Рылыс академиясы
жүктеу/скачать 7,3 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.6 Деформативтілік
Қысқа мерзімді жүктемелер әсерінен сүректе негізінен жүк жеңілдетіл- геннен кейін жойылатын серпімді деформациялар туындайды; қалдық деформациялар салыстырмалы түрде аз болады. Қысқа мерзімдік жүктемелер кезінде (белгілі бір шекке дейін) жүктемелер мен деформациялар арасында сызықтыққа жақын тәуелділік байқалады, яғни сүрек Гук заңына бағынады [(3.12) формуланы қараңыз]. Сүректің деформативтілігінің кӛрсеткіштері ретінде серпімділік модулі, орын ауыстыру модулі және кӛлденең деформа- цияның коэффициенттері қызмет атқарады. Созу кезінде (қысу) серпімділік модулін келесі қатынас арқылы анықтайды (4.10) мұндағы Е – серпімділік модулі, МПа; – жүктеме, МПа; –деформация. Серпімділік модульдерін талшық бойымен және талшыққа кӛлденең радиал және тангенциал бағыттарда деп бӛледі. Серпімділік модульдерін анықтау үшін сынаулар кезінде жүктемені ғана емес, сонымен қатар, деформацияны да ӛлшеп отыру қажет. Сүректің серпімділік модульдері ағаш тұқымдастығына байланысты. Талшық бойымен серпімділік модулі талшықтарға кӛлденең болғанмен салыстырғанда 20...25 есе жоғары болады. Талшықтарға кӛлденең радиал бағытта серпімділік модулі тангенциалдыға қарағанда 20...50% жоғары. 12% ылғалдылық кезіндегі сүректің серпімділік модульдері туралы орташа мәліметтер гигапаскальда (1ГПа = 10 9 Па = 10 4 кгс/см 2 ) 4.7-кестеде келтірілген. Орын ауыстыру модульдері жанама жүктемелер мен бұрыштық деформациялар арасындағы пропорционалдылық коэффициенті түрінде 101 болады. 4.7-кестеде кейбір ағаш тұқымдастықтары сүрегінің орын ауыстыру модульдері кӛрсетілген. Индекстер аралықтарында тура бұрыштың үлгінің сәйкес жазықтықтарындағы орындалатын ӛзгерістер жүретін бағытты білдіреді. 4.7-кесте. Сүректің серпімділік және орын ауыстыру модульдері, ГПа Ағаш тұқымдастығы Қысу кезінде Созу кезінде Қарағай Шырша Емен Қайың 11,9 14,4 14,2 16,1 0,67 0,64 1,40 0,65 0,55 0,40 1,01 0,50 11,9 14,5 14,2 18,4 0,54 0,66 1,18 0,64 0,47 0,46 0,91 0,46 1,23 – 1,42 1,56 0,76 – 0,98 0,86 – – 0,47 0,22 Ӛзекті созу немесе қысу кезінде оның созылуы немесе қысқаруы сәйкесінше ӛзектің кӛлденең бағытта қысылуымен немесе үлкейуімен қатар жүреді. Кӛлденең деформация коэффициенті (4.11) мұндағы – күштің әсерінің бағытындағы деформация; – кӛлденең бағыттағы деформация. Сүрек анизотропты материал болғандықтан, сәйкес бағыттардағы серпімділік модульдеріне E айтарлықтай тәуелді болады. Е.К. Ашкенази (ЛТА) мен А.В. Дорожканың (БелТИ) екі ағаш тұқымдастықтарының ( - дағы бірінші индекс кӛлденең деформацияның бағытын білдіреді, ал екіншісі – күтің әсер еті бағытын) серпімділік модульдері, ГПа, және кӛлденең деформация коэффициенттері туралы мәліметтері бойынша: Қарағай... 11,3 1,74 0,90 0,504 0,463 0,078 0,527 0,045 0,306 Қайың...... 20,37 1,19 0,64 0,341 0,445 0,029 0,566 0,013 0,321 Сүректе металмен салыстырып қарағанда ӛте үлкен диапазон аралы- ғында ӛзгереді. жүктеу/скачать 7,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|