РеспубликалыҚ оҚу-Әдiстемелiк ЖуРнал мазмҰны содеРЖание Ө. Шеденов., а аРна

36

2.Дифракция (Диск, лампочка)

3.Преломление  света  (стакан  с  водой,  каран-

даш)

iii тур. (7 мин). да будет свет! Из предложен-

ных  приборов  составить  цепь,  где  должна  заго-

реться лампочка и начертить схему цепи. (5 бал-

лов). 

iV тур. (10 мин).  Один представитель каждой 

команды,  должен объяснить показанное на вашем 

компьютере видео. Первым выбирает та команда, 

которая на данный момент имеет наибольшее ко-

личество баллов.(5 бал-лов)

1.Прямолинейное распространение света

2.Тень и полутень

3.Полное лунное затмение

iV. изучение нового материала ( 25 мин)

Как, Вы думаете, как работает солнечная бата-

рея? Сможете ли вы объяснить это явление?

вывод:  Свет действует  на поверхность и про-

изводит электрический ток.    

Это явление фотоэффекта. - Итак, сегодня мы 

изучим интересное физическое явление «фотоэф-

фект». 

 Запишите тему урока и подумайте над словом 

«фотоэффект».  Какой смысл несёт это слово?

Слово Фотоэффект состоит из двух слов фото-

свет  (от  греческого),  эф-фект  (от  латинского  ) 

действие, следовательно «фотоэффект» -это дей-

ствие света.

-Если это действие, то наша задача на сегодня 

выяснить: какой эффект может произвести свет с 

веществом, каким законам он подчиняется, от ка-

ких характеристик зависит и где нашёл примене-

ние.

Попрошу вас в течение рассмотрения темы со-

ставлять конспект.

1. история открытия фотоэффекта                                  

2.«верховным судьей всякой теории являет-

ся  опыт»   

  наблюдение  «фотоэффекта»  (видеофраг-

мент) 

3. законы фотоэффекта. исследование  фо-

тоэффекта (законы) 

4.Работа  с  учебником.Открываем  учебники 

тему «Фотоэффект» и выписываем три закона фо-

тоэффекта.

Заносим основные формулы в понятийный ап-

парат.

5. анализ графика

6.применение фотоэффекта.  

1)вакуумный фотоэлемент

2) полупроводниковые фотоэлементы

3)Запись и воспроизведение звука

4)вакуумные  фотоэлементы  используются  в 

турникетах метро;

5) в системах защитной и аварийной сигнали-

зации;

6) для автоматического включения и отключе-

ния уличного освещения;

7) «Работа ксерокса»

V.  закрепление:Давайте  составим  дерево  се-

годняшней темы занятия: (Слайд)

  V  тур  -  Vi  тур.  (Слайд)    (7  мин)    Один  из 

участников решает задачу у дос-ки, а остальные 

работают над кроссвордом.

1.Световая частица? (фотон);

2.Исполнительный  автомат,  срабатывающий 

при изменении освещенности? (фотореле);

3.Частица,  имеющая  положительный  заряд? 

(протон);

4.Процесс образования углеводов под действи-

ем света растениями и микроорганизмами? (фото-

синтез);

5.Автор уравнения, описывающий фотоэффект 

(Эйнштейн);

6.Электрон, вырванный из вещества световым 

потоком? (Фотоэлектрон);

7.Прибор, изменяющий электрическую прово-

димость под действием света? (фоторезистор);

8.Русский физик, обнаруживший давление све-

та? (Лебедев);

9.Цветная полоска на экране, получаемая при 

разложении светового пучка? (спектр);

10.Порция светового излучения? (квант).

Решения задач у доски.

Vii тур. Компьютерная модель. (10 мин) Про-

извести  вычисления  и  постро-ить  график    зави-

симости энергии фотона от частоты (работа в MS 

Excel).

ν, МГц 

hν, Дж

105.8  

701,454 *10 

-28

101.2  

670,956 *10

 -28

92.6               613,938*10 -

28

86,6  

              574,158 *10 

-28

75,5                500,565*10

 -28

Vi.  домашнее  задание  (3  мин):  изучить  § 

87,88.  

