сыры неде?
– Ауылдан шыққан бірді-екілі талантты
кісі болмаса, домбыраға арнап мардымды
күй шығарып жүргендер санаулы ғана. Ал
қобыз – бітім-болмысы бөлек нәрсе. Алла
тағала XIX ғасырда күйші, әншілерімізді
молынан төкті ғой. Жердің беті тура қызғал-
дақтай болды. Соншама талантты адамдар-
дың ортасынан Ықылас қана шықты, яғни
қобызшылар ілуде біреу ғана. Қобыздың
киесі осында деп ойлаймын. Бұл жерде
мен домбыраны немесе сыбызғыны екінші
орынға қойып тұрған жоқпын. Үшеуі бір
тамырдан өрбіп жатыр. Қобыз бәрібір
бұрын дамыған. Қорқыт, Баба Түкті Шашты
Әзиз бабаларымыз да қобызшы болған,
қобызы өзімен бірге жерленген дейді.
Домбырада күй тартудың жеті мектебі бар.
Ал қобызда – жалғыз Ықылас қана. Көрді-
ңіз бе, мұның өзі – ойландыратын жағдай.
Не арыда, не беріде жоқ алмағайып заман-
да қобызшы қайдан тусын?! Жан-жағымыз-
дың бәрі – клуб, жынойнақтар. Күй шыға-
ра тын адамды Алла тағала жаратады. Ол
1000 жылда бір туа ма, 2000 жылда ма,
белгісіз... Мысалы, Қорқыт пен Ықыластың
арасы 1000 жыл ғой. Сол екі арада күй
құдіретін өлтірмей келген – бақсылар. Алла
тағаланың құдіреттілігі сонда, Ықылас
дүниеге келгенде қобыз басқаша сөйлеген.
Көрдіңіз бе? Бәлкім, болашақта бір Ықылас
дүниеге келер. Біз сол екі араны жалғасты-
рушы дәнекерміз.
– Бір-екі рет күй шығарғаны-
ңызды естіп едім. Бұл нақты бір
жағдайлармен байланысты болды
ма? Жалпы, композиторлықпен
мақсатты түрде айналысатын
ойыңыз жоқ па?
– Жоқ. Композитор болып, күй шығар-
дым деп ешкімге айтқан емеспін. Бірақ
өзімше сарындарым бар. «Менің күйім»
деп толықтырып, халыққа ұсынғым кел-
мей ді. Менің табиғатым солай, өз-өзімді
көрсетуден аулақпын. Күйшілік әркімге әр
түрлі беріледі. Зейнеткерлік жасқа жеткенде
сұмдық күйлер шығарғандар да, бір-ақ
күймен атақты болғандар да кездеседі.
Мысалы, Ә.Хасеновтің әлдекімдердің 100
күйі не татитын «Қоңыр» деген бір ғана күйі
бар...
– Бір сұхбатыңызда дискіле рі-
ңіз дің Еуропада сатылып жатқа-
нын айтыпсыз. Мұның тұрмыстық
жағдайыңызды жақсартуға әсері
бар ма? Сол сияқты, өз елімізде
өнеріңіз қаншалықты дәрежеде
бағаланып жүр?
– Аяғымнан таусылып, демеуші таппай
жүрген кезімде бір француз Алматыға
келді. Ол кезде консерваторияда жұмыс
істейтінмін. Арнайы іздеп келіп, маған
қолдау көрсеткісі келетінін айтты. Сөйтіп,
француз жігіті ұстазым Сматай Үмбетбаев
екеуміздің дискімізді Парижден шығарып
берді. Тұсаукесеріне бардық. Кейін француз
жігітімен келісіп, бір жылдан кейін «Қаратау
шертпе күйлері» деп, Қабыл, Дабыл, Бо-
ран құл, Бексейіт, Әлімхан т.б. кісілердің
күйлерін таспа етіп шығардық. Парижде
сатылып жатыр. Норвегияда үлкен жинаққа
ендім. Азия халықтарының үлкен фести-
валіне бардым, жинақтарына ендім. Саида
Еламанова апайымыз менің танылуыма
көп қолдау жасады. Алғашқыда 1998 жылы
«Қауышу» деген деректі фильмге түсірген.
Шетелдерге жол ашып берген де – сол кісі.
Мен ол кісіге қарыздармын. Бір өкініштісі,
елімізде мұндай нәрселерге қол жеткізе
алмайсың. Қолдау аз. Өз елімізде дәріпте-
луіміз төмен. Ешқандай концерттер ге бар-
маймыз, біреулер демеп, қолдап жатқан
жоқ. Осының бәрі көңілге кірбің ұялата-
ды.
– Өткен жыл сіз үшін қандай
жаңалықтармен есте қалды?
Келер жылдан не күтесіз?
– Менің өткен жылғы ең үлкен жаңа-
лығым, бақытым: ұлым дүниеге келді. Ал
шығармашылық жағынан мардымды
ешнәрсе болған жоқ. 2010 жылы «Қазақ-
тың дәстүрлі 1000 күйі мен 1000 әнін»
шығаруда еңбектендік, соның нәтижесінде
«Мәңгілік сарын» күйлер антологиясын
құрастырдық. Оның ішінде, өздеріңіз біле-
тіндей, 255 күй бар. Осы жұмыс нәтижесін-
де Арқа мен Қаратау күйлерін, қобыз
күйлерін ел аралап, мұрағаттан іздеп жүріп
бір жүйеге түсірдім. Іздесек, әлі талай асыл
мұраларымызды табуға болады. Жоғарыда-
ғы жобалар жалғасын табады деген сенім-
демін.
– Әңгімеңізге рақмет.
Сұхбаттасқан Сандуғаш ТҮСЕН,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ студенті
Наурыздың 31-і күні Әзірбайжанда халықтың геноциді күні аталып өтеді. Бұл күн
қаралы деп есептеледі. Білгім келетіні, әлемде әзірбайжан халқының саны қанша?
Жаннұр ЕСЕНҒАЗЫ, Алматы қаласы
Әзірбайжандар – Кавказ аймағындағы
саны жөнінен ең көп түркітілді әрі мұсылман
халық. Олар сан жағынан Иран мен Грузияда
мемлекет құраушы халықтан кейінгі екінші
орында. 2009 жылы жүргізілген санақ бойын-
ша, Әзірбайжанның өзінде 8,2 млн әзірбайжан
тұрады. Бұл – ел халқының 91,6%-ы. Ал күллі
дүниежүзінде әзірбайжандардың саны 29
млн-нан асады. Олар әлгі аталған үш елден
бөлек, Ресей, Түркия, Армения, Түрікменстан,
Өзбекстан, Қазақстан, Израиль, Пәкістан,
Украина, Беларусь, ТМД-ның басқа да елде-
рін де, тіпті Еуропа мен Америка құрлықтарын-
да да шоғырланған. 1988 жылдан бері
Әзірбайжанда ұлт геноциді күні аталып өтеді.
Бұл күні 1918 жылы наурызда Баку аймағында
болған оқиғалардың құрбандары еске
алынады. Орыс-армян қарулы жасақтары
мен әзірбайжан-мұсылман тарапы арасын-
дағы ұлтаралық қақтығыстан 12 мыңға жуық
әзірбайжан ұлтының өкілі қаза тапқан бола-
тын.
АЛАШ АЗАМАТЫ
Күйді нотамен
шығаруға қарсымын
ДАТ!
АЛАШҚА АЙТАР ДАТЫМ...
Дәстүрлі өнеріміздің кенже қалып, туының жығылғаны бәрімізге аян.
Дәстүрлі музыкамызды қолдау, дәріптеу өте төмен деңгейде. Баяғыда
үлкен кісілердің хабарларын, көптеген жақсы бағдарлама тыңдаушы едік.
