
Тақырыбы: 
Оқып үйренудің 
негізгі мақсаттары 
Оқуда қолданылатын әдіс тәсілдер 
Оқып үйренудің 
нәтежесі 
Үйрену 
мақсатында 
бағаны қоса 
бағалау 
Сабақ 
барысында 
кездесетін 
кедергілер 
Негізгі  дерек көздері 
1 
Алгоритм және 
визуалды 
программалау 
технологиясы. 
Visual Basic визуальды 
бағдарламасының 
терезелеріне анықтама 
беру және  таныстыру. 
 
ОЖТ(оқытудын жаңа тәсілдері): Топтық 
жұмыс, зерттеушілік әңгіме. 
СТО:Тақырыпты ашу  
(ашық сұрақтар) . 
АКТ: интерактивті тақта,электрондық 
оқулық және компьютер.(шығармашылық 
жұмыс) 
ОБжК: (оқытуды басқару  және 
көшбасшылық): таныстырылымды қорғау. 
ОҮБ: (формативті, сумативті). 
Дарынды және талантты  балаларды 
оқыту: Деңгейлік тапсырмалар. 
Визуалды программалау 
туралы түсінік 
қалыптасады; (барлығы); 
 
Visual Basic 
программасының 
терезесімен танысады 
 
Білімдерін бағалайды 
1.Формативті 
бағалау . 
 
2.Электрондық тест 
арқылы бағалау. 
 
 
 
 
3.Мадақтау 
 
 
 
4.Жиынтық бағалау. 
Ойларын толық 
жеткізе алмау, 
тіл байлығының 
жетіспеуі. 
 
 
Әр оқушыға 
логикалық ойлау 
жетпейді 
 
 
 
 
1.Информатика 
оқулықтары.  
 
2.Ғаламтор,  
Ауқымды 
компьютерлік 
желілер. 
 
3.Оқушы анықтамасы. 
 
2 
Тақырыбы: 
Қосымшалар-ды 
құрастырудың 
Мақсаты: Visual Basic 
терезе және пішін 
қасиеттеріне, 
1.Басқару және көшбасшылық (тренинг).  
«Досқа тілек» 
2.Жаңа әдіс тәсілдер 
Программаға 
деген 
қызығушылығы оянады. 
 
1.Формативті 
бағалау  
 
Ойларын толық 
жеткізе алмау, 
тіл байлығының 
1.Информатика 
оқулықтары.  
 

89 
 
            
 
 
 
кіріктірілген 
ортасы. 
 
оқиғаларына, 
әдістеріне сипаттама 
беру. 
Өзін өзі реттеу (топқа бөлу) «Адасқан 
әріптер» 
3.АКТ  жан-жақты қолдану. 
«Менің алғашқы жобам» зерттеу жұмысы. 
4.Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және 
оқу 
(деңгейлік тапсырмалар).  
5.СТО (Ой қозғау)  түріткі сұрақтар.  
Таланытты және дарынды балалар (сайт 
ашу). 
6.Бағалау .  
 
Жаңа ақпарат алады. 
 
Жаңа 
ақпаратты 
өмірмен 
байланыстырады. 
Мысалы: (түріткі сұрақ)  
Программа  терезесі  және 
сынып бөлмесінің терезесі 
айырмашылығы қандай? 
 
Білімдерін 
дамытып, 
қорытындылайды 
2.Тест бағалау 
 
3.Жиындық бағалау 
жетіспеуі. 
 
 
2.Ғаламтор,  
Ауқымды 
компьютерлік 
желілер. 
 
3.Оқушы анықтамасы. 
3 
Тақырыбы:  
Процедуралар 
және функциялар 
Мақсаты: 
Процедураның міндеті 
мен қолданылуын 
таныстыру. 
Хабарлаудың 
тәсілдерімен 
танысады. 
1.Басқару және көшбасшылық 
(таныстырылымды қорғау).  
2.Жаңа әдіс тәсілдер 
 (топқа бөлу)  нақыл сөздер арқылы 
3.АКТ  жан-жақты қолдану. 
«Кім тапқыр» шығармашылық жұмыс 
4.Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және 
оқу (Ұяшықтағы түрлі деңгейлік 
тапсырмалар)  
5.СТО (Ой қозғау)   
(Конверттегі сұрақтар», 
6.Бағалау.   
Кері байланыс жасау 
Алдынғы өткен ақпаратты 
есіне түсіреді. 
 
