Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 9,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТАЛ ЕГУГЕ ҚАРСЫ ЕМЕСПІН, БІРАҚ...
- Дайынд д ағ аған ан Қ Қ ар ар лы
- Дайындаған Қарлы ы ға ғаш ш ЗА ЗА РЫ РЫ
- Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ
- Серік Тәукебаевтың айтуынша, Наурыз мейрамы облыс орталығының 16 6 ықшамаудан
Әділ АХМЕТОВ, ҚР Парламент Сен нат ат ын ын ың ың д д еп еп ут ут а аты: ы: ТАЛ ЕГУГЕ ҚАРСЫ ЕМЕСПІН, БІРАҚ... – Наурызда бұқара көпшілікті тал егуге шақырған дұрыс. Бұл енді бұ рын- на на н н ба ба р р үр үр ді ді с с қо қо й. . Әркім өзі қайда еккісі ке ке лс лсе е со со нд нд а а ег ег іп іп келген. Ендігі жерде барлық адамды бір күнде, бір жерге жинап еккізу деген жақсы идея екен. Бірақ мен мынадай ұсыныс қосар едім. Наурызбақ деп жеке саябақ аш қанша, еліміздегі дайын саябақтарға шақырып, сонда ектірейік. к. Ө Ө йт йтке кені ні ж ж аң аң ад ад ан ан б б ақ ақ ашу, бой көтер р ту ту о о ңа ңай й ша ша ру ру а а ем мес ес. Ал Ал дайын саябақтарға ектірсек, бұл енді оңайырақ болады. Мысалы, Астананың өзінде саябақтар жоқ емес, бар. Неге бізге Президенттің саябағына барып, көпшілік болып тал екпеске. Бейбіт САРЫБАЙ ҰСЫН
Н Ы Ы С С СА САУА УА ЛН ЛНАМ АМ А А Қамаш СЕЙІТЖАНОВА, 20 баланың анасы: р зд
ы «мұхаррам» деп атаған. Оның мә мә ні н сі: осы қасиетті айда таби и ға ғатт тт ы ы ла ла ст стау ау ға ға , , тә тә рт рт іп іп сі сі зд зд ік ік ке ке , , ұр ұр лыққа, ғайб
й ат сөзге, ішімдікке, тағ ғы ы
басқа жа жағымс мс ыз і іст стер
ерге т
ыйым салынған. Наурыз әдептілік, адамгершілік сияқты асыл қасиеттерді дарытатын, дамытатын, ұлықтайтын күн есебінде ерекшеленген. Бұл күндері Наурыз мейрамында мал сойылмайды, жалпы қан шығармайды. «Өсер төлге, көбейер малға кесірі тиеді, мал басы ке е ми м ді ді » де
д ген тыйы
ы м м бар. р Сонымен бірге Наурыз мерекесі к үн үн і ша ша ш,
тырнақ алмайды. Өй йтк
тк ен ен і ад ад ам ам ны ны ң ң қа а ра ра т т ыр ырна на ғы ғы на н н бастап, шашына дейін ж ж аң аң ар ар ып ып , , түлейді. Наурыздың б ір інші күні, яғни Ұлыстың ұлы күні кір жумайды, жолға шықп ай ды,
құрылыс бастамайды, іс тікпейді, мылтық атпайды, қақпан құрмайды, тұзақ салмайды. Бұл күн – тіршілік әлемінің тойы. Бұлақтың көзін ашу, тал егу – Меккеге сапар шеккендей сауабы үлкен, қасиетті іс. Су бар жерде тіршілік бар, бұлақтың көзі ашылса, су мол болады деген ырым бар. Дайынд д ағ аған ан Қ Қ ар ар лы лы ға ға ш ш ЗА ЗА РЫ РЫ ҚҚ ҚҚ АН АН ҚЫЗЫ Күләш АХМЕТОВА, ақын: – – Ме Ме н н На На ур ур ыз ыз м м ей ей ра ра мы мы нд н а дастарқан мәзіріне қ қ ат атты ты м мән ән
бе бе ре ремі мін н. Қ Қ аз аз ан ан ым ым ды ды а а ққ ққ а а то толт
лт ы ырып қойып, наурызкөже ж ж ас асағ ағ ан анды ды
жөн көремін. Жалпы, Наурызда нақ осы қазанды аққа толтыруға қатысты өзіндік ырым бар деседі. Мысалы, Шығыс халықтары күн мен түн теңелген күні үйіндегі бос қазандарының түгелін аққа толтырып қойып, оның бетін ашып қояды екен. Ондағысы «дас- тарқаным берекелі болсын, үйіме бақ-береке, ырыс енсін» деген ни ни
е тен туындаса керек. Ос ыл ылай
ай ша ша ,
ни ни ет ет те те ні ні п п ме ме н н де де үй үй ішімді та таз
зартып, қыстан қалған сүр р ет
ет ті ті а асы
сы п п қа қа за за н н кө кө те те рі рі п, п о о сы сы бастан наурызкөже жасауға кірісіп кеттім. Мұным дастарқанымыз берекелі, ырысымыз мол, ел іргесі аман болсын деген ойдан туындап отырған дүние. Жалпы, Наурызда ата- бабаларымыздың дені тазалыққа, кешірімділікке айрықша мән берген. Міне, біздің де қазіргі тұста мән беріп келе жатқан дүниеміздің бірі осы іспетті дүниелер...
– – Ме Ме ні ні ң ң ба ба ла а к кез
езім м не не н н бі біле
л тінім, Наурыз мейрамын ын да
б ас асты ты назар аударылуы тиіс нәрсе мынадай ырым-тыйымдар болуы керек: Наурызтөл – наурызда туған мал басын қазақтар сатпайды. Мұны төл басы деп есептейді де мұндай төл басын ешкімге сыйға да бермейді. Мұндай малды көбіне өз қызығына сойып, «малым ырысты болсын» деп ырым етед д і. Бұ
ұ дан соң Наур р ыздағы бір ырым на на у урызкөк деп аталады. Наур ур ыз ыз кө кө к к де деге ге н н – – ос
ос ы ы ай ай да да ұ ұ шы шы п п келетін құ құс. с Бұл құсты алғаш көргендер ер о
ны ны ү үрк рк іт ітпе пе йд йд і, қ
қор орқы
қытп тп ай ай ды ды, үйінің төбесіне қонып тұрса отбасыма береке орнайды деп қуанады. Наурызшешек – бұл наурыз айында өсетін өсімдік. Бұл өсімдікті ырым етіп үйінде өсіргісі келетіндер көп. Бірақ бұл өсімдік қорының аздығынан қазірде «Қызыл кітапқа» енген. Ежелде жұртшылық бұл өсімдікті сақтап, өсіру мақсатымен көктем шыға өсімдіктің тұқымын алдырып еккен. Қазір біз мұның орнына жас талдарды егіп, ырым жасап жүрміз. Наурызша – қайсыбір аймақтарда наур р ызда жеңіл үлпілдек қар түседі. Мұны қалың қауым нау у рызша
– деп атайды. Мұндай ай қ
қ ар ар ж ж ау ау са са , , жа жа ңа ңа ж ж ыл ыл ды дың ң ке ке ле л жатқанының ырымына а ба ба ла л йд йд ы. ы. Наурыз айында келесі і б бір ір а
а йм ймақ ақта та рд рда а ж
жаң аң а а жы жы л л ен еніп
іп , жер бусанып, күн күркіре п п, ж
ж аң аң бы бы р р жауып, көк дүркірегенде ауыл адамдары далаға шығып, саумалық айтып, қуанышты көңілмен жақсы тілек тілейді. САУАЛНАМА Ерлан СЫДЫҚОВ, тарих ғылымының докторы, профессор: – Наурыз – халқымыздың мемлекеттік дәрежеде тойланатын жалпых х
алық ық ты ты қ қ м м ер ер ек к ес ес і. і. С С он он ды ды қт қт ан а келешекте осы мерекен н ің ің сахналық
ық ш ш ар ар ас ас ын ын о
о йл йлас асты тыру
ру шы шы ла ла р р Наурыздың формасын ған ан а
тойлауға назар аудара бермей, оның мазмұнына да терең мән берсе жөн болар еді. Кезінде ата-бабаларымыз Наурыз келе салысымен алыс-жақындағы жамағайындарымен көрісу жоралғысын жасаған. Қыстан мал-жан аман шыққанына шүкіршілік етіп, осы көрісу дәстүрін мықтап ұстанған. Көрші-қолаңдар р ымен, жолдас-жорасы- ме ме н, н, а а лы лы с- с жақынымен көріскен ж ұр ұрт
т – – кө көрі
рі су су ді ді ң ң со со ңы ңы н н үл үл ке ке н ме ме йр йрам ам ға ға ұластырған. Наурыз тойыны ның ң
баст т ау ау ы ы ос ос ы ы кө кө рі р су су б бол олға
ғанд нд ықтан, бізге неге нақ қазір осы дәстүрді жаңғыртпасқа?! Қазір еліміздің батыс облыстарында ғана бұл дәстүрдің ұшығы бар. Ал қалған аймақтар мұндай дәстүрді соншалықты терең біле бермейді. Сондықтан жыл сайынғы сахналық қойылымдар барысында осы дәстүрдің насихатын күшейткен жөн. Жалпы, Наурыздың дұрыс тойлануы үшін жергілікті әкімдіктердің жауапкершілігін арттырып, идеологияны нығайтқан абзал.