Қазір солардың ешқайсысы берілмей кетті. Біржан, Ақан туралы, Ықылас,
Сүгір, Құрманғазы жөнінде, айта берсең, көп қой, мықты-мықты хабарлар
болушы еді. Қазір эстрададан басқа түк естімейтін болдық. Теледидарды
қоссаң да, қандай мереке болса да – солар. Бірақ жанды дауыспен айтып
жатқан ешқайсысы жоқ. Әйтеуір, ауыздарын жыбырлатып тұрады. Кім
кімді алдап жатқанын түсінбейсің. Шыны керек, осы жасандылықтан
шаршадық. Осы орайда дәстүрлі өнерімізге мемлекет тарапынан қолдау
көрсетілсе, Мәдениет министрлігі көптеген шара ұйымдастырса, дәстүрлі
өнеріміз көшке ілесіп, алға дамыса екен деймін.
ҚҰҚЫҚ ПЕН ҚҰРЫҚ
А
УЫЗС
У
Ауылдың суы мен
жарығы ұрланды
Құмар ойындарға
құлып салынды
Көкшеліктер қолдарын
жылы суға малады
Қызылжар ауылдарының бірі
қас-қағым сәтте жарықсыз және
сусыз қалды. Ұры елді мекенге
электр қуатын беретін транс-
фор маторды жұмыс істеп тұрған
жерінен шешіп алып кеткен.
«Тұрғындардың қуанышына
орай, жоғалған зат көп уақыт
өтпей табылды», деп хабарлады
полицейлер.
Бүгінгі техника мен техно ло-
гия дамыған заманда ақшаның
буына мастанып, қаражатты
қойны-қонышы толғанша тол ты-
руға құмар адамдар келешек
ұрпақты жетесіздікке жетелейтін
ойын автоматтары мен казино-
лар ды заңсыз ашуға да кірісіп
кеткенге ұқсайды. Қазақстан
Республикасы Қыл мыс тық
кодексінің өзіне де пыс қырып
қарамаған олар ойын авто-
маттарын қаптатып жіберген...
Көкшеліктер көп ұзамай
қолдарын жылы суға малатын
болды. Бұл – тура мағынасында
айтылып отырған сөз. Көкшетау
– ел аумағындағы ыстық сусыз
отырған жалғыз облыс орталығы.
Айта-айта әбден жауыр болған
бұл мәселеге енді жан кіріп, сең
орнынан қозғалғандай...
Тайынша ауданына қарасты Қарағаш
ауылынан үш шақырым жерде орналасқан
электр трансформаторының жоғалғаны
жөнінде шағым келіп түскен. Бұл трансфор-
матор ауылға жарық берумен қатар, электр-
мен істейтін су сорғыларының да үздіксіз
жұмыс істеуін қамтамасыз ететін. Ұры бір
мезетте ауылды жарық пен судан айырды.
Аудан полицейлері тергеу шаралары
барысында ұрыны ұстады. Ол Көкшетау
қаласының тұрғыны болып шықты. Кешқұ-
рым ауыл шетінде орналасқан трансфор-
матордың дәл астына өзінің ИЖ-2715
автокөлігін қойған. Бұрандаларын шешкен
кезде ол көліктің кузовына құлай кеткен
екен. Полицейлерді ұрының тоққа қосулы
тұрған трансформаторды еш қорықпастан
алуға бел байлағаны таңғалдырып отыр.
Тергеу барысында белгілі болғандай,
күдікті ұрланған затты Көкшетаудың база ры-
на апарып, 200 000 теңгеге сатып жі бер ген.
Кейін белгілі болғандай, мұндай тран фор ма-
торларды тұрғындар котедждер мен дәмха-
наларға орнатады екен. Поли цейлер ұрлан-
ған затты ауыл тұрғындарына қайта
рып,
күдіктінің үстінен қылмыстық іс қозға ды.
Ербақыт АМАНТАЙҰЛЫ,
Қызылжар
Тіпті кейбір пысықайлар дүкен ашып,
оның ішіне де ойын автоматтарын қоюдан
қаймықпаған. Осы аптада Көкшетаудың
құқық қорғаушылары ірі көлемдегі құмар
ойын иелерін құрыққа түсіріп, құны 70 мың
доллар шамасындағы ойын автоматтары
мен казино рулеткаларын жойып жіберді.
Серік КӨБЕГЕНОВ, Көкшетау қаласы
мамандандырылған бөлімнің сот
орындаушысы:
– Құмар ойын құрылғыларын жою ға
қаржы полициясы, қоршаған ортаны
қорғау, салық, прокуратура және Ішкі іс-
тер департаментінің қыз мет керлері қа-
тысты. Шара барысында 32 ойын авто ма-
ты, екі казино рулеткасы, жеті ком пью тер
тағы да басқа құрылғылар жойылды.
Бұл Ақмола облысындағы осы жылда
болған ең ірі құмар ойын құрылғыларын
жою шарасы болып отыр. Шара барысында
қолға түскен «кәсіпкерлер» әкімшілік
жауапкершілікке тартылатын болады.
Абзал АЛПЫСБАЙҰЛЫ,
Көкшетау
Осы аптада облыс әкімі Қайрат Қожам-
жаров жағымды жаңалық айтты. Биыл Көк-
шетау қаласын абаттандыру бағдарла масы
бойынша тың ұсыныстарды талқылау кезінде
қала іргесінен жаңа жылу электр орталығы
салынатыны мәлім болды. Облыс әкімі кө-
ше таулықтардың ыстық сусыз отырғанын,
бұл мәселені шешу үшін республикалық
бюд жеттен қомақты қаржы керек екендігін
Елбасына ебін тауып жеткізіпті. Бұйыртса,
биыл қалада жаңа жылу электр орталығының
құрылысы басталады. Нысан төрт жылда
салынып бітуі тиіс. Бұл стратегиялық тұрғы-
дан өте ұтымды жоба болмақ. Табиғи отын-
мен жұмыс істейтін орталық қаланы ыстық
сумен үздіксіз қамтамасыз етеді. Оның сыр-
тында шағын шаһардағы екі жылу қазан ды-
ғына электр қуатын беріп отырады. Осылайша
жергілікті билік алдағы он жыл ішінде жылу
тарифін төмендетуге қол жеткізбек.
Жарқын УТЕКОВА,
Көкшетау
№53 (735)
31.03.2012 жыл,
сенбі
www.alashainasy.kz
7
e-mail: info@alashainasy.kz
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
Нұрғазы САСАЕВ
ДОДА
Еуропа чемпионатына баратын жанкүйерлер неге аз?
Биыл Лондон Олимпиадасы мен футболдан Еуропа чемпионаты өтеді.
Бұйырса, осы жаз әлем халқы спорттық оқиғаларға қарық болмақшы.
Осындай дүбірлі додаларға баратын біздің мүмкіндігіміз жоқ. Алайда
мұндай додаларға ағылатын шетел жанкүйерлерінің өздері биыл Олим-
пиада мен Еуропа чемпионатына көп бармайтын көрінеді. Неліктен екен,
ә? Жарайды, Лондонда бәрі қымбат дейік, ал Украина мен Польшада ше?
Б.ҚОНАРБАЕВ, Сарыағаш қаласы
Футболдан Еуропа чемпионатының
екі елде өткізілуі біраз жанкүйер үшін
тиімсіз. Иә, УЕФА-ның Еуропа чем-
пионатын өткізуді екі елге бөліп бергені
бірінші рет жүзеге асып отырған жоқ.
