Республикасы білім жəне ғылым министрлігі ы. Ə. Əміреев, Ж. Ы
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
Әлеуметтік-экономикалық статистика. Оқулық. Оқулық. Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Ə. Пайдалану бөлігі
- Өндіріс шоты
- -кесте.
- Жалпы шығарылған өнім.
- Нарықтық емес
- Өнім субсидиясы деп
| -кесте. Ұлттық шоттар жүйесінің «Ресурстар – Пайдалану» бөліктерінің үлгісі
А. Ресурстар бөлігі
Ə. Пайдалану бөлігі
1) Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі. Статистика бойынша əдіс- намалық ережелер. -Астана, 2009ж. -250-251- б. Сызба қалыптама түрінде берілген жəне оның жолдарын- да өнімдер, ал бағандарында салалар көрсетілген. Бұл кестелер «өнім-өнім» немесе «сала-сала» қағидалары бойынша құрылады. Енді осы көрсетілген кесте қалыптамасын қолдана отырып, əрбір шоттың ресурстары мен пайдалану бөліктерінің көрсеткіштерін жеке қарастырамыз: Өндіріс шоты Өндіріс шоты Ұлттық шоттар жүйесінің ішіндегі негізгісі бо- лып саналады. Себебі мұнда тікелей өндіру процесіне қатысты операцияларды қамтый отырып, келесі шоттардың көрсет- кіштер жүйесінің тізілуін көрсетеді. Бұл шотта жалпы респу- блика көлемінде, сонымен бірге салалар мен секторлардағы экономиканың дамуын жинақтап, қорытылған аса маңызды көр- сеткіштерін сипаттайды – жалпы ішкі өнімді есептеп шығарудың негізін құрайтын қосылған құн анықталады. Бұл шоттың ресур- стар бөлігінде тауарлар өндіру мен қызметтер көрсетудің мөлшері жазылады жəне өнім мен импортқа салынған таза салықтар көрсетіледі, ал пайдалану бөлігінде тауарлар мен қызметтердің аралық тұтынылуы көрсетілді. Баланстайтын бапқа жалпы қосылған құн (ЖҚҚ) жатады жəне ол жалпы шығарылған өнім мен аралық тұтынудың айырмашылығы түрінде анықталады. Төменде өндіріс шотының ресурстары мен пайдалану бөлігінің үлгісі 9.2-кестеде келтірілген: -кесте. Өндіріс шотының үлгісі
Жалпы шығарылған өнім. Мұнда есепті кезеңде экономи- ка салаларының барлығында өндірілген тауарлар мен қызметтер көрсетудің жиынтықты құны көрсетіледі жəне оның өзі нарықтық немесе нарықтық емес болып екіге бөлінеді. Нарықтық деп сатуға (өткізуге) немесе соған даярланған жəне жұмсалынған шығыны қайтарылатын тауарлар мен қыз- меттер көрсетулерді айтады. Нарықтық емес деп тұтынушыларға тегін берілетін немесе экономикалық төменгі бағамен көрсетілетін қызметтердің түрін айтады. Өнімдерге салынатын таза салықтар. Оған мөлшері жағынан өндірілген өнімдер мен көрсетілген қызметтердің құнына тікелей байланысты салықтар жатады. Өнімдерге салы- натын салықтарға қосылған құн салығы, акциздер, шетелдерден əкелінетін тауарлар мен қызметтерге салынатын салықтар жəне тағы басқалары кіреді. Ол өндірілген өнім көлеміне салынатын салық пен өнім субсидиясының айырмасына тең болады. Өнім субсидиясы деп кəсіпорындарға тауарлар мен қыз- меттердің белгілі бір түрлерін өндірген жағдайда мемлекеттік бюджеттен берілетін ағымдағы өтеусіз төлемді айтады. Өндіріс шотының ресурс бөлігінің үшінші көрсеткішіне жата- тыны – импортқа салынатын таза салықтар. Импортқа салына- тын таза салық деп Қазақстанға əкелінген жекеленген тауарлардың сыртқы экономикалық жəне ішкі бағаларының айырмашылығы нəтижесінде пайда болған таза табыстан мемлекеттік бюджетке төленетін төлемдерді айтады. Ол импортқа салынған салықтан импортқа бөлінген субсидияны алғанға тең болады. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|