Задание по выбору:

1.презентация  по  теме  «Применение  фотоэф-

фекта»

2.Абсолютно черное тело 

3.Ультрафиолетовая катастрофа 

4.“горб верблюда”

Vii. Рефлексия и подведение итогов.(2 мин)

Жюри подсчитывают баллы

37

-Additional    парақшасынан    BitBtn  батырмасын  

таңдап,  төртбұрыш  саламыз.

НЕГІЗГІ  парақшасын  дайындау

-Standart  парақшасынан  Label1, Label2;  Additional  

парақшасынан  Image  батырмасын  таңдап,  формаға  

саламыз.

BitBtn1,  Label1, Label2,  Image  қасиеттері:

                  Caption – Выход (Шығу)

                  Kind –  bkClose

BitBtn1     Font -  өз бетімен таңдау

                 Height – өз бетімен таңдау

                Width – өз бетімен таңдау

                Caption – Интерактивті  тест

                 Auto Size –  false

                 Font -  Georgia (шрифт түрін, түсін, өлшемін 

Delphi бағдарламасында  тест  

дайындау 

анар умиРзакова,

бейнеу  политехникалық  колледжінің  информатика  

пәнінің  мұғалімі

          

Тест  құру  тәртібі:

-Form1 (форма) терезесін  белсенді  етіп,   Объект  

инспекторы  терезесіндегі  Caption  қасиетін  таңдап,  

Интерактивті    тест    деп    өзгертеміз.    (Ескерту:    бұл  

бағдарламада    қазақша    әріп    терілмейді).    Формаға  

стандартты  терезе  қалпын  келтіреміз.  Ол  үшін   Объ-

ект  инспекторы  терезесіндегі  biMaximize  қасиетінен  

False,  Border Style  қасиетінен  bs Single таңдаймыз.

-Win32    парақшасынан  PageContol    батырмасын  

таңдаймыз. 

Формаға    тіктөртбұрыш    саламыз.    Сол  

төртбұрыштыны  ерекшелеп,  тышқанның  оң  жақ  ба-

тырмасын    шертіп,    шыққан    жанама    менюден    New 

Page  командасын  3 рет таңдаймыз.  Сол  уақытта  үш  

парақша  (TabSheet1, TabSheet2, TabSheet3)  пайда  бо-

лады. 

TabSheet1-ді  белсенді    етіп,  Объект    инспекто-

ры    терезесіндегі    Caption    қасиетін    таңдап,    негізгі  

деп  өзгертеміз. (Дәл  осындай  әрекетпен  TabSheet2-

ні    тест    деп,  TabSheet3-ті    программа    туралы    деп  

өзгертеміз.)

Информатика

38

таңдау)

 Label1      Height – 90, Width - 560

                  Layout - tlCenter

                  Alignment - taCenter

                 WordWrap – True 

                 Caption – Кім  білгір?

                 Auto Size –  false

                Font -  Georgia (шрифт түрін, түсін, өлшемін 

таңдау)

 Label2     Height – 100, Width - 300

                 Layout - tlCenter

                Alignment - taCenter

               WordWrap – True 

                 Picture… – Load…(сурет орнату)

                 Stretch –  True

 Image      Height – 285 

                 Width - 300

                 ShowHint - True

ПРОГРАММА    ТУРАЛЫ    парақшасын    дайын-

дау

1.Енді  Программа  туралы  парақшасын  белсенді  

етіп,    Standart    парақшасынан      (Memo  1)    батырма-

сын    таңдап,    жұмыс    аймағына    тіктөртбұрыш    са-

ламыз.    Оның    Объект    инспекторы    терезесіндегі  

Lines  қасиетінен  TStrings...  өрісін  таңдағанда,  String 

List  Editor    терезесі    ашылады.    Шыққан    терезедегі  

Мemo1-ді  өшіріп,  мәтін  тереміз  де,  OK  батырмасын  

басамыз.

ТЕСТ  парақшасын  дайындау

Additional    парақшасынан    ScrollBox    батырмасын  

таңдап,  жұмыс  аймағына  тест  орналасатын  аймақты  

саламыз.

Standart    парақшасынан    Radiogroup  батырмасын  

таңдап,  бірінші  сұраққа  арналған  төртбұрыш  сала-

мыз.    Radiogroup1 белгісін  белгілеп,  оның  Caption  

қасиетіне  1-ші  сұрақты  жазамыз.  Items  қасиетінен  

TString  таңдап,  шыққан  терезеге  сұрақтың  жауапта-

рын  жазамыз,  Ok батырмасын  шертеміз.