2000 жылы – Бельгия мен Гол ландия,
2008 жылы Австрия мен Швейцария
«Кәртамыс ғаламдағы» футбол тойының
жүгін бірге арқалаған болатын. Бұл
жолғы Еуродода Украина мен Польшаға
міндеттелген. Еуропа чемпионатының
ұйымдастырушылары өткен біріншілікке
қарағанда қонақ тардан түсетін табыс 30
пайызға қысқаруы мүмкін дейді. Мұның
ең бірінші себебі – чемпионаттың
Шығыс Еуропа елдерінде өтуі. Яғни
Батыстағы халық Еуропаның шығыс
бөлігіндегі дамушы елдерге аса
қызықпайтындай. Мамандардың
ойынша, еуропалықтар үшін Украина
мен Польша емес, Лондонға барған
тиімдірек екен. Алайда УЕФА басшылары
мұндай қиындықтың кездесетінін алдын
ала сезгенін айтады. Яғни бұл
чемпионаттағы табыстың бас қа ларынан
әлдеқайда төмен болатынын сезсе де,
олар аталған екі елде чем
пионатты
өткізуді жөн санаған. Өйткені олар үшін
ақша емес, бірінші кезекте Шығыс
Еуропада футбол тойын өткізу
маңыздырақ екен.
СУРЕТТЕ КІМ?
Жұлдызды
жазбай таныңыз
Әзиз ЖҰМАДІЛ
БОКС
Азияға бөлінген жолдамалар
Астанада үлестіріледі
АВСТРАЛИЯДА – 10 ЖОЛДАМА
Алдымен айта кетейік, Азия айма-
ғындағы жолдамалар сәуірдің 4-і мен 13-і
аралығында Астанада өтсе, Еуропа жол-
дамалары сәуірдің 13-і мен 22-сі ара-
лығында Түркияның Трабзонспор қала-
сында сарапқа салынады. Одан кейін
Олимпиадалық аймақтық іріктеу турнирі
«Қара құрлықта» өтеді. Африкандықтар
лицензияларға сәуірдің 27-сі мен
мамырдың 6-сында Морокконың Касса-
бланка қаласында таласса, ерлерден ең
соңғы болып Олимпиада жолдамаларын
Америка аймағының боксшылары сарапқа
салады. Бұл аймақта іріктеу додасы
мамырдың 4-і мен 13-і аралығында
Бразилияның Рио-де Жанейро қаласында
өтеді. Ал Австралия және Мұхит аралдары
елдері өздеріне бөлінген лицензиялардың
иелерін анықтап қойды. Наурыздың 21-і
мен 25-і аралығында Австралия астанасы
Канберрада лицензиялық турнир өтіп, осы
аймаққа бөлінген тоғыз жолдаманы да
шаршы алаң қожайындары жеңіп алды.
Нәтижесінде әлем чемпионатындағы бір
жолдамасын қосқанда, Австралия
Олимпиадаға толық құрамда баратын
болды.
ЕУРОПАМЕН ЖОЛДАМА
АЛМАСТЫҚ
Сонымен, елорда төрінде сарапқа са-
лынатын 25 жолдамаға таласуға Азияның
әзірге 22 елі өтініш білдіріпті. Федера-
цияның баспасөз хатшысы Виктор Пряни-
ковтің айтуынша, дода басталғанша басқа
елдер де өтініштерін жіберуі мүмкін. Соған
байланысты қатысушылардың саны да әлі
нақтыланған жоқ. Командалар Қазақ еліне
тек лицензия алмаған боксшыларын ғана
алып келетінін де айта кеткен жөн. Де-
генмен қай команда болсын Астанаға
барлық мықты жігіттерін әкелері сөзсіз.
Айта кетейік, ең көп жолдама 52, 64 және
75 келі салмақ дәрежелерінде сарапқа
салынады. Бұл салмақтарда жартылай
финалға жетсең болды, Лондон Олим пиа-
дасының билетін қалтаңа саласың. Ал 56,
69 және 81 келі салмақ дәрежелерінде
жағ дай басқаша. Мұнда үш жолдамадан
бөлінген. Яғни жартылай финалда жеңілген
екі боксшының бірі Олимпиададан тыс
қалмақ. Қайсысы? Бұл сұраққа жауапты
ұлттық құрамамыздың бас бапкері Мыр-
зағали Айтжановтан сұрап көрген едік.
– 56, 69 және 81 келі салмақ дәре-
желерінде лицензияларымыз бар. Сон-
дықтан бұл салмақтарға бас ауыртып
жүрген жоқпыз, – деп бастады Мырзағали
Құланұлы. – Бірақ мұндай жағдайға бокс-
шыларымыз Афины Олимпиадасының
алдында тап болған. Ол кезде үшінші орын
үшін қосымша айқас өткен. Ал негізі АІВА
ережесі бойынша, мұндай жағдайда
мәселені шешудің екі жолы қарастырылған.
Біріншісінде үшінші орын үшін қосымша
жекпе-жек өткізілсе, екіншісінде жолдама
турнир жеңімпазы атанған саңлақтан
жартылай финалда жеңілген боксшыға
беріледі.
Айтжановтың айтуынша, екі жолдың
қайсысы таңдалатынын турнирдің бірінші
күні, яғни барлық төреші жиналған кезде
әділ қазылар алқасы шешеді.
Ал қалған салмақтарда, яғни 49, 60,
91 және 91+ келілерде жолдама тек тур-
нир жеңімпаздарына ғана беріледі. Осы
орайда айта кетейік, қаңтар айына дейін
ең жеңіл салмақтың лицензия мәселесі
белгісіз болып келген. Өйткені 49 келіде
Азия аймағына бөлінген алты лицензияның
иелері өткен жылғы әлем чемпионатында-
ақ анықталып қойған болатын. Дегенмен
еш құрлықты ренжіткісі келмеген АІВА Еу-
ропаның осы салмақтағы бес жолдама-
сының бірін Азия бокс кон федерациясына
бөліп берді. Есесіне 75 келі салмақтағы Азия
еншісіндегі бес жолдаманың біреуі
«Кәртамыс құрлыққа» берілді. Яғни ай мақ-
тарда жолдамалар тепе-теңдігі ор нады.
Енді бес күннен кейін
Астанада бокстан Азия
аймағындағы Олимпиада
ойындарының лицензиялық
турнирі басталады. Бұл
додада «Сары құрлыққа»
бөлінген 56 жолдаманың 25-і
сарапқа салынбақ. Осыған
орай бүгінгі тақырыбымызда
«елордаға қанша ел келеді,
қай салмақта қанша лицензия
сарапқа салынады, Қазақстан
боксшыларының дайындығы
қалай» деген секілді
сұрақтарға жауап іздеп көрген
едік.
ШАҒЫН ФУТБОЛ
Қыздардың Лондон рингіне юбка мен
шығуы әбден мүмкін. Бірақ бұл мәселе әлі
нақты бекітілмеген сияқты. Есесіне ауғанс-
тандық боксшы қыздар хиджаб пен өнер
көрсетеді. Халық аралық әуес қой бокс фе-
дерациясы мұсылман елдер аруларын
шар шы алаңға ислам қағида ларына сай
киім дермен шығуына рұқсат берді. Бірақ
соқ
қының дәл тигенін анықтау үшін
қыздардың бет жүзі ашық болсын деген
талап қойып отыр.
Мұны айтасыз, енді жанкүйерлер мен
ойыншылардың және мұсылман мемле-
кеттердің ұсынысымен жағажай волей-
болындағы арулардың спорттық киімдері
өзгеріске ұшырамақ. Бұл туралы халық-
аралық жағажай волей
болы мәлімдеп
отыр. Лондон Олим пиадасында арулардың
әдеттегі дей қысқа бикинимен шығуына да
ешкім кедергі болмайды. Бірақ шолақ
шалбар мен жейде де қолданысқа шығады.
Яғни спортшы арулар волейбол алаңына
қандай киіммен шығатынын өздері
таңдайды. Ашық-шашық спорт тық киім ге
түгелдей тосқауыл қойылған жоқ, бірақ
тізеден үш сантиметр биік тұратын шолақ
шалбар мен қысқа жеңді жейде лер киіп
шыққан жағажай волей
бол
шылары да
жанкүйер құр метінен кем қалмақ емес.
Халықаралық жаға
жай федерациясы
басшыларының бірі Ричард Бэйкер «бикини
біздің спорттың танымал болуына біраз кө-
мектесті, бірақ біз әр елдің мәдениеті мен
діни көзқарастарын да сыйлауымыз керек»
деген пікірде.
Мұсылман қыздар бикиниден құтылады
Лондон Олимпиадасы алдында спортшы қыздардың киім киісінде біраз
өзгеріс болатын секілді. Бұрымды боксшыларға юбка кию міндеттеліп жатыр
деп естіп едім. Бірақ боксшы қыздар етегі желпілдеген юбкамен рингке
шыққанға қарсы екен. Сол не болды екен?
И.ҚОЛДАСБАЕВА, Батыс Қазақстан облысы
ЖІГІТТЕР ДОДАҒА ДАЙЫН БА?
Әлбетте, ұлттық құраманың дәл қазіргі
басты мақсаты Лондон Олимпиадасына
толық құрамда қатысу болып тұр. Турнирге
қай боксшыларымыздың қатысатындығы
да анықталып қойған. Дегенмен бас бапкер
Мырзағали Айтжанов құрама сапын
жариялауға әлі асығар емес. Құпия ұстап
отыр.
– Шаршы алаңға шығатын жігіттерді
сәуірдің 2-сі күні жариялаймын. Қазір атап
шығар болсам, ертең талқылаулар көбейіп
кетеді. Бірақ рингке көтерілер боксшыларды
өзімше анықтап қойғанмын. Бүгінде
Астанада жаттығудамыз. Наурыздың 23-
інде жиналған болатынбыз. Соңғы жиынға
турнирге қатысатын алты боксшыдан
бөлек, басқа да жігіттерді шақырттық, –
деді бас бапкер.
Сондай-ақ «Алаш айнасына» шағын
сұхбат берген Мырзағали Құланұлы
«Василий Левит тәртіпсіздігіне байланысты
ұлттық құрамадан аластатылыпты» деген
сыбысты да жоққа шығарды.
– Бұл – жай ғана сыбыс. Левит қазір
өзге жігіттермен бірге жаттығып жүр.
Ұлттық құрамадан қуған жоқпыз, – деп
түсіндірді Айтжанов.
Бас бапкер қанша жасырғысы кел-
генімен, қай салмақта қай боксшылардың
жұдырықтасатындығы туралы ақпарат
көпшілікке тарап үлгерген секілді. Бей-
ресми мәліметтерге сүйенсек, Астанадағы
турнирде Қазақ елінің атынан 49 келіде
Біржан Жақыпов, 51 келіде Ілияс Сүлей-
менов, 64 келіде Данияр Елеусінов және
91 келіде Василий Левит өнер көрсетуі
тиіс.
«БЕЙБАРЫС» ФИНАЛҒА ШЫҚТЫ
Жартылай финалдың бірінде был тыр-
ғы ел чемпионы, яғни Атыраудың «Бей-
барысы» Теміртаудың «Арыстанымен»
алыс
қан. «Бейбарыс» өз айдынында
«Арыс
танды» екі рет ұтқан болатын.
Атырауда өткен бұл кездесулер 3:2 және
2:1 (овертайм) есептерімен аяқталған-
ды. Бірақ осы ойындарда «Бейбарысқа»
бой бермеген «Арыстан» өз айдынында
есе қайтара алмады. Үшінші және төртінші
матчтарда да Жайық жағалауынан келген
клубқа азуын батыра алмай, жеңіліске
ұшырады. Екі ойынның негізгі уақыты тең
аяқталғанымен, атыраулықтар овертаймда
жеңісті жұлып әкетті.
Жартылай финалдық ойындардың
төрт жеңіске дейін созылатындығын біле-
сіздер. Осылай төрт рет қатарынан жеңіске
жеткен «Бейбарыс» финалға шықты. Бірақ
осы төрт жеңіс те оңайлықпен келді деп
айта алмаймыз. Еліміздің өткен жылғы
чемпионы төрт кездесуде де бір шайба
айырмасымен ғана басым түсті. Әрі үш
ойын овертаймға ұласты. Яғни матчтың
негізгі уақыты тең аяқталып, жеңімпаз
қосымша уақытта анықталды.
Жалпы есеп – 2:3, 1:2 /ОТ/, 2:3 /ОТ/,
3:4 /ОТ/
САҒЫМБАЕВ «САРЫАРҚАНЫҢ»
САҒЫН СЫНДЫРСА...
Екінші жұптағы дода бұдан да тартысты
өтуде. «Сарыарқа» өз айдынындағы
сыңар кездесуде «Ертістен» 4:3 есебімен
басым түскен болатын. Бірақ екі ойын да
шектен тыс шиеленісті өтіп, екеуінде де
матчтың негізгі уақыты тең аяқталды. Тек
овертаймда Қарағанды хоккейшілерінің
бақтары жанып, қос кездесуде де жеңіске
жеткізер гол соғып, асықтары алшысынан
түсті.
Үшінші және төртінші матч Кереку
төрінде өтті. Сыңар кездесудің біріншісінде
«Ертіс» «Сарыарқаны» 2:0 есебімен
ШАЙБ
А
ЛЫ ХОККЕЙ
«Сарыарқаның» «шөлі» мен «Ертістің» «тасқыны»
тізерлетіп, есесін жартылай қайтарды. Ал
екіншісінде 3:1 есебімен басым түсіп,
жалпы есепте таразы басын теңестірді.
Былтырдан бері Ресейдің Құрлықтық
хоккей лигасында өнер көрсетуге емеурін
танытып жүрген «Сарыарқа» осылай Ер-
лан Сағымбаев жаттықтыратын клубты
жолынан тайдыра алмай, қара терге тү-
суде. Ал Сағымбаевтың командасының
ерекшелігі, бұл клубтың сапында қазақ-
стандық ойыншылар көп.
Бұл жұптағы бесінші ойын 1 сәуір күні
Қарағандыда, ал алтыншы матч 4 сәуірде
Керекуде өтеді. Осы екі ойында жеңімпаз
анықталмаса (қос команданың бірі осы
екі кездесуде де жеңіске жетпесе), шешуші
соңғы ойын қайтадан Қарағандыда өтеді.
Себебі «Сарыарқа» ел чемпионатының
негізгі бөлігіндегі біріншілікте «Ертістен»
бір саты жоғары орналасқан (екінші
орын ға).
Әлқисса, бұл жұпта бір-бірімен дең-
гейлес екі команданың қайсысы жеңеді
екен. «Сары арқаның» сайын даласы
«Ертісті» бойына сіңіріп ала ма, жоқ әлде,
«Ертістің» тасқыны «Сарыарқаны» басып
кете ме? Сағымбаевтың шәкірттері «Сары-
арқаның» сағын сындырса, ақтық сынға
шығар еді...
Жалпы есеп – 3:4 ОТ, 3:4 ОТ, 2:0, 3:1
Нұрғис
а ЕЛЕУБЕК
ОВ (фо
то)
Бұған дейін әр сенбі сайын «Жұл-
дызды жазбай таныңыз» айдары мен
әйгілі спортшыларымыздың бала кез-
деріндегі (немесе жастық шақтарын-
дағы) суреттерін беріп келгенбіз. Енді
Шығыс күнтізбесі бойынша Ұлу жылы
табалдырығымыздан аттаған бетте
кезекті жас таланттарға беріп отырмыз.
Ондағы мақсатымыз – бой көтеріп
келе жатқан жас таланттарымызды
оқырмандармен таныстыру, оларды да
кеңінен насихаттай беру.
Ең бірінші қай талантымыздың
суретін берсек екен деп көп ойланған
жоқпыз. Өйткені бізде нағыз талантты
бір бүлдіршін бар. Оның біздің ел
тұрмақ, дүниежүзіндегі ең талантты
спортшылардың бірі екеніне дау жоқ.
Тек тіл-көзіміз тасқа дейік. Суреттегі
дарынды бүлдіршініміз осы жылдың
басында ғана 12-ге толды. Ал былтыр
күзде төрт дүркін әлем чемпионы
атанды. Дарынды бүлдіршініміз жайлы
көп жазғымыз келмейді, өйткені оны
суретіне қарап-ақ танитындарыңызға
сенімдіміз.
