Рылыс академиясы
Бакаут немесе гваякум ағашы
жүктеу/скачать 7,3 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бальза
| Бакаут немесе гваякум ағашы. Саудада ек түрі пайдаланылады: емдік
гваякум ағашы – Guajacum offcinale L. және соңғы кездері жиі пайдаланы- латыны киелі гваякум – G. Sanctum L. Бұл ағаштар мәңгілік жасыл түсті болады және баяу ӛсетін ағаштың ұзындығы 6...9 м, диаметрі 0,3 м (кейде 0,7 м) тең болады, Орталық және Оңтүстік Америкада таралған. Бакаут – сары немесе сарғылтым түсті, қаралтым-жасыл түсті ядродан бірден ерекшеленетін жіңішке (бірінші түрінде) немесе жуан (екінші түрінде) сүрек қабаты бар ядролы сақина тәрізді түтікшеті тұқымдастыққа жатады. Ӛскіннің сақиналары (жылға толмаған шеңберлері) білінер-білінбес. Ӛзек сәулелері ӛте жіңішке, айқын емес, тангенциалды қимасында ұсақ, олардың ішкі қуыстары қоңыр қоймалжыңмен толтырылған. Либроформаның талшықтары қалың қабатты, жіңішке қуысты. Бакаут сүрегі ең ауыр сүректердің бірі: 15% ылғалдылықтағы оның тығыздығы 1300 кг/м 3 құрайды. Талшық бойымен қысқандағы беріктігі 72,5МПа, торецтің қаттылығы 152Н/мм 2 , ал шет жағынікі – 134Н/мм 2. . Сүрек тозуға тӛзімді, алайда қиын ӛңделеді, құрамында емдік мақсаттарда пайда- ланылатын кӛп мӛлшерде гваякты шайыр бар (массаның ¼ бӛлігі), ӛздігінен майлану қасиетіне ие (әсіресе сулы ортада). Мойынтіректердің, блоктардың, машина жасау, кеме жасау саласындағы шаблондардың, токар бұйымдарының материалы ретінде пайдаланылады. Бальза немесе заячья охрома (Ochroma lagopus Sw.). Баобаб тұқым- дасына жатады, негізінен Эквадорда, сонымен қатар, Орталық Американың тропикалық аймақтарында таралған. Ең тез ӛсетін түрлердің бірі, 7 жас шамасында діңгегінің диаметрі 0,5м-ге және ұзындығы 21 м-ге дейін жетеді. Техникалық жетілу жасы 4...5 жыл, шектік жасы 12...15 жыл. Бальза – ақ түске жуық реңді анық емес шектелген сүрек қабаты бар ядролы шашыраңқы-түтікшелі жапырақшалы тұқымдастыққа жатады; ядролы сүрек жеңіл ал-қызыл реңді ақ түсті және жібек жылтыры бар. Түтікшелер кӛлденең қимада құралсыз кӛзбен ақ айқын кӛрінеді; олардың саны аз, бір- бірден, кейде екеуі бірігіп орналасқан. Ӛзек сәулелері барлық қималарда кӛрінеді. Бальзаның сүрегі ең жеңіл сүрек (қораптан да жеңіл), жұмсақ, кеуек (кеуектігі 95% дейін жетеді). Ағаштың физика-механикалық қасиеттерінің кӛрсеткіші ауалық-құрғақ жағдайда: орташа тығыздығы 120 кг/м 3 (50-ден 380 кг/м 3 -ке дейін ӛзгеруі мүмкін), талшықтарының бойымен қысу кезіндегі беріктігі 5,4МПа, ал иіліс кезінде – 14МПа, соққы тұтқырлығы – 1,7Дж/см 2 . Машина жасауда, кеме құрылысында жылу және дыбыс оқшаулаушы, жеткілікті түрде берік және жеңіл материал ретінде, спорт жабдықтарын жасау үшін, қалтқыны және т.б. бұйымдарды дайындау кезінде кең қолданыс тапқан [26]. жүктеу/скачать 7,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|