(Егер  сұрақтың  құрылымында  сурет  кездесетін  

болса,    онда    Additional    парақшасынан    Image    ба-

тырмасын  таңдап,  оның  Stretch  қасиетін True деп,  

Picture… – Load…(сурет орнату)  таңдаймыз.)

 

Дәл  осындай  әрекетпен  төрт  рет  қайталаймыз.

Сұрақтар:

39

  private

    { Private declarations }

  public

    { Public declarations }

  end;

var

  Form1: TForm1;

  ball:integer;

  type  ansvers = array [1..5,0..3] of byte;

 

 

const 

otv:ansve

rs=((0,1,0,0),(0,0,1,0),(0,0,1,0),(0,1,0,0),(1,0,0,0));

  implementation

{$R *.dfm}

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

begin

ball:=otv [1,radiogroup1.ItemIndex]+

          otv [2,radiogroup2.ItemIndex]+

          otv [3,radiogroup3.ItemIndex]+

           otv [4,radiogroup4.ItemIndex]+

           otv [5,radiogroup5.ItemIndex];

           label3.Caption:='5 сурактын'+IntToStr(ball)+'-не 

дурыс жауап бердiн';

           if ball=5

           then label4.Caption:= 'Жарайсын. Оте жаксы'

           else

               if (ball=3) or (ball=4)

               then label4.Caption:='Жаксы'

                else  label4.Caption:='Канагаттанарлык'

end;

end.

ТЕСТ  ТУРАЛЫ  парақшасының    төменгі    жағына 

нәтиже  шығаруға  Button батырмасын; жауаптар үшін  

Label3,  Label4   қосамыз.   

Код:

unit Unit1;

interface

uses

    Windows,  Messages,  SysUtils,  Variants,  Classes, 

Graphics,  Controls,  Forms,    Dialogs,  StdCtrls,  ExtCtrls, 

jpeg, Buttons, ComCtrls;

type

  TForm1 = class(TForm)

    PageControl1: TPageControl;

    TabSheet1: TTabSheet;

    TabSheet2: TTabSheet;

    TabSheet3: TTabSheet;

    BitBtn1: TBitBtn;

    Image1: TImage;

    Image2: TImage;

    Label1: TLabel;

    Label2: TLabel;

    Memo1: TMemo;

    ScrollBox1: TScrollBox;

    RadioGroup1: TRadioGroup;

    RadioGroup2: TRadioGroup;

    RadioGroup3: TRadioGroup;

    RadioGroup4: TRadioGroup;

    RadioGroup5: TRadioGroup;

    Button1: TButton;

    Label3: TLabel;

    Label4: TLabel;

    procedure Button1Click(Sender: TObject);

    procedure RadioGroup1Click(Sender: TObject);

    procedure ScrollBox1Click(Sender: TObject);

модельдің түрлері

м.исатаева,

т.Шевченко атындағы орта мектептің   мұғалімі    

  

сілтеме 

 А) 6сынып оқулығы; Б) Power  Point программасымен жасалған слайдтар;

С) компьютердегі программа; Д) Е- кітапханасынан алынған ақпараттар.

Жалпы мақсаты

Модельдерге мысалдар келтіруді және есептер шығаруда модельдеу кезеңдерін 

тиімді қолдануды үйрету,танымдық және логикалық ойлау қабілеттерін дамыту;

Модельдерді және модельдеу түрлерін,модельдеудің негізгі принциптерін,модельді 

құру ережесін және модельдеу кезеңдерін меңгерту,білімдерін бекіту.

оқыту  нәтиже

Модель - нақты нысанды ,құбылысты немесе үдерісті қарапайым етіп түсінуді,

Модельдеу - нысандарды,үдерістерді және құбылыстарды зерттеу үшін модель 

құруды және оны күнделікті өмірде қолдануға үйренеді және 

топта бағалай алатын болады.

 негізгі   мақсат 

Модельдерге мысалдар келтіруді және есептер шығаруда модельдеу кезеңдерін 

тиімді қолдануды үйрету,танымдық және логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

негізгі деректер 

көздері 

Оқулық,компьютердегі программаның өзі ,интернеттен алынған 

материалдар.

