Құрастырушылар: б.ғ. к. Утаубаева А. У., оқытушы, магистр Сарсенова А. Н

Эукариоттарда РНҚ синтезін үш түрлі РНҚ-полимеразалар іске асырады

жүктеу/скачать 5,89 Mb.

Pdf көрінісі

бет	49/82
Дата	04.11.2023
өлшемі	5,89 Mb.
	#122157

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 82

Байланысты:
38. Силл - Молекулалык биология

Эукариоттарда РНҚ синтезін үш түрлі РНҚ-полимеразалар іске асырады.
Эукариоттардағы РНҚ-полимеразалардың тек біреуі ғана, атап айтқанда РНҚ-полимераза
ІІ, белокқа трансляцияланатын гендерді транскрипциялайды. Қалған екі полимераза РНҚ-
ның əр түрлі типтерінің ұйымдасуын катализдейді. Олар белок синтездеуші аппараттың
бөлшегін құрайды: РНҚ-полимераза І жоғарғы молекуланың РНҚ-ны синтездейді, ал РНҚ-
полимераза ІІІ- əртүрлі төменгі молекулалы тұрақты РНҚ-ларды, оның ішінде тРНҚ жəне
рибосомалық 5S РНҚ-да бар. ДНҚ-дағы ақпаратты РНҚ түрінде РНҚ-ролимераза жазып
алады. ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің бірізділігін РНҚ-көшірмесінің синтезделуі
РНҚ-полимераза ферментімен катализденеді.
РНК-полимераза молекулярлық машиналардың таныстырушысы болып табылады.
Сонымен қатар, ДНҚ синтезінің басында қалқалағыш төмен түсіп, РНК-синтазының басқа
бөліктерінің конформациясы ауысады, РНҚ байламының өсуі кезінде циклдық өзгерістер
болады. Басында қалқалағыш 30 Ǻ төмен түседі, ал ДНҚ-ферментінің əр қадамынан кейін
бір нуклеотидке созылады. ДНҚ-да қозғалысы кезінде РНҚ-полимеразасының элементіҒ-
спиралі қатысады. Бөл кезде F-спираль иіліп, РНҚ-ДНҚ комплексімен бірге қозғалады,
олардан босап шығып қайта қалпына келеді. F-спираль 3,4 Ǻ-ға бір қадам ауысады. РНҚ-
полимеразада да дəл осындай қадаммен жүреді.
Инициация
- σ-субъбірліктерінің қатысуымен жүзеге асады. Ол ДНҚ
құрылымымен əрекеттеседі. Бұл құрылым промотор деп аталады. Инициация нүктесіне
дейінгі он нуклеотидте ТАТА-бокс орналасқан. Дəл бұндай кезектесу міндетті емес,
алайда, олσ-субъбірлігімен қатынасу үшін таптырмас жол. Осы кезектегі жекеленген
нуклеотидтердің ауысуы транскрипция инициациясының күшін төмендетеді.
Келесі суреттегі: инициация, элонгация жəне терминацияның жүру жолы
Инициация
. 1. Стартты кадонды тануы (AUG), тРНҚ-ның аминоацильденген
метионинмен (М) жалғасуымен жəне рибосоманың үлкен жəне кіші субъбірліктерден
жиналуымен жүреді.
Элонгация.
2. Ағымдағы кадонның өзіне сай аминоацил-тРНҚ-ны тануы. 3. Өсіп
келе жатқан полипептидті байламның соңында тРНҚ əкелген аминқышқылдарының
байланысуы. 4. Рибосоманың матрица маңайында қозғалуы тРНҚ-ның жасушаларының
босап шығуымен жүреді. 5. Босап шыққан тРНҚ жасушаларының өзіне сай аминоацил
тРНҚ-синтетазасымен аминоацилденуі. 6.Аминоацил тРНҚ-ның басқа да аналогиялық

стадияда байланысуы (2). 7.Рибосоманы
қозғалысы.
Терминация.
Рибосоманы
бөлінуі жəне кей жағдайда (9) рибосома диссоциациясы ар
Праймаздар
құрылымдары
бойынша
ж
ерекшеленеді. Праймасома 7 ерекшеленген субъбірліктер ансамблінен
жалпы молекулярлықмассасы 70000 болатын, 20
n‘ белогының көмегімен праймасома ілесе алмай
ауыса алады. Праймасома

жүктеу/скачать 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 82