Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
РЕФЕРАТ
Білім беру саласындағы зерттеулер Кіріспе; 1)Білім беру саласындағы зерттеулер Негізгі бөлімі; 1)Білім берудегі зерттеулер 2)Зерттеудің мақсаты Қорытынды;
Орындаған;Турданова Жанар 1 жане 2 - тарауларда білім берудің бірқатар зерттеу пәннің қамтитын жан - жақты зерттеу саласы екен. Бул пәндер айасында жургизилетин зерттеулер окушыга жеке пән куйінде немесе жиналып, кешенді пән ретінде де ұсынылуы мүмкін. Білім алу саласын зерттеушiлердi кызыктыратын мәселелер әдетте осындай накты пәндерге катысты болады . Айталык , кейбiрiн жеке адамдар тұлғасы , оқыту дын калай жүретiнi немесе бiлiм беруге қатысты танымдык удерiс тер кызыктырса , тағы біреулерiн бiлiм беру саласында « жетістікке » жету ушiн тұлғаның этностык тобы , жынысы , табы сиякты әлеумет тік мәселелердiн каншалыкты рөл аткаратыны кызыктырады . Ал ушiншiлерi болса унемі алмасып отыратын үкiметтер мен олардын саясатынын білім берудің түрлі секторларына тигiзетiн әсерiн зерттеуге шешім қабылдайды . Осы зерттеу максаттарына қол жеткізуге көмектесетін зерттеу және ақпарат жинай білу дағдылары зерттеу үдерiсi жайлы практикалык бiлiмдi талап етеді . Бұл тарауда білім беруге катысты зерттеулер жөнінде айтатын боламыз . Тарауды оқыған кезде зерттеу жобалары мен накты зерттеу құралдарын калай жасау керектігі жайлы мәлiметтi камтитын накты әдіснамалык мәтіндерді мысалы , Burton and Bartlett , 2009 ) де қосып оқыған дұрыс .
Білім сапасының кепілі –мұғалімнің кәсіби дайындығы мен шеберлігі. Оқушылардың білім сапасының мұғалімнің кәсіби даму деңгейіне тікелей тәуелді екенін халықаралық зерттеулер негізінде жасалған диаграммадан көруге болады. Төменде келтірілген диаграмма мұғалімнің кәсіптік дайындығы мен оқушының білім сапасы арасындағы тәуелділікті дәлелдей түседі. Диаграммада білім деңгейі бірдей екі оқушы берілген. Бірақ 8 жастан бастап оларды кәсіби деңгейі әр түрлі мұғалімдер оқытқан: жоғарыда көрсетілген оқушы –кәсіби шеберлігі жоғары мұғалімдерден, ал төменде көрсетілген оқушы біліктілігі төмен мұғалімдерден білім алады. Арада үш жыл өткен соң, үздік мұғалімдерден білім алған оқушының білім сапасы — 90 %, ал екінші оқушының білім сапасы- 37 %. Зерттеу нәтижесі жоғары білікті мұғалім сабақ беретін сынып оқушыларының біліктілігі төмен мұғалім сабақ берген оқушыларға қарағанда танымдық тұрғыдан 3 есе тез дамығанын көрсетіп отыр.
Көптеген нормативті құжаттарға сәйкес мұғалім 5 жылда бір белгілі сағаттар мөлшеріне сәйкес біліктілік курстарынан өтіп, өзінің шеберлігін шыңдап отыруы тиіс.
Осы уақытқа дейін семинарлар мен конференцияларға қатысу, әріптестерінің сабақтарына қатысу және ғылыми-әдістемелік әдебиеттермен танысу мұғалім тәжірибесін жетілдірудің оңтайлы тәсілдері ретінде қаралып келді. Бірақ аталған тәсілдер арқылы біліктілік арттыру оқу үдерісіне елеулі өзгерістер енгізіп, олардың тұрақты орын алуына ықпал ете алмағандығын уақыт дәлелдеп бергендей. Аталған біліктілік арттыру тәсілдері сыртқы білімді ғана қалыптастырады. Эксплициттік білімді имплициттік білімге айналдырғанда ғана ол нәтиже береді. Осы тұрғыдан мұғалімнің күнделікті оқыту тәжірибесін зерттеуі ішкі білім алудың аса тиімді тәсілі болып табылады, өйткені олар мұғалімдерді өз тәжірибелеріне терең үңіліп, оған сыни көзбен қарап, өз жетістіктері мен кемшіліктерін талдау негізінде шеберлігін шыңдауға мүмкіндік береді. Сол себепті Педагогикалық шеберлік орталығымен әзірленген біліктілік арттырудың деңгейлік бағдарламаларында мұғалімдерге күнделікті тәжірибесін зерттеу негізінде кәсіби дамуына ықпал ететін заманауи тәсілдер қарастырылған.