а) Жансая Әбдімәлік
ә) Бибісара Асаубаева
б) Динара Садуақасова
в) Майя Чибурданидзе
Өткен жолы Мәскеу Олимпиа-
дасының чемпионы, халқымыздың
даңқты балуаны Жақсылық Үшкем-
піровтің жас кезіндегі суретін бергенбіз
(тура сол Мәскеу Олимпиадасында
белдесіп жатқан суретін). Жақсылық
ағамыздың қай кездегі суретін берсек
те, оқырмандарымыздың даңқты бал-
уанымызды жазбай танитындығына
көзіміз жетті. Ел сүйіспеншілігіне бө-
ленген деген осы болса керек: хабар-
ласқан адамдар шектен тыс көп бол-
ды.
КҮРЕС
ВОЛЕЙБОЛ
Шайбалы хоккейден
Қазақстан чемпионатының
көмбесі көрініп, шешуші
ойындары өтуде.
Жартылай финалдық
жұптың бірінде жеңімпаз
анықталып, екіншісінде
бәсеке енді қыза түсті.
«Сарыарқа» мен «Ертістің» осылай ұзақ шайқасуы, әрине, «Бейбарысқа» тиімді.
Атырау клубы енді демалып, финалда ел чемпиондығы атағын сарапқа салатын
қарсыласын тосады. Ойыншыларын тынықтырып, асықпай дайындалады. Ал
«Сарыарқа» мен «Ертістің» біріне финалға шығу үшін қанша тер төгу керек, ол
белгісіз. Бар күштерін осы жартылай финалда сарқ етіп алмаса да, финалға қайсысы
болмасын, титықтап жетері сөзсіз.
ТҮЙІН
Сәуір айының бірінші
жартысында волейболдан
ХХ Қазақстан чемпионатының
соңғы, алтыншы туры өтеді.
Әйелдер арасындағы алтыншы тур
3-10 сәуір аралығында Талдықорғанда
ұйымдастырылады. Бірақ жүлдегерлер
әлден белгілі. Көш басындағы «Жетісу»
клубын ешбір команда қуып жете алмайды.
Екінші орындағы «Астананың» да күмісіне
ешқандай клуб жармаспайды. «Ертіс-
Қазхром» (Павлодар облысы) екі ойында
жеңіске жетсе, қола жүлдегер атанады. Әрі
олардан едәуір қалып қойған «Қарағанды»
қыздары барлық ойындарында жеңіске
жете алмас.
Ал ерлер арасындағы додада бұлай
емес. Жүлдегерлер тек соңғы турда анық-
талады. 6-11 сәуір аралығында Хром тауда
қорытындыланатын соңғы турда «Алматы»
мен жергілікті «ТНК Қазхром» алтын
мадаль үшін таласады. Әзірше екеуінің
арасын алты ұпай ғана бөліп тұр. Ал
Өскеменнің «Шығыс-Сви нецСтрой» деп
аталатын клубы мен «Аты рау» қола жүлде
үшін қырықпышақ болады.
Әйелдер арасында да, ерлер арасында
да Қазақстан чемпионы болған клубтар
биыл Азияда ел намысын қорғайды. Атап
айтқанда, 20-30 сәуір аралығында «Же-
тісу» әйелдер арасындағы Азия чем-
пиондары кубогында, ал ерлер арасындағы
үздік клубымыз 28 маусымнан 9 шілдеге
дейін тура осындай чемпиондар кубогында
бақ сынайтын болады.
Айқын ЖАППАР
Соңғы тур
Астанадағы «Дәулет» спорт
кешенінде күрес түрлерінен Азия
аймағы бойынша Лондон
Олимпиадасының іріктеу турнирі
басталды.
Аталмыш турнирдің ашылу салта-
натында сөз сөйлеген ФИЛА президенті
Рафаэль Мартинетти: «Қазақ елі бұл сынға
өте жақсы дайындалыпты. Алдағы уақытта
қазақ елінің әлем чемпионатын өткізуге
толық мүмкіндіктері бар. Ал бозкілем
бәсекесінің өте тартысты өтеріне
сенімдімін. Себебі балуандар Олимпиада
жолдамасы үшін белдеседі», – деді.
Алдымен кілемге еркін күрес шеберлері
шықты. Қазақстан құрамасы сапынан 66
және 84 келі салмақ дәрежелерінде
Ақжүрек Таңатаров пен Семен Семенов
бақ сынады. Алғашқы айналымда Ақжүрек
қытайлық Ерланбике Катаймен белдескен.
Ерланбике Алтайда туған қытайдың
қазағы көрінеді. Бірінші айналымда
Ақжүрек барын салды. Әупірімдеп жүріп
екі ұпай алған еді. Бірақ үзілістен кейін
шаршаң қырап қалды. Қарсыласы ұпай
алып, таразы басын теңестіріп кетті.
Шешуші кездесудің басында Қытай
балуаны ширақ қимылдап, екі ұпай алды.
Сол кезде жанкүйерлер де шулап қоя
берді. Ақ жүректі қайрап, айқайға басты.
Белдесудің аяқталуына 10 секунд қалғанда
бар күшін бойына жинаған Ақжүрек
қарсыласын қапсыра құшақтап алды да,
кілем үстінде екі аунатты. Соның арқасында
алдымен үш ұпай, одан кейін екі балл
еншіледі. Төрешілер Қытай балуанына да
үш ұпай беріпті. Сөйтіп, есеп 5:5 болды.
Бірақ соңғы бүтін техникалық ұпайды
Ақжүрек алғандықтан, жеңіс жерлесімізге
берілді. Кеше біздің газетіміз қатталып
жатқанда ол Үндістан балуанымен
белдесті.
Семен Семенов болса алғашқы ай-
налымда оңтүстіккореялық Жае Сунг Лиді
екі кезеңде ұпай санымен жеңді. Ал ширек
финалда ирандық Ешан Насер Лашгаримен
белдесті. Бірінші айналымда Семен ұпай
санымен ұтқан. Екінші кезеңде Иран
балуаны басым болды. Ал соңғы кезеңде
Семен бірінші болып бір ұпай алып еді,
белдесу аяқталар кезде қарсыласы таразы
басын теңестіріп кетті. Осылайша,
төрешілер жеребеге жүгінді. Дорбадан
Иран балуаны киген спорттық киімдей көк
түс шығып, аяқтан ұстау мүмкіндігіне сол
ие болды. Өзінің шеберлігін байқата білген
Иран балуаны келесі айналымға жолдама
алды. Ал Қазақстан осы салмақта Олим-
пиада жолдамасынан қағылды.
Телжан КҮДЕРОВ
Бір жолдамадан
қағылдық...
Ел біріншілігінің соңғы
турнирінде Қырғызстанның
«Бишкек» командасын 12:0
есебімен ойсырата жеңген
Алматының «Қайраты» шағын
футболдан Қазақстан чемпионы
атанды.
Соңғы турдың бірінші ойыны күнінде
«Қайрат» «Бишкекті» 8:0 есебімен жеңген.
Голдың бәрі де ойынның бірінші таймында
соғылған болатын. Ал екінші күні одан да
зор есеп тіркелді. Нәтижесінде, басты
қарсыласы Қарағандының «Тұлпарын»
жеті ұпайға артта қалдырған «Қайрат»
барлығы 89 ұпаймен ел чемпионы атанды.
Рас, қарағандылықтардың әлі өткізбеген
екі ойыны бар. Бірақ ол матчтарды жеңген
күннің өзінде «Тұлпар» алматылықтарға
жете алмайды.
Асфендияр ЖАНАДІЛ
«Қайрат» —
Қазақстан
чемпионы
• Олимпиада лицензиялары ай мақтарда мына көлемде сарапқа салы нады:
Азия – 25, Еуропа – 26, Африка – 48, Америка – 38.
• Дәл қазіргі таңда Олимпиада жол дамасына 35 елдің 105 боксшысы ие болған.
Австралияда – 10 лицензия, Кубада – 7, Қазақстан, Украина, Ресей, Италияда – алты
жолдамадан, Әзірбайжан мен Ұлыбританияда – бесеуден, ал қалған елдерде төртеуге
дейін лицензия бар.
• Астанада сарапқа салынатын Олимпиада жолдамалары:
49 келі – 1 лицензия, 52 келі – 4, 56 келі – 3, 60 келі – 1, 64 келі – 4, 69 келі – 3, 75
келі – 4, 81 келі – 3, 91 келі – 1, 91+ келі – 1.
• Астанадағы лицензиялық тур нирге қатысатын елдерге АІВА-ның бекіткен
ережелері:
– турнирге қатысатын боксшылар 17 мен 34 жас аралығында болуы тиіс.
– әр ел өздерімен бірге 1х1,5 метр болатын Мемлекеттік туы мен МР3 немесе СD
форматтарындағы мемлекеттік Әнұранын алып баруы керек.
– Турнирге бір-үш боксшысы қатысатын команданың екі бапкері, төрт-жеті боксшысы
бар құрама үш бапкермен, ал сегіз-он боксшысы додаға түсетін ел төрт жаттықтырушысымен
келуі керек.
• Олимпиада лицензиялары ай мақтарда мына көлемде сарапқа салы нады:
Азия – 25, Еуропа – 26, Африка – 48, Америка – 38.
• Дәл қазіргі таңда Олимпиада жол дамасына 35 елдің 105 боксшысы ие болған.
Австралияда – 10 лицензия, Кубада – 7, Қазақстан, Украина, Ресей, Италияда – алты
жолдамадан, Әзірбайжан мен Ұлыбританияда – бесеуден, ал қалған елдерде төртеуге
дейін лицензия бар.
• Астанада сарапқа салынатын Олимпиада жолдамалары:
49 келі – 1 лицензия, 52 келі – 4, 56 келі – 3, 60 келі – 1, 64 келі – 4, 69 келі – 3, 75
келі – 4, 81 келі – 3, 91 келі – 1, 91+ келі – 1.
• Астанадағы лицензиялық тур нирге қатысатын елдерге АІВА-ның бекіткен
ережелері:
– турнирге қатысатын боксшылар 17 мен 34 жас аралығында болуы тиіс.
– әр ел өздерімен бірге 1х1,5 метр болатын Мемлекеттік туы мен МР3 немесе СD
форматтарындағы мемлекеттік Әнұранын алып баруы керек.
– Турнирге бір-үш боксшысы қатысатын команданың екі бапкері, төрт-жеті боксшысы
бар құрама үш бапкермен, ал сегіз-он боксшысы додаға түсетін ел төрт жаттықтырушысымен
келуі керек.
№53 (735)
31.03.2012 жыл,
сенбі
www.alashainasy.kz
8
e-mail: info@alashainasy.kz
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
№53 (735)
31.03.2012 жыл,
сенбі
8
Сәтбаев көшесі
Абай даңғылы
Құрманғазы көшесі
Қабанбай батыр көшесі
Достық даңғылы
Луганский көшесі
Бегалин көшесі
Бегалин көшесі
«Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: 64259
Редакцияның мекенжайы:
Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148/1 А
Телефон: 8(727)388-80-60,
Факс: 8(727)388-80-61
e-mail: info@alashainasy.kz
Республика
сарайы
Коккинаки көшесі
Байтасов көшесі
«АЛАШ АЙНАСЫ»
Бегалин
көшесі, 148/ 1а
Наурыздың 31-і
Алаштың атаулы кітабы
• Алты жыл бұрын (2006) Теһранда белгілі Иран жазушысы, ғалым,
Орталық Азия бойынша сарапшы, профессор Мұхаммед Хусейн
Абединидің «Қазақстанның мәдени келбеті» атты кітабы жарыққа
шықты.
• Төрт жыл бұрын (2008) Елордалық «Фолиант» баспасы семейлік
журналист Дәулет Сейсенұлының «Шәкәрім» кітабын басып
шығарды.
Туған күн иелері
Амангелді Жылқышиев (1940) – ақын, жазушы;
Алмас Серкебаев (1948) – композитор, Мемлекеттік сыйлықтың
иегері;
Камал Бурханов (1954) – ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты,
саясаттану ғылымының докторы, профессор, академик;
Мария Молдағалиева (1956) – «ҚазЭкспо» халықаралық көрме
компаниясының президенті;
Еркін Көбеев (1959) – Қарағанды мемлекеттік университетінің
ректоры, заң ғылымының докторы, профессор, академик;
Роза Ахметова (1961) – «Цесна Капитал» АҚ басқарма
төрайымы;
Талғат Жанжұменов (1968) – ҚР қорғаныс министрінің
орынбасары.
Сәуірдің 1-і
Алаштың атаулы күні
• 141 жыл бұрын (1871-1927) ақын, әнші Кете Жүсіп Ешниязұлы
дүниеге келді.
• Алаштың көрнекті композиторы, дәулескер домбырашы, дирижер,
Халық әртісі, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері,
Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Халық Қаһарманы Нұрғиса
Тілендиевтің (1925-1998) туғанына – 87 жыл.
• Күлкі күні.
• Халықаралық құстар күні.
Туған күн иелері
Қойшығара Салғараұлы (1939) – жазушы, Мемлекеттік
сыйлықтың лауреаты;
Қоғабай Сәрсекеев (1939) – «Қазақ» газетінің бас редакторы,
жазушы, халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты;
Шәміл Тәжібаев (1945) – медицина ғылымының докторы,
профессор, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты;
Любовь Есмағамбетова (1953) – Ақтөбе облысы Қобда аудандық
мәслихатының хатшысы;
Меңдіғали Рақышев (1953) – Алматы қаласы бойынша
Қазынашылық департаментінің директоры;
Айдар Ниязов (1960) – Ә.Қастеев атындағы Шымкент көркемсурет
колледжінің директоры;
Тілеген Мәткенов (1966) – Қостанай облыстық Ішкі істер
департаментінің бастығы, полиция полковнигі;
Орал Қаппасов (1974) – Солтүстік Қазақстан облыстық білім
басқармасының бастығы;
Жанарбек Әшімжан (1976) – Қазақстан Жазушылар одағы
басқармасының хатшысы, «Қаламгер-Media» орталығының
директоры, ақын, Мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының
лауреаты.
Сәуірдің 2-сі
Алаштың атаулы күні
• 1940 жылы Семейде Абайдың мұражай үйі ашылды.
• Қазақстан Әскери-теңіз күштері құрылған күн. 1993 жылғы сәуірдің 2-сінде
Қазақстан Президенті «Қазақстан Республикасы Әскери-теңіз күштерін құру
туралы» Жарлыққа қол қойды.
Туған күн иелері
Төлеужан Садықұлов (1938) – Алматы облысының Құрметті азаматы;
Сіләмбек Тәуекел (1948) – режиссер, Қазақстанның еңбек сіңірген
қайраткері;
Батырбек Сүлейменов (1951) – техника ғылымының докторы, Л.Гумилев
атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры.
Мерейлі күндеріңіз мерекеге ұласып,
мәртебелеріңіз арта берсін!
«Алаш айнасы»
Белгілі есімнің белгісіз сыры
КАМАЛ – араб сөзі. «Толық, кемел» деген мағынаны береді. Жаңа туған сәбиге
«Рухани кемел, толық адам болсын, жан дүниесі бай болсын» деген ниетпен
қойылады. Қазақ арасында жиі кездесетін есімдердің бірі. Өзге мұсылмандар
арасында көбіне «Камаладдин» түрінде кездеседі. Кемелдік – исламдағы
адамның рухани жетілуіндегі басты шарт, негізгі нысана болып табылады.
