Рылыс академиясы
Ағаштың механикалық сынақтар ерекшелігі
жүктеу/скачать 7,3 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ағаштың механикалық сынақтар ерекшелігі. Сынақтар механикалық
қасиеттердің кӛрсеткіштерін анықтау үшін кішігірім (базистік қима 20 мм) таза (ақаусыз) үлгіде жүзеге асырылады. Жұмыс қима үлгісіне аз дегенде 4-5 жылдық қабат енуі керек. Салыстырмалы нәтижеге қол жеткізу үшін сынақтар бірыңғай стандартталған әдістер бойынша жүзеге асырылады. Әрбір сынақ түрлеріне жеке үлгінің ӛлшемі мен формасына қойылатын талаптарға, қолданылатын құрал-жабдықтарға, сынақ ӛткізудің ӛзінің ережелеріне, кӛрсеткіштердің қасиеттерін есептеу әдістеріне және т.б. жеке Мемлекеттік стандарттар дайындалған (МемСТ). Ағаштың механикалық қасиеттері оның ылғалдылығына қатты тәуелді. Ағаш жасушасының ылғалмен қанығуы ӛз шегіне жеткен кезде ағаштың барлық механикалық қасиеттерінің кӛрсеткіштері күрт тӛмендейді. Ағаш ылғалын одан әрі ұлғайту (30%-дан жоғары) механикалық қасиеттер кӛрсеткіш- теріне іс жүзінде еш әсер етпейді. 88 Сынақтардан алынған қасиеттер кӛрсеткіштері бірыңғай ылғалдылыққа (12%) әкеледі. Егер үлгілер кондиционерлікке ұшыраған және 12%-ға жететін ылғалдылыққа ие болса, онда деформациялық кӛрсеткіштерден басқа, механикалық қасиет кӛрсеткіштері мына формуламен есептеледі: , (4.1) мұндағы – 12% ылғалдылықтағы қасиет кӛрсеткіші; – сынақ уақытындағы W ылғалдылықтағы қасиет кӛрсеткіші; – ылғалдықты түзету коэффициенті. Бұл жағдайда деформациялық кӛрсеткіштерді есептеу үшін қолданылатын формулалар: , (4.2) Сондай-ақ ылғалдылығы 12%-дық, механикалық қасиет кӛрсеткіштерін табу үшін қолдынылатын формулалар: , (4.3) немесе , (4.4) (4.3), (4.4) формулаларындағы , коэффициенттері ағаштың тығыз- дығына байланысты және жекеленген топ тұқымдары коэффициенттерінің орташа мәндері анықтамалықта кӛрсетілген [1]. Ағаштың табиғи ӛзгергіштігі вариациялық статистика әдістерінің нәтижелерін ӛңдеу арқылы серия үлгілерін тексеру қажеттілігіне әкеледі [1]. Статистикалық сипаттамаларды (орташа арифметикалық, орташа квадраттық ауытқу т.с.с) МемСТ 16483.0-89 арқылы анықтайды. Осы стандартта екпеден ағаш дайындау, үлгілерді ӛндіру және кондиционерлеу, сынақ ӛткізу шарттарының жалпы талаптары баяндалған. МемСТ 16483.21-72 – де ағаштың технологиялық ӛңдеуден кейінгі физика-механикалық қасиеттерін (кептіру, сіңіру т.б.) анықтаудың үлгілерді іріктеу әдістері келтірілген. Әртүрлі механикалық сынақтар әдістеріне талаптар 1970-1980 жылдарда әзірленген және қазіргі уақытта да қолданылып келе жатқан бірнеше ондаған стандарттарда (МемСТ 16483.2... - МемСТ 16483.39) баяндалған. Механикалық сынақтарға әмбебап электромеханикалық, гидравликалық немесе қол жетек машиналар, үлгіні бекітуге арналған және оған күш ӛлшеуіш арқылы қысым тарату құрылғысы, және де деформация ӛлшеу құрылғысы қолданылады. Кейбір сынақ түрлеріне мамандандырылған машиналар қолданылады. |