Құрастырушылар: б.ғ. к. Утаубаева А. У., оқытушы, магистр Сарсенова А. Н
жүктеу/скачать 5,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| Глоссарий
Абберация – мутацияның əсерінен хромосоманың құрылымының зақымдануы. Аллеломорфты белгілер – бір геннің əр түрлі аллельдерінің əсерінен пайда болған белгілер. Аллополиплоидия – Бір организмнің жасушасында əр түрдің диплоидты хромосомалар жиынтығы. Антигендер – организмге кірген бөгде заттар иммундық жауап туғызады. Антидене – жоғары сатыдағы организмдердің иммундық жүйесі бөліп шығаратын белок, олар бөгде молекулалық заттарды ерекше түрде байлайды. Антидене организмдерде пайда болған антигендерге жауап ретінда бөлінеді. Антикодон – тРНК молекуласының бөлігі, үш нуклеотидтан тұратын жəне өзіне сəйкес амин қышқылын кодтайтын иРНК ның үш нуклеотидтен тұратын бөлшегін таниды. Аутбридинг – генетикалық туыс емес өкілдерді шағылыстыру. Бактерофагтар – бактерияларда өсіп-өнетін вирустар. Биотехнология - əр түрлі микробиологиялық синтезді, генетикалық жəне клеткалық инженерияны, ферменттер инженериясын қолдану арқылы өсімдіктің, жануарлардың организміне ықпал ететін жəне жасанды қосылыстарды өндірістік реакторларда алу үшін көп бағытта жүргізілетін ғылыми-техникалық салксы. Вектор – дербес еселенетін генетикалық құрылым, оның көмегімен өзгертілетін геномға тиісті генді жеткізіп орналастыруға болады. Ген – тұқым қуатын ақпараттық құрылымдық бірлік. Ген инженериясы – алдын ала белгілі жаңа қасиеттері бар тірі оргаизмдерді жасау мəселелерін зерттейтін молекулалық биологияның саласы. Генетикалық код – белок молекуласына қажетті амин қышқылдарының орнын анықтайтын ДНҚ молекуласындағы үш негізден тұратын тізбек. Генотип – организмдегі гендер жиынтығы. Делеция – мутацияның нəтижесінде хромосоманың орта бөлігінің жоғалуы. Иммунитет – генетикалық бөгде белгілері бар заттардан жəне тірі денелерден организмнің қорғану əрекеті. Иммундық реакция – генетикалық бөгде заттарды құртуға, бейтараптандыруға бағытталған организмнің бейімділік жауабы. Инбридинг - өте жақын туыстас өкілдерді шағылыстыру. Кариотип – түрге тəн хромосома жиынтығы. Клеткалық инженерия – қайта құрастыру, будандастыру, өсіру негізінде жасушаның жаңа типін жасау əдісі. Клон – жыныссыз өсіп даму арқылы бір ортақ тектен тараған жасушалар немесе ұрпақтар. Кодон – триплет. Комплементарлық – бірін – бірі толықтырушы гендендің болуы, олар бірге əсер етіп, белгінің пайда болуына себеп болады. Локус – хромосомадағы белгілі бір геннің орны. Мейоз – жыныс жасушасы ядросының екі рет қатарынан бөлінуінің нəтижесінде төрт гаплоидты жасушаның пайда болуы. Мозаиктер - əртүрлі генотипі бар жасушалардан тұратын организм. Мутаген – физикалық жəне химиялық аген мутацияның жиілігін жоғарылатады. Мутация – генетикалық материалдың негізгі қасиетін өзгертетін тұқым қуатын өзгеріс. Ноненс кодондар – амин қышқылдарының ешқайсысына сəйкес калмейтін трансляцияны тежеуші ролін атқаратын кодондар. Онкогендер – эукариоттар жасушаларынан залалды ісіктерге өзгерте алатын белоктарды кодтайтын гендер. Онтогенез – организмнің жеке дамуы, туғаннан бастап өмірінің аяғына дейінгі өзгерістер жиыны. Партеногенез – еркектің гаметасынсыз ұрғашының гаметасынан организмнің дамып өсуі. Плазмидтер – хромосомамен байланыссыз дербес өмір сүретін сақина тəріздес ДНҚ молекулалары. Полимерия – бір белгіге əртүрлі, бірақ ұқсас ететін аллельді емес гендердің өзара əрекеттесуінің түрі. Полиплоидия – гаплоидтық жиынтықпен салыстырғанда хромосомалар санының өсуі. Профаг – бактериялық жасушаға тұқым қуу материалы қосылған фаг. Рестриктазалар – ДНҚ-ны кесетін фермент. РНҚ- полимеразалар – ДНҚ үлгісімен РНҚ синтездейтін ферменттер. Селекция – мал тұқымын, өсімдіктер сорттарын микроорганизмдердің, бактериялардың жəне вирустардың расаларын өзгертетін ғылымның саласы. Транспозон – геномда өз орнын ауыстыра беретін ДНҚ фрагменті. Фенотип – организмдегі барлық белгілердің жиынтығы Шағылыстыру – белгілері бойынша айырмашылығы бар бір түрдің өкілдерін жұптау. Эволюция – тірі табиғаттың тұқым қуу, өзгергіштік жəне сұрыптау арқылы дамуы. жүктеу/скачать 5,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|