ҚОЙШЫҒАРА – Бұл есім жайлы қазақтың белгілі жазушысы Қойшығара
Салғараұлы: «Біздің Торғай өңірі жақта бір дәстүр бар. Ағайынды адамдарда
бала болмай жүрсе, сағынтып, аңсатып жарық дүниеге келген сәбилерге
Тайшығара, Қойшығара деп ат қоятын болған. Біздің ауыл да ашаршылықтан,
басқа да нәубеттерден көп қырылған. Сондықтан дүниеге мен келгенде есімімді
Қойшығара, ағайынымыздың бір баласын Тайшығара деп атаған екен. Ал енді
мағынасына келер болсақ, бұған араб-парсының қатысы жоқ, жанымызда
қара қойшы боп малын бағып, тірі жүрсе болғаны деп қойған. Ата-анамның
сол тілегін қабыл көріп, өзім де екі жыл қой бақтым», – дейді қабырғалы
қаламгер.
К
е
зекшi ред
ак
тор – Ләзза
т БЕК
ТЕМБЕК
ОВ
А
Республикалық
қоғамдық-саяси
ақпараттық газет
Бас редактор – Серiк ЖАНБОЛАТ
Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ
Бас ред
ак
тордың бiрiншi орынб
ас
ары
Мақсат ӘДIЛХАН
Бас ред
ак
тордың орынб
ас
ары
Айдын ҚАБ
А – ж
а
уапты х
а
тшы
Талға
т КIРШIБ
А
ЕВ –
ж
а
уапты х
а
тшының орынб
ас
ары
Нұрлыб
ай ИТЕКБ
АЕВ –
те
х.ред
ак
тор
Күләш НАҚЫПОВ
А
–
аға к
оррек
тор, т
е
л.:
388-80-76
Газе
т 2008 жылдың 17 қар
ашасынд
а ҚР Мәдение
т және ақпар
а
т
минис
трлiгiнде тiрк
е
лiп, бұқар
алық ақпар
а
т құр
алын есепк
е қою
тур
алы №9650-Г к
уәлiгi берiлг
ен.
Р
ед
акция авт
орлар мақаласы мен ж
арнама мазмұнына ж
а
уап
бермейдi.
Авт
орлар қо
лж
азб
асы өңде
лмейдi және к
ерi қайт
арылмайды.
Көлемi екi к
омпью
терлiк бе
тт
ен (14 к
ег
ль) ас
а
тын ма
териалд
ар
қабылд
анб
айды.
«Алаш айнасынд
а» ж
арияланған ма
териалд
ар мен с
уре
тт
ердi
көшiрiп немесе өңдеп б
ас
у үшiн ред
акцияның ж
азб
аша рұқс
а
ты
алынып, г
азе
тк
е сiлт
еме ж
ас
алуы мiнде
ттi.
Құрылтайшысы және меншiк иесi
– «ТОЛҒАУ» ЖШС
Директор –
Александр Филимонович АН
Алма
ты қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС
Қалд
аяқов көшесi, 17-үй. Т
ел.:
8
(727) 273-12-04, 273-12-54
Тапсырыс – №1502
А
ст
ана қаласы «А
ст
ана-По
лигр
афия»,
Бр
усиловский көшесi, 87-үй. Т
ел.:
8
(7172) 37-05-59
Тапсырыс – №609
Бағасы к
е
лiсiмдi
Таралымы – 10 000 дана
Газе
т сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады.
«А
лаш
айнасы
» г
аз
ет
iн
е ж
азы
лу
ин
де
кс
i: 6
42
59
Ре
д
ак
цияның
м
ек
ен
ж
айы
:
А
лм
ат
ы
қ
ал
ас
ы
,05
0
05
1,
Б
ег
ал
и
н кө
ш
ес
і, 1
4
8/
1 А
e-
m
ail
:
inf
o
@
a
lashainas
y.
kz
Аймақтағы тiлшiлер:
А
тыр
ау – Бақытгүл Б
АБ
АШ, т
ел.: 87015533653
Қар
ағанды – Серiк САҒЫНТ
АЙ, т
ел.: 8777 3909779
Ж
амбыл – Гүлж
ан КӨШЕРОВ
А, т
ел.: 8701 7711648
Қызылж
ар – Ерб
ақыт АМАНТ
АЙ, т
ел.: 8 705 4418255
Қызылорд
а – Әділж
ан ҮМБЕ
Т, т
ел.: 8777 7054466
Өск
емен – А
зама
т ҚА
СЫМ, т
ел.: 8777 3554114
Шымк
ент – Шадияр МО
ЛДАБЕК, т
ел.: 8705 9877799
Бөлiм редакторлары:
Құб
аш МЕҢДIҒА
ЛИЕВ – с
аяси бюро, т
е
л.:
388-80-72
Берiк ӘШIМОВ – нарық, т
е
л.:
388-80-69
Қалд
ар КӨМЕКБ
АЕВ – қоғам, т
е
л.:
388-80-65
Алма
т ИСӘДIЛ – өрк
ение
т, т
е
л.:
388-80-64
Нұрғазы СА
САЕВ – дод
а (спор
т), т
е
л.:
388-80-74
Бо
ла
тбек МҰХТ
АРОВ – ж
аңалықт
ар, т
е
л.:
388-80-68
Дарх
ан БЕЙСЕНБЕКҰЛЫ – меншiк
тi
тiлшiлер қосыны, т
е
л.:
388-80-62
Та
р
ат
у қызме
тi
(бөлшек
теп с
ат
у және ж
азылу)
те
л.:
8 (727) 388-80-88
Ж
арнама бөлімі
те
л.:
8 (727) 388-81-00 8 (727) 380-41-78
e-
m
ail
:
alikulova.a@orangepoint.kz
Қабылдау бөлмесі: 8(727)388-80-60, факс: 8(727)388-80-61
Астана бюросы:
Мек
енж
айы: Сейфу
ллин көшесi, 31, офис 414«б»
Те
л.
:
8 (7172) 54-27-31
E-mail: aa_as
tana@mail.ru
Айбын ШАҒА
ЛАҚОВ –
А
ст
ана бюросының ж
ет
екшiсi
Салт
ан СӘКЕН – тiлшi
Қана
т Т
ОҚАБ
АЕВ – тілші
А
рман А
СҚАРОВ – тілші
Газетіміздің №52 (734) санында жарияланған сканвордтың жауабы
КӨЛДЕНЕҢІНЕН:
Кебек. Айт. Доул. Аспид. Пәк. Гена. Бушмен. Сусек. Сәмбі. Үкі. Әмір. Рейд. Сері. Іле. Ас. Ценз. Көде.
ТІГІНЕН:
Жемсау. Әлеке. Шам. Медиум. Бәдіз. Код. Есім. Гну. Ісек. Қалпе. Сүре. Әнтек. Рад. Итака. Кібісе.
06,36
12,42
19,18
Алматтың әзілдері
www.alashainasy.kz
e-mail: info@alashainasy.kz
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
ДУМАН
Ауа райы
+4+6
о
-3-5
о
+3+5
о
-1-3
о
+5+7
о
-1-3
о
+8+10
о
-3-5
о
+15+20
о
+4+6
о
+5+7
о
-7-9
о
+4+6
о
-4-6
о
+8+10
о
+2+3
о
+16+18
о
+3+5
о
+21+23
о
+9+11
о
+6+8
о
-2-4
о
+6+8
о
-6-8
о
+20+22
О
+4+6
О
+13+18
о
+3+8
о
+3+5
о
-6-8
о
+14+16
О
+5+7
О
+3+5
о
-2-4
о
+3+5
о
-2-4
о
ОҚЫРМАН ЛЕБІЗІ
СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ?
Құнды да құпия
ақпараттарға жол ашылды
Медициналық ақпараттарды сақтайтын әлемдегі ең ірі
мұрағат – ағылшын Биобанкі ғалымдар үшін есігін айқара ашты.
Бұдан былай дүниежүзінің түкпір-түкпіріндегі зерттеушілер
банкте сақтаулы тұрған 500 000 адамның мәліметін пайдалана
алады.
Meddaily.ru порталының хабар-
лауын ша, Биобанктегі мәліметтердің
көлемі – 20 терабайт. Бір кездері
ғылымға қолжетімді болмаған,
құпия саналған ақпараттар енді жү-
рек аурулары, қатерлі ісік пен суса-
мырды зерттеудің жаңа әдіс-тәсіл-
дерін ойлап табу үшін қолда нылмақ.
Ұлыбритания денсаулық сақтау
министрлігінің сарапшысы Дэйм
Салли Дэвистің айтуынша, кезінде
медициналық ақпараттардың дені
еріктілердің көмегімен жиналған.
Еріктілер науқастардың отбасы
жағдайынан бастап, сілекейінің
үлгілеріне жүргізілген талдаудың
нәтижесіне дейінгі мәліметтерді
топтастырып, сусамырмен ауыратын
– 26 мың, буыны ауыратын – 50 мың,
арақ ішпейтін 41 мың адам
ның
және жүрек ауруына шалдыққан 11
мың адамның ауру тарихының тұтас
картинасын жасаған. Биобанк
ғылы ми қауым үшін 400 мың адам-
ның рационы туралы мәліметтерді
де ұсынып отыр.
Қауіпті микробтарды
адамның өзі таратады
Адам – микроб таратушы биологиялық қару. Йель университе-
тінің ғалымдары бір адамның жабық бөлменің ауасын 37 млн
бак териямен ластайтынын анықтады.
Ғылыми сенсация News-Medical.net порта-
лында жарияланды. Мамандар класс бөлмесінде
сегіз күн бойы зерттеу жүргізген. Алғашқы төрт
күнде мұнда ешкім кіргізілмесе, кейінгі төрт күн
бойы бөлмеге адам отырғызылған. Сынақ бары-
сында терезе мен есік бір де бір рет ашылмады.
Ал желдеткіш жүйесі қалыпты жұмыс істеп тұрды.
Зерттеу нәтижесінде адамның болуынан бөлме
ішінде бактериялардың 18%-ға көбейгені
анықталды. Адамнан әсіресе теріде болатын
Propionibacteriaceae бактериясы көп тарайды
екен. Егер бөлмеде кілем болса, зиянды микроағ-
залар одан сайын көбейе түсетін көрінеді. Бұл
зерттеуден соң ғалымдар «адам – қауіпті микроб-
тар дың ошағы» деген қорытындыға келді.
– Көктем деген қыз сияқты.
– Қалай?
– «Міне, келдім» дейді, бірақ қарасы да көрін-
бейді...
***
– Ертең ғалымдар жиналып, пікір алма са-
ды...
– Иә саған. Әркім өз пікірінен қайтпай отырып
алады.
***
– Әй, тұр, үйіңе бар!
– Қойшы, жата тұрайыншы, жаным.
– Әй, мен оның күйеуімін, тұр, үйіңе бар!
***
– Алдыңнан ұзын бойлы, әп-әдемі қыз шы-
ғып, екі тілегіңді орындаймын десе, бірінші
қандай тілек айтасың?
– Бірінші тілек белгілі ғой, екіншіге не айтсам
деп ойланып отырмын...
ТҰСАУКЕСЕР
Шынайы өмірдің көріністерін театр
сахнасында шебер өргізген Әзірбайжан
Мәмбетовтің естен кетпес қойылымда ры-
ның куәсі болғанымыз кеше ғана еді. Әл-
Фараби атындағы ҚазҰУ-дің Философия
және саясаттану факультетінің дінтану және
мәдениеттану кафедрасының ұйытқы
болуымен КСРО және Қазақ КСР Халық әр-
тісі, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лау-
реа ты, Халық Қаһарманы, профессор Әзір-
байжан Мәдиұлы Мәмбетовтің 80 жасқа
толуы қарсаңында және Алматыдағы мәде-
ниет жылы аясында философия ғылымы-
ның докторы, профессор Молтобарова
Күмісбала Ищанқызының «Режиссер Мәм-
бетов феномені» атты кітабының тұсаукесері
өткізілді. Театр тарланы туралы жаңа кітап
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастама-
сымен – Әзірбайжан Мәдиұлы Мәмбетовтің
есімін ел тарихында қалдыру мақсатында
«әлеуметтік маңызы бар әдебиеттерді
басып шығару» мемлекеттік бағдарламасы
аясында жарияланған. Бұл еңбекте Қа зақ-
с танда алғаш рет режиссер тұлғасы мен
шығармашылығына мәдени-философия-
лық тұрғыдан талдау жасалған.Тұсаукесер
аясында режиссер туралы фотокөрме
ұйымдастырылды. Шараға КСРО және
Қазақ КСР Халық әртісі, Мемлекеттік
сыйлықтың лауреаты А.Әшімов, ҚР Халық
әртісі Е.Обаев, Абай атындағы ҚазҰПУ-дің
оқу ісі жөніндегі проректоры, философия
ғылымының докторы, профессор А.Құлса-
рие ва, филология факультетінің деканы
Қ.Әбдезұлы, факультет деканы Ә.Масали-
мова, дінтану және мәдениеттану кафедра-
сының меңгерушісі А.Құрманалиева және
өзге оқытушы профессорлар қатысты.
Мұқан НҰРЗАТ
Дінтану және мәдениеттану
кафедрасының оқытушысы
Әзірбайжан
Мәмбетов феномені
Наурыз 2012
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
Сәуір 2012
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
Сс
Ср
Бс
Жм
Сн
Жк
Дс
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ
СКАНВОРД
Жаһаннам
Көліктің
қаңқасы
Шөміш
Құн, баға
Жоғарғы
сұрыпты
фаянс
Есек
Қалың қу
шөп
Құпия шифр
Грек әрпі
Ылди
Аристотель
шығармасы
Басқа
түскен
қысым,
қорлық
Қызылша-
ның қалдығы
Даммара
шайыры
алынатын
ағаш
Құмырсқа
ұясы
Жырынды
Бозаның
ашытқысы
Мұхаммед
(с.ғ.с) пай-
ғамбардың
жұбайы
Құранның
мақамдап
оқылатын
сүресі
Шолпанның
бір атауы
Бразилия жекпе-
жек өнері
...
Жиенбаев
Көрұғылы-
ның
арғымағы
Франция,
Англия ақсүйегі
Назым
Хикмет ...
Су сақтай-
тын шұңқыр
Кіші бауыр
Кеме жылдам-
дығын анық-
тайтын аспап
Жоралғы
Римдіктердің
киімі (ерте)
Белағаш
Ментавайлықтар-
дың баспанасы
Менмен,
тәкаппар
Өнер – өмірдің көркем
бейнесі, өнер тұлғасы мәдени
үлгінің көшірмесі, әлеуметтік-
мәдени жүйенің элементі
ретінде қарекет етеді.
Адамгершіліктің қадірі қашқан,
рухани құнды лық тарға сусаған
қазіргі модер низация дәуірінде
режиссердің көркемдік әлемінің
дәстүр мен жаңашыл дық ты
қабыстырып, уақыт ая сын да
үзілген алтын өзекті жіпсіз
байлайтын құдіреті сахнаны
тамашалай келген кез келген
жанды бас игізбей қоймайды.
«Алаш айнасы» газетінің ұжымы белгілі сыншы, Халықаралық «Алаш» әдеби
сыйлығының иегері Әлия Бөпежановаға ағасы
ӘЛІМНІҢ
мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.
Ғалым Жекенұлы
БАЙҒҰРМАНОВ,
«Арна» көлік жүргізу
мектебінің атқарушы
директоры
Ұлтымыздың рухын биіктетіп,
бірлігін нығайту жолындағы
ерен еңбектеріңіз жана берсін!
(pozitivchik.info)