40

мұғалімнің жазбалары

 

керекті 

жабдықтар

оқыту моделі

мұғалімнің 

іс-әрекеті 

оқушының іс-әрекеті 

уақыты

                             

білу

Компьютер,

слайдтар,

оқулық,

стикерлер ,

маркерлер,

қағаздар.

Оқыту мен оқуда 

ақпараттық 

коммуника

циялық 

технология

ларды пайдалану.

Графикалық ақпарат 

сурет,

фотосуреттер,

кестелер арқылы 

берілетін ақпарат. 

Графикалық 

редакторлардың түрлері: 

PAINT,

 GoogleSketchUp 

программасында 

құрылған 3D-модель

т.б

Жаңа сабақ бойынша 

алып отырған 

ақпараттарды 

үлгеріп,дәптерге жазып 

отыру,түртіп отыру.

Түсінбегенін дер 

кезінде сұрау. 

5минут

                              

т

үсіну

Қазіргі кезде 

компьютерлік 

графикасыз жұмыс істеу 

өте қиын. 

Ол тек мультфильм,

компьютерлік

 ойын,көркем 

иллюстрация жасайтын 

мамандардың ғана 

емес,көптеген 

адамдардың 

іскерлік,ғылыми,

инженерлік қызметінің 

ажырмас бөлігі.

Сабақ барысында 

өмірмен байланысқан 

сұрақтарға жауап беру:

1.Компьютердің

көмегімен не істеуге 

болады?

2.Сурет, графиканы қай 

жерде пайдаланамыз?

3.фотосуреттерді 

компьютерлік графика 

арқылы әдемілеуге бола 

ма?

5 минут

      

           

          

      Қо

лдану

Сыни тұрғыдан 

ойлауға үйрету.

Тапсырма:PAINT,

GoogleSketchUp 

программасының 

көмегімен фигураларды 

пайдалана отырып 

суреттер саламыз.

Әр топ  берілген мәтінді 

оқып шығып,

жеке-жеке суретті қалай 

салу жөнінде ортаға 

салып,талқылайды.

12 

минут 

               

та

лда

у 

Сурет салу барысында 

графикалық редактордың 

қандай элементтерін 

пайдаланғаныңды айтып 

бер,орындап көрсет.

Салған суретін талдап 

береді: қай жерде 

не қолданды,қандай 

түс не үшін,осы 

программаның қай 

элементі не үшін деген 

сұрақтарға жауап 

береді. 

10 

минут 

    Жинақт

ау

Компьютерде салған 

суреттеріңізді сақтап,

Жұмыс үстеліне 

орналастыру,қағаз бетіне 

шығару.

Салған суреттерді 

қағазға басып  

шығарады,оқушы 

портфолиосына 

жинақтайды.

10минут 

баға

ла

у

Оқушылардың   

компьютерде 

салған суреттерін 

көріп,құрылған 

критерийлер бойынша 

баға қою,оны талдау.

Тақырып бойынша 

қойылатын  сұрақтарға 

жауап береді.

2 минут 

ақтөбе облысы,

  Қарабұтақ  селосы.

41

сабақтың  мақсаты:білімділік:  Тәуке  ханның, 

хандық құрған кезіндегі елдің ішкі - сыртқы жағдайы, 

Тәукенің ел үшін жасаған еңбегін, қазақтың құқықтық 

жүйесін  қалыптастыруға  қосқан  үлесін  әңгімелеу. 

Тәуке  ханның  “Жеті  жарғы”  заңдары  мен  қазақтың 

ұлы  билерінің  өмірі  мен  қызметі  даналықтары  ту-

ралы  мәліметтермен  танысу.дамытушылық:Қазақ 

хандары  жөнінде  ой  қорытуға  дағдыландыру.  Түрлі 

тірек  -  сызбалар,  түрлі  танымдық  тапсырмалар 

арқылы оқушылардың тарихи танымын кеңейту, өткен 

және  қазіргі  оқиғалармен  салыстыра  білуге  үйрету.

тәрбиелік:  Көреген  мемлекет  қайраткерінің  халқына 

сіңірген  тарихи  еңбегін  бағалай  білуге,  құрметтеуге, 

ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу. 

сабақтың көрнекілігі: Слайдтар, суреттер, карта, 

тірек - сызбалар, т. б. 

сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту.

сабақтың  әдістері:  Түсіндіру,  тірек  –  сызбамен 

жұмыс, сұрақ – жауап, топтастыру, сәйкестендіру тесті, 

әңгімелеу,

пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті, құқықтану, 

география, философия.

сабақ барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа сабақ.Сабақтың жоспары:

1. Қазақ хандығына 550 жыл

3.  Тәуке  хан  тұсындағы  қазақ  хандығының  ішкі 

және сыртқы жағдайы. 

4. «Жеті жарғы» заңы

Оқытушы  сөзі:  Керей  мен  Жәнбек  алғашқы 

хандықты 

1935 

жылы 

құрды. 

Қазақтың 

мемлекетттілігінің  тарихы  сол  кезден  бастау  алады. 

Бәлкім,  ол  бүгінгі  әлемге  танымал  әрі  беделі,  осы 

ұғымның  қазіргі  мағынасындай  мемлекет  болмағанда 

шығар.  Бірақ  бұлай  деп  сол  кезеңдегі  басқа  барлық 

мемлекеттер туралыда айтуға болады. Ең маңыздысы, 

сол  кезде  қазақ  хандығының  негізі  қаланды.  Біз 

бабаларымыздың  ұлы  істерін  жалғастырушылармыз. 

Бүгінде  еліміз  барлық  таяу  мемлекеттер  мен  достық 

және  тау  көршілестік  дәстүрлерін  сақтап  отыр.  Осы 

қарым – қатынасты әрдайым сақтағанымыз жөн. Келесі 

кезекті білім алушыларға берсек!

1-жүргізіші: 

Қайырлы күн құрметті оқытушылар және білім алу-

шылар бүгінгі біздің Қазақ хандығының 550 жылдығы. 

Әз  Тәуке  хан  тұсындағы  қазақ  хандығы  атты  тәрбие 

сағатымызға қош келдіңіздер!

2-жүргізуші: 

Қазақ хандығының 550 жылдығы

Шайбани Әбілхайырға сақтадыма кек

Ұлы көшті бастады Керей, Жәнібек

Болашақты болжаған, оны өзгерткен

Ұлыларға ұрпақтары табына бермек.

Батыста шекара Жайықтан қайтты

Ұлы Қасым хандықтың жерін ұлғайтты.

Тәукенің заманын дана халқымыз

«Алтын ғасыр» болды деп, тауып айтты.

1-жүргізуші: 

Мәмілегер, көреген хандар тұсында

Кетпеді қазақ жері жау уысында

Керісінше, Мәскеумен, көрші елдермен

Қарым-қатынас орнады Қасым тұсында

2-жүргізуші: 

Жанибек, Хақназар орны бір бөлек

Хандыққа қосылды халық лек боп 

Ноғайлар, монғолдар, Сібір халықтары

Тарихтың бағытын ұғынды, демек

Түнде ұйықтамай, күндіз отырмай

Жауларға соққы берді ұлы Таукел

Есімнің кезінде Ташкент шаһары

Қазаққа қосылып шаттанды мың ел!

1–жүргізуші: 

Ендігі  кезекте,  21  «И»  топ  білім  алушылары: 

Ақылбек  Айгерім  және  Шыныбаева  Шырайлымның 

орындауында «Толғау» атты әнді қабыл алыңыздар!

2–жүргізуші: 

Қазақ хандығының құрылысы XV-XVI ғасырларда 

7 сатыдан тұрды. 

1.Ауыл , 2.Ата-аймақ , 3.Ру ,4.Арыс,5.Ұлыс ,6.Жүз 

7.Хандық 

1–жүргізуші:

 Қазақ халқының тарихында елеулі орын алатын ел 

билеген хандар баршылық. Олардың жүріп өткен жол-

дарын,  халқына  сіңірген  еңбектерін  білуіміз  бүгінгі 

ұрпақ мына, біздердің үлкен парызымыз! Ендігі кезек-

те, қазақ хандарының тарихи шежіресіне кезек береміз.

жүктеу/скачать 2,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: