Ауыз қуысы, бөлінуі, шекаралары, құрамы

7-
сурет. Ауыз қуысы (алдыңғы көрініс). 
4. 
Тістер : сүт, тұрақты тістер, дамуы, олардың құрылысы, формуласы. 
Оқулықты қараңыз: Әубакіров А.Б., Сүлейменова Ф.М., «Адам анатомиясы» 
атлас, 2-щі том, 2014ж, 22- 33 беттер. 
Сүт тістердің формуласы:
2 0 1 2 
2 1 0 2 
2 0 1 2 
2 1 0 2 
Тұрақты тістердің формуласы: 
2 2 1 2 
2 1 2 2 
2 2 1 2 
2 1 2 2 
18-
30 жас аралығында үшінші үлкен азу (ақыл) тістер (4) шығады (dens 
serotinus 
немесе molaris tertius). Сол кездегі тұрақты тістердің формуласы: 
3 2 1 2 
2 1 2 3 
3 2 1 2 
2 1 2 3 

 
8-
сурет. Тістердің құрылысы. 
 
 
 
9-
сурет. Тістердің атқаратын қызметіне, пішініне және тістік қатарда 
орналасуына байланысты түрлері 

 
10-
сурет. Тістердің жіктелуіне байланысыты құрылыс ерекшеліктері 
 
5. 
Аран туралы түсінік, шекаралары. Лимфа-эпителиалді сақинасы, 
құрылысы, қызметі, практикалық маңызы. 
Оқулықты қараңыз: 1) Әубакіров А.Б., Сүлейменова Ф.М., «Адам 
анатомиясы» атлас, 2-щі том, 2014ж, 14,41 беттер. 
 
Ауыз қуысы жұтқыншақпен аран (fauces) арқылы байланысқан.
Шекаралары: таңдай пердесі (velum palatinum) төмен салбырап тұрады, 
жұмсақ таңдай тілшігі (uvula) және бүйір жақтарында доғалармен  
аяқталады. Олардың алдыңғысы – таңдай-тілдік доға (arcus palatoglossus) 
тіл түбірінің бүйіріне, ал артқысы – таңдай-жұтқыншақтық доға (arcus 
palatopharyngeus)  
жұтқыншаққа жалғасады.
Мұрын және ауыз қуыстарының жұтқыншаққа ашылған кіреберісте 
лимфоидтық құрылымдардың жиынтығы (бадамшалар немесе миндалиналар) 
орналасқан, олардың барлығы бірігіп – Вальдейер-Пироговтың 
жұтқыншақтық лимфа эпителиялық сақинасын құрайды, оның құрамына 
кіретін бадамшалар (7, 11-суреттер): 
а)тіл бадамшасы (tonsilla lingualis) – тілдің түбірінде орналасады (тақ); 
б)жұтқыншақ бадамшасы (tonsilla pharyngea seu adenoida) –жұтқыншақтың 
мұрын бөлігінің артқы қабырғасында және fornix pharyngis аймағында 
орналасқан (тақ); 
в)жұп таңдай бадамшасы (tonsilla palatina) – arcus palatoglossus және arcus 
palatopharyngeus 
арасында орналасады; 
г)жұп түтік бадамшасы (tonsilla tubaria) – ostium pharyngeum tubae auditivae 
айналасында орналасқан.
Бадамшаның негізін лимфо-эпителиялық тін құрайды, ол организмде
қорғаныш (микроорганизмдер фагоцитозы) және иммундық (антидене 
өндіру) қызметін атқарады. Бадамшалардың қабынуы (тозиллит, ангина), 
әсіресе балаларда жиі кездеседі (11-сурет); 

11-
сурет. Таңдай миндалиналарының (бадамшаның) іріңді қабынуы. 

жүктеу/скачать 4,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: