Реферат «Экологиялық бағыттары мен факторлары»
жүктеу/скачать 30,6 Kb.
|
| Минимум заңы. Биологиялық процестердің қарқындылығы көбінесе екі немесе одан да көп қоршаған орта факторларына сезімтал. Бұл жағдайда шешуші фактор ағзаның қажеттіліктері, саны тұрғысынан минимумда бар факторға жатады. Бұл ережені минералдық тыңайтқыштар ғылымының негізін қалаушы Юстус Либиг (1803-1873) тұжырымдады және Минимум заңы деп аталды. Ж. Либиг өсімдіктердің шығымдылығы қоректенудің кез келген негізгі элементтерімен шектелуі мүмкін екенін анықтады, егер тек осы элемент қана қысқа мерзімде жеткізілсе.
Қоршаған ортаның әр түрлі факторлары өзара әрекеттесе алатыны белгілі, яғни бір заттың жетіспеушілігі басқа заттардың жетіспеушілігіне әкелуі мүмкін. Сондықтан, жалпы минимум заңын былай тұжырымдауға болады: тірі организмдердің сәтті тіршілік етуі шарттар жиынтығына байланысты; шектеуші, не шектеуші фактор — берілген түрдің организмдері үшін тұрақтылық шекарасына жақындайтын немесе шегінен шығатын қоршаған ортаның кез келген жағдайы. Шектеушi факторлар туралы ереже күрделi жағдайларды зерттеуге елеулi түрде жәрдемдеседi. Организмдер мен олардың тіршілік ету ортасы арасындағы қарым-қатынастың барлық күрделілігі кезінде барлық факторлардың экологиялық маңызы бірдей емес. Мысалы, оттегі барлық жануарлар үшін физиологиялық қажеттілік факторы болып табылады, бірақ экологиялық тұрғыдан ол белгілі бір мекендейтін жерлерде ғана шектелуге айналады. Егер өзенде балық өліп кетсе, онда ең алдымен судағы оттек концентрациясын өлшеу керек, өйткені ол өте ауыспалы болғандықтан оттегінің қоры оңай сарқылады және ол жиі жетпейді. Табиғатта құстардың өлуі орын алса, басқа себепті іздеу керек, өйткені ауадағы оттегінің құрамы салыстырмалы түрде тұрақты және жердегі организмдердің талаптары жағынан жеткілікті. ҚОРЫТЫНДЫ Экология адам үшін өмірлік маңызы бар ғылым, оның тікелей табиғи ортасын зерттейді. Адам табиғатты және оған тән келісімді сақтай отырып, өз еркімен осы келісімді өз өміріне жеткізуге ұмтылды. Бұл ықылас тек соңғы кездері ғана өте өткір бола бастады, табиғи ортаның бұзылуына әкеп соқтыратын негізсіз шаруашылық қызметтің салдары өте елеулі болды. Және бұл түптеп келгенде адамның өзіне жағымсыз әсерін тигізді. Экология – идеялары өте маңызды іргелі ғылыми пән екенін естен шығармаған жөн. Ал бұл ғылымның маңыздылығын мойындасақ, оның заңдарын, ұғымдарын, терминдерін дұрыс пайдалануды үйренуіміз керек. Себебі, олар адамдарға өз ортасындағы орнын анықтауға, табиғи ресурстарды дұрыс және ұтымды пайдалануға көмектеседі. Табиғат заңдарын толық білмейтін адамның табиғи ресурстарды пайдалануы көбінесе ауыр, орны толмас салдарларға әкеп соғатындығы дәлелденеді. Экология негіздері біздің ортақ мекеніміз – Жер туралы ғылым ретінде ғаламшардағы әрбір адамға белгілі болуы тиіс. Экология негіздерін білу қоғам үшін де, жеке тұлға үшін де өз өмірін негізді түрде құруға көмектеседі; олар әркімге ұлы Табиғаттың бір бөлшегі екенін сезінуге, бұрын табиғи күштермен негізсіз күрес болған үйлесімділік пен жайлылыққа қол жеткізуге көмектеседі. жүктеу/скачать 30,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|