Солардың бірі — іс-әрекеттегі зерттеу. Көптеген Батыс елдерінде бұл тәсіл әртүрлі білім беру ұйымдарындағы педагогикалық үдерістің ажырамас бөлігі болып табылады, сонымен қатар университетте «Іс-әрекеттегі зерттеу» курсынан өтуге болады; әдетте бұл курс магистратурада оқитын азды-көпті тәжірибесі бар студенттерге ұсынылады, өйткені ол мәні және мазмұны бойынша тәжірибеге бағытталған. Ал біздің білім беру жүйемізде іс-әрекеттегі зерттеу мұғалімдер үшін жаңа ұғым. Білім беру саласындағы дәстүрлі зерттеуде оқу үдерісін әдетте ғалымдар зерттейді. Ал деңгейлік бағдарламада қарастырылған іс-әрекеттегі зерттеуді сабақ беріп жүрген мұғалімдер өз күшімен жүзеге асырады, өйткені аталған тәсіл идеясы оқу үдерісіне тікелей қатысты адамдарға негізделген. Зерттеуді сыныпта анықталған маңызды, көкейтесті мәселесі бойынша бір мұғалім, жалпы проблема бойынша жұмыс істейтін мұғалімдер тобы жүргізе алады.
Іс-әрекеттегі зерттеудің мәніне тоқталсақ, ол келесі қадамдардан тұрады: проблеманы айқындау, деректер жинау, жинақталған мәліметтердің талдауы және интерпретациясы, деректер негізінде әрекет ету; нәтижелерді бағалау, болашақтағы әрекеттерді жоспарлау.
Зерттеу үдерісінде қолданылатын тұғырлар мен қарастыруға болады деп танылған мәліметтердің сипаты зерттеу жүргізуші адамдардың дүниетанымына тығыз байланысты. Көп жағдайда көзқарастар позитивизм мен интерпрервитизм парадигмасына сай келгенімен,кейде бұл дихотомия өте қарапайым көрініп басқаша нұсқаларды назардан тыс қалдыратын сияқты.Оқушылар,сынып жетекшісі ,мектептегі басқа мұғалімдер мен ата аналардың барлығының «болып жатқан оқиғаға» байланысты азды-көпті білімі бар ,ал олар өздерінің осы оқиғаларды қалай түсінетіндеріне сәйкес әрекет етеді.Зерттеуші парадигма аясында осы әрекеттерді «түсінуге»тырысады.
Вудс «сапалы зерттеулер табиғи ортада жүргізіледі және күнделікті өмірді өз күйінде ,онда болып жатқан нақты оқиғаларды ,олардың алу сипатын сол жүру сәтінде ,сол қалпында зерттейді» деп санайды.Зерттеуші қатысушының қандай да ір жағдайы немесе оқиғаны қабылдауы мен түсінуін ұғынып ,таратып жазуға тырысады.
Зерттеу үдерісі күрделі , айтсе де оны позитивистік және интер противистік деп екі парадигмага боліп көрсеткен дұрыс . Позитивис гер деректерді аша отырып , болмысты түсіндіруге мумкiндiк беруді максат тұтатын ғылыми зерттеудің қажет екеніне көз жеткiздi . Мун да обьективті түрде жүргізілетін , кең ауқымды сандык одiстерге ко бірек кенiл бөлінеді . Интерпретивиетер , керісінше , орекетке каты сушылардың өздері жасайтын бірнеше шынайы болмысты катар ала отырып карастырады . Олар позитивистердiн адамнын катысуынсыз жүргізілетін зерттеулерімен салыстырганда , келемi шагын , бай сипаттамалар мен түсiндiрмелерден тұратын сапалык әдiстерге сүйе неді . Нақты бір зерттеушілер тобына немесе зерттеу мектебіне тал дау жүргізгенде , мәлiметтердi кандай идеологиялык сүйене отырып жинағаны байқалады . Бiлiм беру идеологиясы мен жүргiзi лiп жаткан зерттеу түрлері арасындағы байланыс - аса күрделі ку былыс Сондыктан практик мамандар жасактаган іс - әрекетті зерттеу тәсілі кұбылыстарды өзгертіп , оны жетілдірудi түсіну үшін сапалы әдістемелерді қолдануды ұсынады . Олар бiлiм берудi ұдайы дамып отыратын үдеріс ретінде сипаттайды . Білім берудің немесе мектептiн тиiмдiлiгiн арттыруга байланысты зерттеулер де педагогиканы жетiлдiруге бағытталғанымен , олар , не гiзiнен позитивистік тәсiлдерге сүйенеді . Олардын максаты - алын ған деректерді кең ауқымды статистикалык мәліметтерді колдана отырып салыстыру , объективті тәсілдің көмегімен неғұрлым мол сандык мәліметтер жинау . Осылайша , түрлі статистикалык әдістер дi колдану арқылы нәтижеге ыкпал ететін факторлар айкындалып , бағаланады . Зерттеу нәтижелерiн мугалiмдердiн кызметін өзгерту максатында колдануга болады . Обьективтілікке баса назар аудару бiлiмдi өлшеп , багалауға болатын енiм ретiнде қабылдауды кушейте ді . Мектепті жаксарту тәсiлдерi мектепті дамытуға қатысты сапалык көзқарастарды талап етсе , мәліметтер жинауға келгенде эклектика лык тәсілдемеге сүйенеді . Бiлiм беру зерттеулерiндегi бұл мысалдар ды талдау сенiмдер мен кұндылыктардын зерттеу үдерiсiнiн ажыра мас болігі екенін тағы бір рет дәлелдеп берді.