Жаңа ақпарат алады. 
 
Тәжірибелік жоба құра 
біледі. 
 
Жоба құру барысында 
жан-жақты ойланып ой-
өрістерін дамытады. 
1.Формативті 
бағалау . 
 
 
 
2.Тест бағалау. 
 
 
 
3.Жиындық бағалау. 
Ойларын толық 
жеткізе алмау, 
тіл байлығының 
жетіспеуі. 
 
Әр оқушыға 
логикалық ойлау 
жетпейді 
1.Информатика 
оқулықтары.  
 
2.Ғаламтор,  
Ауқымды 
компьютерлік 
желілер. 
 
3.Оқушы анықтамасы. 
4 
Тақырыбы: 
Жобаның 
интерфейсін құру  
 
 
Мақсаты: Қолданушы 
интерфесін 
таныстыру. 
 
 
 
 
1.Басқару және көшбасшылық 
(топтық жұмыс) 
2.Жаңа әдіс тәсілдер 
 («Insert» әдісі кері байланыс)  
Өзін өзі реттеу (топқа бөлу) . 
3.АКТ  жан жақты қолдану 
 «Пифагор»  және «1-физикалық есеп» 
тәжірибелік  жұмысы 
4.Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және 
оқу (деңгейлік түрлі тапсырмалар). 
 «Интерфейсті жобалау» 
5.СТО (Ой қозғау) . 
 «Ыстық орындық» 
6.Таланытты және дарынды балалар 
(Қораптағы сұрақтар) 
7.Бағалау.   
Өзі ойларын еркін айтады. 
 
Жоба  
 интерфейсін қолдануды 
біледі 
 
 
Жоба құру барысында ой-
өрісі, логикасы дамытады. 
 
 
 
1.Формативті 
бағалау  
 
 
1.Тест бағалау. 
 
2.Жиындық бағалау. 
Ойларын толық 
жеткізе алмау, 
тіл байлығының 
жетіспеуі. 
 
 
1.Информатика 
оқулықтары.  
 
2.Ғаламтор,  
Ауқымды 
компьютерлік 
желілер. 
 
3.Оқушы анықтамасы. 

90 
 
 
Автордың аты –жөні: Тулеуова Кулжан Дарбаевна 
Жұмыс орны: Астана қаласы, С.Мәуленов атындағы №37 орта мектеп 
Қызметі: қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалім 
 
 
ОРТА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРЛАУ БОЙЫНША ТҮСІНІК ХАТ 
 
Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының үшінші (негізгі) деңгейінің 
бағдарламасымен танысып, мектепке жаңа форматты мұғалім ретінде келгеніме бірнеше айдың жүзі болып қалды. Өзгеріс, жаңаға 
деген тамаша тартылыс өн бойымнан өтіп жатқанын сеземін. Сондықтан орта мерзімді жоспар құруда Альберт Энштейннің «
Мен 
еш уақытта өз оқушыларыма еш нәрсе үйретпеймін, тек қана олардың оқуы үшін жағдай жасаймын»
 деген сөзі менің ұстанымыма 
айналып  бара  жатқанын  түсіндім.    Осы  орайда,  қазақтың  данышпан  халық  екенін  айта  кетсем  деймін.  Қазақ  үшін  «жеті»  саны 
қасиетті сан. Жеті қазына, жеті ата сияқты көктегі «жеті қарақшыға» да үлкен мән берген. Түнде адасқан жолаушыға жол көрсетіп, 
бағыт-бағдар беретін қасиетті жұлдыз ретінде қабылдаған. Мен де мектеп өмірінде  жеті модульді осы жеті қарақшыдай қолдана 
алуым керек деп шештім.  Яғни балаға білім беруде жол көрсететін, бағыт сілтейтін педагогикалық білім болмақ. 
     Орта  мерзімді  жоспар  құруда  сыныптың  когнетивтік  психологиясын  ескеріп,  эмоциялық,  әлеуметтік  үйлесімділігін  табуға 
тырысудамын. Себебі мен үшін ең басты мақсат – өзін-өзі реттеп, өзін-өзі бақылай алатын шәкірт қалыптастыру.  
    Орта мерзімді жоспарлау  
8-сыныптың қазақ әдебиеті пәнінің бірінші тоқсанына құрылды. Мұнда әр сабаққа жеке-жеке 
мақсат қойдым, неге десеңіз, әдебиет сабағындағы әр тақырыптың өзіндік астарлы сыры, идеясы бар. Әр сабаққа бағдарламаның 
кем дегенде төрт модулі кіріктірілді, ал қалған модульдер кіріктірілген модуль аясында, астарында көрініс табады деген ойдамын. 
    Қоғамның  бір  мүшесі  ретінде  оқушыларымның  психологиялық,  әлеуметтік  жай-күйі  үнемі  назарда  болды.  Сондықтан 
«Көргеніме  қуаныштымын»,  «Ақылды  тентек»,    «Мен  саған  сенемін...»,  «Геометриялық  фигуралар»,  Кездесу»,  «Өмір  сүрудің 
рецепті»,  «Нақыл  сөздің  мағынасын  тап»    сияқты  тренингтер  мен  қазан,  қараша  айында  дүниеге  келген  балалар  үшін  қызықты 
жұлдызжорамалдар болашақтағы әрбір сабақтарымның дұрыс жүзеге асуына себепші болатынына сенімдімін. Сол сияқты тренинг 
ретінде  «Әділет,  Бақыт,  Ақыл,  Қанағаттың  достығы  туралы  ертегі»  айта  отырып,  тақырыпты  ашу  көзделіп  отыр.  Бұл  әрекетім 
оқушы  жалпы  «адами  асыл  қасиеттер»  туралы  ой  қалыптастырса  деген  мақсаттан  туындап  отыр.  Сондықтан  тренингтер  алуда 
сыныптың жас ерекшелігі ескеріліп, жақсы көңіл-күй жасау, ішкі дүниені реттеу, өмірге шынайы көзқарас қалыптастыру сияқты 
дүниелерді көздей алдым деген пікірдемін.  
     «Ата  Түрік»,  «Ислам  мәдениеті»,  «Бұл  кімнің  әлемі?»  сияқты  бейнекөрсетілімдер  оқушының  тақырыпты  өз  беттерімен 
ашуларына жол көрсетсе,  «Елім-ай» күйін тыңдау арқылы оның авторын тауып қана қоймай, музыкаға қабілетті оқушының ішкі 
дүниесінде толқыныстар туындап, сезім күйіне әсер ете аламын және сабағымның сәтті шығуына мұндай әсерлер тиімді пайдасын 
тигізеді  деген  ойдамын.  Жанды  дауыспен  (мұғалімнің  өз  даусы,  әсерлі  баяндауы)  оқылатын  аңыз,  сазды  әуен  ырғағымен 
айтылатын нақыл сөздердің тізбегі әдебиет пәні үшін аса маңызды деп есептеймін.  Мұнда дауыс ырғағы, мұғалім жүзіндегі жылу, 
оқушы  жүрегіне  жеткізудегі  шеберлік  алдымда  отырған  таза  жүректі  шәкірттерден  болашақта  жақсы  әдебиетші,  журналист  

91 
 
дайындауға,  тіпті  «адамгершілік»  деген  асыл  қасиетті  ұлықтауға  үлкен  пайдасын  тигізбек.  Бір  сабағымда  «Жоқтау  –  қазақ  үшін 
керек. Асылын қадірлеген, анасын құрметтеген, әкесін асқар тауға балаған, ағаны – жаға, ініні – жан тынысына балаған қазақпыз. 
Осындай асылдар дүниеден озып жатқанда, еріннің ұшымен ғана «қаза қайырлы болсын» дегеннен гөрі, іштегі қимастықты бір сәт 
сыртқа  іздей  шығару  қазаққа  тән  дүние.  Бірақ  ретсіз  айғайлап  жылап  емес,  сөз  мәнерін  келістіре,  шынайы  іздеу  керек  деп 
түсінемін»  деген  тұжырымдамам  арқылы  сабағымды  қорытындылаймын  деп  жоспарлап  отырмын.  Себебі  он  екі-он  үштердегі 
қаланың балалары қазақтың жоқтауы туралы тек іздену арқылы, нақты ақпаратқа сүйене отырып қана пікір қалыптастыруы мүмкін. 
Мұндайда сабақ құрғақ зерттеуден ғана тұрғаны мен үшін әсерсіз болатындай сезіндім. Оқушым шынайы шаттану мен қайғырудың 
ара-жігін ажырата алса деген мақсатпен, тұжырымдама әсерлі жазылып қана емес, ішкі үн арқылы жеткізілуі  керек деп ойлаймын. 
Осы орайда, сабақтың тақырыбын ашу мен сабақты қорытындылауға ақпараттық коммуникациялық технологияны сыни тұрғыдан 
тиімді пайдалана аламын  деген ойдамын.    
     Жоспарлауда жұппен жұмыс, топпен жұмыс, тезистік оқыту, талқылау, сыныптағы диалог, Блум токсономиясы, ашық сұрақтар 
арқылы оқыту сияқты дүниелер қамтылды. Мәселен,  
1.
 
Не білемін? 
2.
 
Не білгім келеді? 
3.
 
Қандай мәселе туындап отыр, оны шешудің жолдарын қалай қарастырамын? 
4.
 
Шығарған шешімім көңілге қонымды ма? 
5.
 
Досымнан, мұғалімнен көмек қажет пе?  
секілді  тізбектелген  сұрақтар  арқылы  оқытуды  жалпыдан  жалқыға  өту  үшін  талқылауға  апаратын  қажетті      тәсіл  ретінде  жүзеге 
асырамын деп жоспарлап отырмын.  
Түрткі болуға мақсатталған: Көрсетілімнен не байқадыңдар? Йассауиді кім қалай қабылдады? «Хикмет» сөзінің мағынасын қалай 
түсіндіңіздер? Хикметтерін оқуға құштарлық бар ма? Сынақтан өткізуге бағытталған: Йассауи хикметтерінің тәрбиелік мәні зор 
екенін қалай дәлелдер едіңдер. Мысал ретінде үзінді келтіре аласыңдар ма? Қайта бағыттау үшін: ...Осы ойға тағы кімдер пікір 
қоса алады? Кім немесе қай топ көмек бере алар екен? деген сұрақтар қою арқылы сыныптағы диалогті жүзеге асыра аламын деген 
ойдамын. 
«Оғыздың  дүниеге  келуі  мен  Қатпен  соғысын  қызықтыра  әңгімелей  отырып,  оның  екі  рет  үйленуіне  деген  өз  пікіріңді  қалай 
жеткізер  едің?»  сұрағын  бере  отырып,  оқушым  проблемалық  тұрғыдан  өз көзқарасын  білдіре  алады  деген  ойдамын.  Осы  секілді 
тәсілдерді қолдана отырып, балаларымды сыни тұрғыдан ой айтуға, интерпретация жасай алуға бағыттаймын деген жоспарларым 
бар. 
    Жүсіп  Баласағұнның    «Құтты  білік»  трактаты  тақырыбына  Ұқсастық  бойынша  ой  жүгірту  ретінде    Әділет,  Бақыт,  Ақыл, 
Қанағат туралы алдымен өз түсініктері ескеріліп, трактатта берілген ұғымдарынан ұқсастық табу тапсырылады, Зерде теориясына 
сәйкес тілдің пайдасы мен зияны туралы зерделеу тапсырылады деп жоспарлап отырмын.  Бұл әрекетім оқушы жас  ерекшелігіне 
қарай  түсініп,  салыстырып,  зерделеп  қана  қоймай,  сыни  тұрғыдан  қорытынды  шығара  алса,  өзге  дүниеге  баға  беру  арқылы  өз 
бағасын түсінсе деген мақсаттан туындап отыр.  
    Қазақ  әдебиеті  пәні  –  оқушыны  қиял  әлеміне  ұшырып  әкететін,  армандата  алатын,  тәтті  сезімдерге  бөлейтін,  жан  сарайын 
тазалыққа құмартқызатын тамаша пән. Сондықтан «Мен қандай әдебиетшімін?» сұрағына жауапты жазбаша ой иірімдерімен беріп 
көр,  «Егер сен жазушы болсаң, осы өлеңді қара сөзбен қалай шебер жеткізер едің? (жазуға қабілетті баланы табу). Ал егер суретші 