– Бі
і з з жы жыл
л са сайы йы н н На На ур урыз ыз м м ей ейра ра мы мында Қызыр ата, Тазша бал ал а а немесе Алдар көселердің образын сомдау арқылы әртүрлі сахналық қойылымдар жасап шығарамыз. Әттеген-айы, сол қойылымдардың бір сарынды жүйемен кетіп қалатындығы. Меніңше, біз Наурыз мейрамын жас ұрпақтың санасына сіңіру үшін, Қызыр ата бейнесіне жаңашылдық енгізгеніміз абзал. Мысалы, Қызыр бейнесін сахналау ар ар
қы лы лы б б ал а аларға сол Қызыр ата а а рқ
ыл ы ы сы сы йл йл ық ық та а р р та та ра ра ту ту і і сі сі н н қо қо лғ лға
а ал ал са са қ қ. Бұл балалар үшін көңіл се се рг ргіт іт ер ерлі лі к к қу қу ан ан ыш ыш ты ты с
сәт әт б б ол олар ар
еді. Балалар Қызыр атадан сыйлық алу сәтін бір жыл бойы тосып жүреді де, Наурыз келген тұста олар үшін бұл кәдімгідей орасан мерекеге ұласады. Сондықтан мейрамның жүйесін жасаушылар осы жағына баса назар аударса... Бұдан кейін біз осы Наурыз арқылы ұлттық киімдеріміздің беделін айшықтай түскеніміз жөн. Мәселен, көршілес Қ Қ ыр
ғыз елінде, Өзбекстан, Түркіменстан елдерінде Нау ау ры ы з з айында бір р топ жастар ды дың, ң, қ қ ал алың
ың б б ұқ ұқ ар ар ан ан ың ың ұ
ұ лт лт ты ты қ қ киім киіп көшеге шығу у үр үрд ді сі сі б бар ар . . Ос Ос ы іс іспе пе тт тт і і дәстүрле е рг рг е е бі бі з з де де т т ер ерең ң ір ірек ек м мән ән б бер е іп, Наурыз жақындағанд д а а жа жа ст тар арым
ымы ыз ұ ұлт л ты тық қ киімдерімізді киіп көшеге шығуды жатсынбаса, бұл да бір жаңашылдықтың белгісі болар еді. Негізінде, қазіргі заманға үйлестіріп, кез келген дәстүрді жаңғыртуға болады. Әрине, бұл ретте ұйымдастырушылардың қабілеті жоғары болуы керек. Ам Ам ан ан ге ге лді АЙТАЛЫ, қоғам қайр р ат ат ке ке рі рі : : – – 19 19 26 26 жылы Наурызды «діни м ер ер
ек е» е» д д еп еп м мер
ер ек е ел елеу
еу ге ге т т ый ый ым ым салынғаннан кейін біз бұл мейрамды мерекелеуге тартындық. Мұндай тыйымның біздің санамызға сіңісіп, психологиямызға кері әсер еткені соншалық, арада ғасыр өтсе де күні бүгінге дейін Наурызды тойлауға терең мән бермей келеміз. Мысалы, біздің қазір Жаңа жыл деп 31-желтоқсанда тойлап жүрген мерекеміз – Иса пайғамба ба рд рд ың ың т т уғ уғ ан ан к к үн үн і. і. М М ін ін е, е, о о сы сы күннен бастап жыл бас ын ын
санауды ы бі бі зд зд ің ң с с ан анам амыз ыз ға а к кез
ез ін ін де де к
кең еңес
ес тік идеология мықтап сіңір рді ді
Біз әлі сол санамызға сіңісті болған саясаттан шыға алмай, Наурызға соншалықты байыппен қарай алмай, мерекені тойлауда жаттандылықтан арыла алмай жүрміз. Наурызға үстіртін қараймыз. Мұны жасырудың қажеті жоқ. Наурызды Христиан мәдениетінен төмен көріп, әлі де орыс мәдениетін артық көреміз. Келешекте мықты мемлекеттік идеология болмаса, бі б
ны бір
ір -бірімізбен тү тү йістіріп, 31-желтоқсанды «Ұлы ме ме йр йр ам ам ға ға » » айналдыруды қоя алмайм м ыз
. Со Со нд ндық
ық та та н н На На ур ур ыз ыз ж
ж ат атта та нд н ылықтан, жаттанды сахналық қойылымнан арылып, дәстүрі терең, салмақты, салиқалы жалпыхалықтық мейрамға айналуы үшін бұған жоғарыдан бір мықты мемлекеттік пәрмен керек. Сондай бұйрық түскенде ғана Наурыздың тойлану үрдісі тереңдей түсері анық... Басы 1-бетте Қайда атақты, асқан бай бар болса, Наурызнаманы сол байға қылдырады екен. Үйсін н Төле билердің заманында На Наур ур ыз ы на на ма ма ны ны ң ң қа қа ді ді р-құны астан, тойдан ілгері болады екен. Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ Мәшһүр Жүсіп КӨПЕЙҰЛЫ ШАРА
Өс Өске кеме ме нд нде е би би ыл Әз-Наурыз мерекесі і өзгеше кейіпте аталып өтеді. Өскемен қаласының әкімі Серік Тәукебаевтың айтуынша, Наурыз мейрамы облыс орталығының 16 6 ықшамаудан ын ын т жүктеу/скачать 9,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|