3. Экономикалық теорияның зерттеу пәні мен әдістері
Экономикалық ғылымды, яғни экономикалық теорияны
зерттеудің мақсатты түрде бірнеше түрлерін бөліп көрсетуге
болады: Экономикалық теорияның зерттеу пәні – бұл
экономикалық субъектілердің нарықтағы өмір сүру ерекшеліктері
мен
тәртіптері. Экономикалықтеорияның зерттеу аясы – бұл адамдар
дыңэкономикалық әрекеттері жүзеге асырылатынэкономикалық
орта. Экономикалық теорияныңзерттеу объектісі – бұл экономик
алық құбылыстармен экономикалық мәселелер, экономикалыққа
тынастар мен экономикалық үдерістер. Экономикалық теорияны
ң зерттеу субъектісі – бұладам, үй шаруашылығы,
фирма, мемлекет жәнесыртқы орта.
Экономикалық теория адамдардыңэкономикалық мінез- құ
лықтарын зерттейтіндіктен, олардың нарықтағы іс-
әрекеттері материалдықжәне материалдық емес игіліктерді өндір
умен, бөлумен, айырбастаумен және тұтынуменбайланысты болы
п табылады. Осыған қарап, бізэкономикалық теорияны адамдард
ың шешімқабылдау заңдылықтарын зерттейтінгуманитарлық, әрі
қоғамдық ғылым деп білеаламыз. Экономикалық теорияның зерт
теу пәнінеқатысты көптеген анықтамалар бар. Солардыңнегізгіле
рін төмендегідей қарастыруға болады. Экономикалық теория
– адамдардың шексізқажеттіліктерін қоғамның шектеулі ресурст
арыарқылы қанағаттандыру үшін материалдық жәнематериалдық
емес игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну бойынша
ғылым саласы. Экономикалық теория
– шектеулі ресурстардытиімді пайдалану жолындағы адамдар ара
сындағыэкономикалық қарым-
қатынастарды және олардантуындайтын экономикалық мәселеле
рді зерттейтінқоғамдық ғылым. Экономикалық теория
– байлықтуралы ғылым.
Американ экономисі Пол Самуэльсон экономикалық теорияны б
арлықэкономикалық ғылымдардың патшайымы депатаған.
Осы тұрғыда, экономикалық теориянызерттеу шаруашылық өмір
де адамдардыңэкономикалық іс-
әрекеттерін танып білуге жәнебарлық уақытта экономикалық заң
дардың мәнінтүсінуге мүмкіндік береді. Экономикалықтеорияны
ң пәні нені және қандай құбылыстардызерттейтіндігін түсіндірсе,
оның зерттеу әдістеріэкономикалық құбылыстарды қалай зертте
йтіндігінтүсіндіреді. Кез келген басқа ғылымдар сияқтыэкономик
алық теория қоршаған ортаны таныпбілудің және зерттеудің жал
пы және ерекшеәдістерін қолданады. Экономикалық теория әдіст
ерінің алғашқы ғылыми әзірлемелері ежелгігрек ғалымы Аристот
ельдің еңбектері арқылытанылды. Ол экономикалық ғылымды та
ныпбілудің негізгі қағидаларын қалыптастырды. Аристотельмен
жасалған анализ,
синтез,
индукция,
дедукция,
аналогия және басқа да таным әдістерібүгінгі күнге дейін эконом
икалық құбылыстар мен үдерістерді талдауда кеңінен қолданылы
п келеді. Әрине, бұл жерде экономикалық теория пәнініңдамуы м
ен әрі қарай күрделенуі барысында оны танып білудің әдіс- тәсіл
дері үнемі жетілдіріліпотырады. Экономикалық ғылымның әдісі
деп кеңмағынада, біз экономикалық үдерістердің нақтыақиқатты
лығына жету жолдарының жәнеэкономикалық құбылыстарды зер
ттеуқұралдарының, айла-амалдарының жиынтығынайтамыз.
Экономикалық теория адами, қоғамдық ғылым ретінде
қоршаған ортаны және өмір тіршілігін танып білудің көптеген
әдістерін қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: |