92 
 
немесе әнші болсаң не істер едің?», «Егер сен қазіргі заман Йассауиі болсаң, кейінгі ұрпаққа қандай өнеге қалдырар едің?» деген 
секілді сұрақтар мен  «Өз ақиқатым» тақырыбында ойтолғау жазу сияқты тапсырмалар ұсынуды жоспарлап отырмын. Сол сияқты 
сөздікпен  жұмыс  (қысқа  мерзімде  есте  сақтау  қабілеттері  байқалады,  экстернаттар  шығуы  мүмкін),  әңгіме  мазмұнын  сахналау 
сияқты дүниелерді де қостым. Неге десеңіз, «Білместі білсем, көрместі көрсем деу – талантқа біткен табиғи құштарлық» деген ақын 
Қадыр Мырза Әлінің сөзі менің таланттылар мен дарындыларды оқытудағы жоспарымды жүзеге асыруға бірден-бір себепші болып 
отыр.  Қабілетті  оқушылардың  жазуға  құлшынысын  ояту  мақсатындағы  өзімнің  ой  толғаныстарымен  бөлісемін  (сілтеме-мұғалім 
тұжырымдамасында) деген жоспарым, бір жағынан, таланттарды оқытуға бағытталса, екінші жағы, өз шығармашылығым арқылы 
оқушыға  ой  салсам,  олар  да  өзіндік  көзқарастарын  астарлы  (сыни  тұрғыдан)  жеткізе  алса  деген  ниеттен  туындап  отыр.  Осы 
дүниелерім алдымда отырған балалардың талантын ашуға, дамытуға оң әсерін берер деген сенімім бар. 
    «Сараидың  басты  құндылығы  неде?  Бұл  қасиет  сенің  өз  бойыңда  бар  ма?»,    «Сыныптағы  нағыз  жанашыр,  сынып  қамын 
ойлайтын  оқушы  туралы  пікір»  жазу  секілді  тапсырмалар  менің  сыныптағы  көшбасшы  оқушыларды  табамын  деген  мақсатыма 
жеткізе  алады  деп  есептеймін.  Болашақта  осы  секілді  тапсырмалар  мен  сұрақтардың  ауқымы  кеңейіп,  астарын  маңыздырақ  етіп 
жасау ойымда бар. 
   Жоспар құру барысында мені үнемі бір ой мазалай берді. Ол – оқушым өз дәрежесінде бағалана ала ма деген ой. Мені тығырыққа 
тіреп жүрген мәселе де осы. Қанша бағалау критерийін жасадым десем де, көңіл толмайтын дүниелерім жеткілікті. Шәкірт ұстаздан 
адалдық  пен  әділдікті  күтеді  және  бұл  ертеңгі  қоғамдағы  адалдық  пен  әділдіктің  жаршысындай  көрінеді.  Сол  себепті  бағалауға 
байланысты жеке жоспар керек пе деген ойлар туындап жүр. 
    Қорыта  келе,  орта  мерзімді  жоспарлау  мұғалімге  ізденімпаздықты,  көрегендікті,  шыдамдылық  пен  шығармашылықты  талап 
ететін  салмақты  дүние  екенін  айта  кеткім  келеді.  Мектепке  күн  сайын  әрбір  мұғалім  оқыту  үшін  емес,  оқытудың  жолдарын 
ойластырып келетін болса, бұл ісіміздің жылдан-жылға салмағы жеңілдеріне күмәнім жоқ. Себебі санасы сәулеленген шәкірт сізге 
басты көмекші, бағыңызды ашатын нұрға айналмақ... 

жүктеу/скачать 1,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: