Қ а т ы н а с у ш ы л а р :
Ж і б е к, 16 жаста
3 и б а, 14 жаста
М ұ х и т, 12 жаста
А й м а н, 15 жаста
Ш о л п а н, 13 жаста
Ж а з ортасы. Б а л а л а р ж а з ғ ы каникулде жүрген кез.
Оқиға қала маңындағы бір ауылда өтеді. Шымылдық
ашылмай тұрғанда, оның алдынан Жібек пен Зиба өтіп
бара жатады.
Ж і б е к . Каталдығым үшін сен маған
ренжіме, Зиба! Апам өз орнына қалдырып
кетті, демек, үй ішіндегі тазалық пен тәртіп
үшін енді мен ж а у а п беремін. Ал егер сендер-
ді өз ықтиярларыңа қоя берсем, сендер бетте-
ріңмен кетесіңдер, не басыма шығып ала-
сыңдар.
З и б а (көңілсіз). Тіпті апамның сөзіне
дейін жаттап алыпсың.
47
Ж і б е к. Бір аптадан кейін а п а м н ы ң өзі
д е келеді. Қ а м ы қ п а ! А л м а т ы н ы ң дәрігерлерін
ж ұ р т керемет дейді ғой. Апам әлі-ақ ж а з ы л ы п
келеді.
З и б а (көңілсіз). Ал бір аптада жеті күн
б а р . (Күрсініп.) Автобусқа кешігіп
қ а л -
м а й ы қ .
Ж і б е к. Қ а л а ғ а б а р ғ а н н а н кейін аузың-
ды ашып, с а н д а л ы п кетіп ж ү р м е . Бірден дү-
кенге кір де, шыт сатып ал. Тек түсі әдемі,
г ү л д і болсын. Сонсоң бірден үйге қайт. Апам
келгенше, оған әдемі бір көйлек тігіп қояйын.
С а ғ а н д а тігемін, З и б а . Ж а қ с ы кәмпиттер
болса, қ а р а с т ы р а р с ы ң . Біздің Мұхит кәмпит-
ті ж а қ с ы көреді ғой. (Қатал, зілмен.) Тек те-
з і р е к кел! Ө з і м - а қ барып келер едім, М ұ х и т қ а
қ а р а й т ы н ада м ж о қ .
З и б а. Ж а р а й д ы . А қ ш а ң д ы бер.
Ж і б е к. Ой, ұмытып б а р а ж а т ы р екем
ғой! (Ақша береді.) Мә, он сом!
З и б а (ақшаны алып жатып). Б а л м ұ з д а қ
а л ы п жеуіме бола ма?
Ж і б е к. Б о л а д ы . (Тағы да зілмен.) Тек
б а й қ а , Зиба, а қ ш а ң д ы ж о ғ а л т ы п алып ж ү р м е !
З и б а (намыстанып). Сен немене, мені
бір а ш ы қ ауыз деп ойлайсың ба?!
Ж і б е к. Сонда да ескерткенім ғой. Не
сатып а л а т ы н ы ң д ы ұмытып кетіп ж ү р м е .
З и б а. Кішкентай б а л а емеспін ғой.
Ж і б е к (сахнаның сыртына қарап). Мі-
не, автобус та келіп қ а л д ы .
Қеттік. (Жібек
пен Зиба шығып кетеді. Сырттан автомобиль-
дің гүрілі естіледі. Жайлап шымылдық ашы-
лады. Сахнада ауыл үйінің жинақы да таза
бір бөлмесі. Терезе — бөлменің сол жағында.
Оның алдында іс машинасы тұр. Оған тақау —
48
стол. Оның жан-жағына үш-төрт орындық қо-
йылған. Есік — оң жақта. Сахнада Жібек
жалғыз өзі. Жібек терезеге жақындап келіп,
сыртқа үңіліп.) Мұхит! (Кідіріс.) Мұхит!
Мұхит кіреді..
М ұ х и т. Немене? Неге ш а қ ы р д ы ң ?
Ж і б е к (артына бұрылып). Сен мұнда
екенсің ғой. А л ы с қ а ұзап кетпе. Аула ішінде
ойнап ж ү р .
М ұ х и т (қабағын түйіп). Немене, мен
тұтқындағы а д а м м ы н ба?
Ж і б е к. Егер өзіңнің әпкеңді сыйлайтын
болсаң, үйде отыр. Қ о р а д а н шығып кетсең
болды, сен міндетті т ү р д е бір нәрсені бүлді-
ресің ғой. С а ғ а н а л ы с қ а ұзауға болмайды,
(зекіп) отыр үйде! Егер менің жүрегім орнын-
да болсын десең...
М ұ х и т (күрсініп). С а ң ы р а у емеспін. Ой,
апам қ а ш а н келер екен?..
Ж і б е к (өкпелеп). Немене, сонда менің
ж а м а н болғаным ба?
М ұ х и т (тыжырынып). Әй, қ о й ш ы сені.
(Шығып кетеді.)
Ж і б е к (сағатына
қарап). Нег е екені
белгісіз, З и б а да кешігіп ж а т ы р . Қ а й т а т ы н
мезгілі болып еді. (Күрсінеді.) Апам тезірек
келсе екен...
Ш о л п а н кіреді.
Ш о л п а н (тез сөйлеп). Ж і б е к ж а н ы м ,
апатайым, сәулетайым, маған бір көйлек тігіп
берші. Апам қ а л а д а н бір шыт әкеліп еді, сон-
дай көркем, сондай әдемі! Түсі де сондай ға-
ж а п . Ж і б е г і ң оның қ а с ы н д а түк емес. (Жалы-
4—3473 49
нып.) Содан маған бір көйлек тігіп берші,
апатай, айналып кетейін!
Ж і б е к . Ертең кел.
Ш о л п а н. Оған шыдамым жетпейді.
Алып келсем бола ма? Өз көзіңмен көресің.
Әдемілігіне өзің де таң қаласың. Жібек, жа-
ным, апатайым!..
Ж і б е к. Бүгін қолым тимейді.
Ш о л п а н . Соған ерінбей-ақ
қойшы!
Әдемілігін көргенде, өзің де қызығып кетесің!
Ж і б е к. Қазір Зиба келуге тиіс. Ол да
көйлектік мата алып келуге кеткен. Содан
апама көйлек тігіп қоям. Б а л а л а р ы н а н сый-
л ы қ болсын деп едік. Содан кейін саған тігіп
берейін.
Ш о л п а н (өз дегенінен
қайтпай). Ең
болмаса, алып келейінші! Өзің көр, ұнап ке-
тер. Ж а р а й ма?
Ж і б е к (амалы таусылып). Не істейін
енді? Ж а р а й д ы , алып кел!
Ш о л п а н (қуанып кетіп). Көрерсің әлі!
Өзің де
қызығып кетесің. (Жүгіріп шығып
кетеді.)
Мұхит кіреді.
М ұ х и т. Ақ серек те, көк серек! (Қайта
жүгіріп кетеді.)
Ж і б е к (мазасызданып). Зиба д а келмей
жатыр. Неге кешікті екен? (Сыртқа есіктен
айқайлап.) Мұхит, қайт үйге!
М ұ х и т (сырттан). Мен, немене, абақты-
да отырмын ба? Сыртқа шығуға да еркім ж о қ
па?
Ж і б е к. Мен Зибаны қарсы алуға бара-
мын. Тез кел!
М ұ х и т (сырттан). Қазір...
50
Мұхит кіреді.
Ж і б е к (басылып). Сендерді тәрбиелеу-
дің қаншалықты қиын екенін енді түсіндім.
М ұ х и т. Бара бер. Үйде боламын. Еш-
қайда кетпеймін.
Ж і б е к (жиналып). Мен тез келемін.
(Кетеді.)
М ұ х и т (жалғыз, ойланып). Үй ішінің ең
кішісі болған қандай ж а м а н . Әрқайсысы бір
бұйрық береді, әрқайсысы бір жұмсайды.
Шіркін-ай, қазір ұйықтап кетсем, ал оянған-
да, үлкен кісі болып тұра келсем! Машина
айдар едім... Комбайнға мінер едім... Само-
летке де отырар едім... Тіпті космосқа да
ұшар едім!... Б а л а л а р іші күйгеннен өле ж а з -
дар еді!..
Сахнаға қолында кішкене дорбасы бар, ж а й басып Зи-
ба шығады.
З и б а (Мұхитқа). Ж а л ғ ы з өзіңсің бе?
Мұ х и т. Ж і б е к сені қарсы алуға кеткен.
Тыпыршып отыра алмады. Өзі тауық тәрізді.
Бізді балапандары сияқты көреді. Солай
емес пе, а?
З и б а (Мұхитқа кәмпит ұсынады). Мә,
саған әкелдім. (Өзі абыржып.) Ал, мен Ж і -
бекке не деймін?..
М ұ х и т (тамсанып). Ж а қ с ы кәмпит екен!
Несі бар, мен жеді дейсің!
З и б а. Мұхит, саған сыр айтуға бола ма?
М ұ х и т . Маған ба? (Батылданып.) Әри-
не, болады, мен сырға берікпін. Оны өзің біл-
меуші ме едің.
З и б а. Ешкімге де айтпаймын деп, уәде
бер!
51
М ұ х и т. Желкемнің шұңқырын көрмейін.
З и б а. Бұл уәде емес, ж а й сөз.
М ұ х и т. Басқан ізім артымда қалсын.
З и б а. Бұл да сондай ж а й сөз.
М ұ х и т. Енді саған не керек? (Ойланып
тұрып.) Қасықтағы суға қалқып өлейін.
З и б а. Ойынды қойсаңшы! Мен шын ай-
тып отырмын.
М ұ х и т. «Өлейін» дедім ғой енді, одан
артық не керек?
З и б а. Қасықтағы суға ешкім де қалқып
өлмейді.
М ұ х и т. Енді маған не істе дейсің?
З и б а. Ж о қ , сен қарғыстың ең жаманын
айтып, қарған.
М ұ х и т (ойланып). Осы тұрған бойым-
нан артық өспейін!
З и б а. Ал, тыңда! (Сыбырлап.) Мен үш
сом ақшаны жоғалтып алдым.
М ұ х и т (ысқырып жіберіп). Мәс-саған,
мәмпәсия!
З и б а. Ж і б е к білсе — менің ж а з а м д ы бе-
реді. «Ашық ауызсың!», «Саған еш нәрсе се-
ніп тапсыруға болмайды», — деп, жыл бойы
соңымнан қалмайды ғой, Мұхит, айтшы, енді
не істеймін?
М ұ х и т (ойланып). Б а л м ұ з д а қ сатып
алып жедім дерсің?
З и б а. «Үш сомға б а л м ұ з д а қ сатып алып,
саған не көрінді?» — дейді ғой.
М ұ х и т. Б а с қ а да заттар сатып алған
шығарсың!
З и б а. Он метр шыт — бес сом отыз тиын
тұрады. Барып-қайтуым — қырық тиын. Екеу-
ін қосқанда — бес сом жетпіс тиын. Қәмпитті
тоқсан тиынға сатып алдым. Үшеуіне алты
52
сом алпыс тиын кетті делік. Б а л м ұ з д а қ — қы-
рық тиын. Сонда барлығы — жеті сом... Үш
сом жетпейді.
М ұ х и т (кенеттен). Сен шытты қым-
батырақ сатып алдым де.
З и б а (мұңайып). Өтірік айтқым келмей-
ді, Мұхит.
М ұ х и т. Онда ашық ауыз атанасың.
З и б а (біраз үндемей тұрады да, қолына
қағаз бен
қарындаш алып, столдың басына
келеді, еңкейіп бірдеңелерді есептей бастай-
ды). Ендеше, шыттың метрі — елу үш тиын
емес, сексен үш тиын делік. (Қиналып.) Ал-
дағымның келмей тұрғаны-ай!
М ұ х и т (терезеге
қарап). Ж і б е к келе
жатыр!..
Зиба қ а ғ а з д а р ы н ж а с ы р а д ы , Ж і б е к кіреді.
Ж і б е к (Зибаны көріп қалып). Ой, сен
мұнда екенсің ғой! Мен мазасызданып жүр-
сем. Қ а ш а н келдің? Қ а л а й кездестіре ал-
мадым.
З и б а. Мен жолмен жүргем жоқ, төтесі-
мен кеткем.
Ж і б е к. Ж а р а й д ы . Аман-есен келсең бол-
ды... Т а м а қ ішкің келе ме? (Зибаның жауа-
бын күтпей.) Ш ы т сатып алдың ба?
З и б а (ұсынып). Міне. (Дорбаның аузын
ашып, одан сатып алған кездемесін көрсетеді.)
Ж і б е к (ашып көріп, сүйсініп). Т а м а ш а
екен! Зиба, жарайсың! Сені құшақтап, сүйгім
де келіп кетті!
З и б а. Апам үшін ғой...
Ж і б е к (жұлып алғандай). Метрі қанша
тұрады?
53
З и б а (сасып қалып). Ел... ел... (Бойын
жиып алып.) Сексен үш тиын!
Ж і б е к . Қ а л ғ а н ақшаны қайыр!
З и б а. Ақша қалған жоқ. Автобус, кәм-
пит, балмұздақ. Он метр шыт...
Ж і б е к (иланып). Ж а р а й д ы , солай шы-
ғар... Т а м а қ ішкің келе ме?
З и б а. Кейінірек.
Айман кіреді.
А й м а н. Сәлеметсіздер ме? (Шытты кө-
ріп қалып.) Ой, қандай тамаша шыт!
Ж і б е к. Зиба сатып әкелді. Ең әдемісін
таңдап алыпты.
М ұ х и т (Зибаға сыбырлап). Бір пәледен
өтіп кеттің.
З и б а (күрсініп, ақырын). Иығымнан бір
ауыр жүк түскендей болды-ау, әйтеуір!
А й м а н (шытты көріп, тамашалап). Көп
сатып алыпсың ғой? Зиба, кім үшін сатып
алдың?
Ж і б е к. Апама көйлектікке — бес метр,
ал үш метрі — Зибаға!
А й м а н. Қ а л ғ а н екі метрін қайтпексің-
дер?
Ж і б е к (ызаланып). Мұхитқа д а м б а л ті-
гіп беремін.
М ұ х и т (жақтырмай).
Қ айдағын ы айта-
ды екенсің. Қерегі ж о қ маған дамбалдың!
А й м а н (жабысып). Мүмкін, бұл екі
метрін маған қиярсыңдар, а? Қофта тігіп
алайын (жалынып), сүйтші, Зибаш!
З и б а (зекіп). Мен сәудегер емеспін.
М ұ х и т (Зибаға сыбырлап). Несіне бәл-
сінесің! Бере сал!
54
З и б а (ақырын). Шытты аяп тұрғам жоқ!
Бағасын қайтем? Түсінесің бе, бағасы?
Ж і б е к. Расында да, екі метрі артық
екен ғой. Біз оны қайтеміз? Айман-ақ алсын.
Қофта тіктіріп киеді. Б ұ л да бір қуанып
қалсын!
З и б а (ашуланып). Мен саған еш нәрсе
де сатпаймын.
М ұ х и т (өзіне-өзі, теріс
қарап). Мына
сәнқой қыз қайдан келіп еді, басымызға бәле
болып.
А й м а н (жалынып). Зибажан, мен не
жаздым саған, сонша қасарысатындай. Тегін
сұрап тұрған жоқпын ғой, сата салғанға нең
кетеді?
З и б а (өзіне-өзі). Одан тегін алғаныңның
өзі жақсы еді... Әйтеуір, бағасын білмейді
ғой. (Айманға.) Сатқым келмейді дедім ғой.
Сол сөзім — сөз.
Ж і б е к (Зибаға).
Қ ұ рбы- қ ұ рдаста р бұ-
лай істемейді, Зиба! Бір-бірімізге көмектесуі-
міз керек, бір-бірімізбен бөлісуіміз керек.
З и б а (жыламсырап). Мен зат сатып,
сәудегер атанғым келмейді.
А й м а н (Зибаға). Өзің білесің, анада
мен де қ а л а д а болып, әдемі шұлық көріп, екі
пар сатып алып, біреуін өзім алып, екіншісін
саған сыйлағаным қайда? Сен соны ұмыт-
тың ба?
З и б а (Айманға). Не қ а л а с а ң да берем,
тек мына шытты сұрама.
Ж і б е к (Зибаға ашуланып). Сені қандай
шайтан түртіп отыр?! (Айманға.) Қазір кесе-
мін де беремін. Қысылма!
З и б а (Жібекке ұмтылып). Шытқа тию-
ші болма!
55
Ж і б е к (салмақпен). Зиба, мұнда сенің
жұмысың болмасын. Бұл үйдің иесі — әзірше
менмін. Демек, не істесем де, сен көнесің.
З и б а (көз жасын сүртіп, сырт айналып
кетеді). Өтірік айтам деп, сау басыма сақина
тілеп алдым... Енді қайттім?..
М ұ х и т (Зибаға). Несіне жылайсың?..
Ж ы л а м а ! Ештеңе де болмайды. Қазір Айман
алады да кетеді, сонымен іс бітті де.
З и б а. Әй, сен алып сатарлық, саудагер-
лік дегеннің не екенін білесің бе? Бұл — ұят,
әрі — қылмыс!
Ж і б е к (шытты кесіп). Мә, Айман! Бар
да, тіктіріп, киіп ал.
А й м а н. Ой, рақмет! Ақшам бар. Қанша
берейін?
Ж і б е к. Бір метрі — сексен үш тиын.
З и б а (ызаланып). Қайтып ал деймін мен
саған, одан шытты!
Зибаның сөзіне мән бермей, Ж і б е к к е а қ ш а с ы н төлеп,
Айман енді кете бергенде, қолында дәл осындай шыты
бар Шолпан кіреді.
Ш о л п а н. Ой, қандай тамаша кездеме!..
(Көріп қалып.) Бұл шыт тек менде ғана екен
десем...
А й м а н. Шыт емес, барып тұрған бір ға-
жап, сурет сияқты.
Ш о л п а н. Жібектай, қ а л қ а т а й , бетімді
қ айтармашы . Тігіп берші! Өзі сондай арзан!
Метрі — елу үш тиын ғана. Б і р а қ мұның қа-
сында жібегің мен бәтесің түк те емес...
А й м а н (жұлып алғандай).
Қ анш а
дейсің?
Ш о л п а н (асықпай). Елу үш тиын...
А й м а н (ойланып). Ал мен...
56
М ұ х и т (өзіне-өзі). Құртты-ау мыналар!..
Ж і б е к (ашулы). Сен не деп тұрсың?
Сонда менің саудагер болғаным ба?
Ш о л п а н (шошып кетіп). Жібектай, сәу-
летай, менің сені ренжіткім келмеп еді. (Жа-
лынып.) Ренжіме, жаным, оған сен! Б і р а қ ме-
нің елу үш тиыннан алғаным рас. Ант-су іш
десең —ант-су ішейін.
Ж і б е к (Зибаға). Сонда не болғаны?..
З и б а. Айттым ғой саған берме деп!..
Ж і б е к (қатуланып). Өтірік айтып тұр-
ған қайсың? Сен бе, әлде Шолпан ба?..
З и б а (жылап). Мен айттым ғой... Өтін-
дім ғой сенен...
А й м а н. Мен ештеңе дегем жоқ. Менің
ешқандай қарсылығым жоқ. Зиба қ а л а ғ а ба-
рып келді. Бару-қайту жолы, ұсақ-түйек шы-
ғыны бар дегендей... Қ ы м б а т ы р а қ бола бер-
сін, мейлі... Мен қарсы емеспін...
З и б а (ызаланып). Қарсы емес... Естисің-
дер ме, ол қарсы емеспін дейді... Не нәрсеге
қарсы емес ол, білесіңдер ме? Менің алып-са-
тарлығыма. Менің саудагерлігіме, солай ма?
(Айманның қасына келіп, оның қолынан шыт-
ты. жұлып алады.)
Ж і б е к (ақырын). Бір нәрсеге түсін-
сем — бұйырмасын.
М ұ х и т. Зиба үш сомын жоғалтып алып-
ты... Сонсоң...
Ж і б е к (жадырап). Е, бағанадан бері
солай демейсіңдер ме? Ж ұ р т т ы ң басын босқа
қатырғанша...
3 и б а (жылап). Үш сомды жоғалтып ал-
дым. Соны сенен жасырамын деп, өтірік айт-
тым. Оны тек саған ғана айтайын деп едім,
көрдің бе, ақыр аяғында не болып шыққанын...
57
(Мұхитқа.) Сен де жай тұрмай, теріс кеңес
беріп...
М ұ х и т. Бәріне мына Айнам кінәлы...
«Бер де, бер»,— деп отырып алды ғой. Кенеше
қадалып... (Айманға.) Адамғ а жөндеп өтірік
айтуға да мұмкіндік бермедің. Сен сұрама-
ғанда, түк те ж о қ еді...
Ж і б е к (Зибаға жұмсарып). Мұны сен
неге бірден айтпадың?
З и б а (өксігін баса алмай). Сен ұрса ма
деп, «ашық ауызсың» деп, көпшіліктің көзін-
ше масқаралай ма деп қорықтым...
Ж і б е к. Есіңде ме, апам ылғи да айтушы
еді ғой: «Алдаумен алысқа бара алмайсың»,—
деп.
З и б а. Оған енді көзім жетті.
Ж і б е к (Зибаны жұбатып). Ж о ғ а л т ы п
а л ғ а н екенсің — ештеңе етпес. Үш сом деген
не? Атан түйенің құны емес қой.
З и б а (Айман жаңа басын изеп). Ақша-
сын қайырып бер. Бүкіл ауылға жайып жүрер. I
А й м а н. Ешқайда да жаймаймын. Еш-
кімге де айтпаймын... Бұған кінәлы сен емес,
әрбірден соң мен ғой...
М ұ х и т . Түкке тұрмайтын бірдеңе сатып
алып, енді шу көтерулерін қарашы!
Ш о л п а н (дау-жанжал, айқай-шу ба-
сылғанын көріп). Бәрі де жақсылықпен бітті-
ау, әйтеуір!.. (Жібекке қайта жалына бастап.)
Жібектай, апатай! (Қолындағы шытын көрсе-
тіп.) Мынауымды көрші, тігіп берші!..
Шымылдық
Ағалық ақыл
Қ а т ы н а с у ш ы л а р :
А м а н
А й д а р — 8—9-класс окушылары.
А х м е т
М ұ қ а н — мұғалім.
Бірінші көрініс
Аманнын үйі. Ортада стол, екі орындық. Стол үстінде
ескі телевизор, телефон, радиоқабылдағыш пен электр
шамдары. Шымылдық ашылғанда, Аман оларды жөндеп
отырады.
А м а н. Әрине, қандай затты болмасын
бүлдіру оңай. Ол кім көрінгеннің қолынан ке-
леді. Ал бүлінген заттарды жөндеп көрсінші!
Атай көрме! Бірі де маңына бара алмайды.
Қашан көрсең: «Аманжан , радио қ абылдағы -
шымыз бұзылып қалып еді, соны жөндеп бере
қойшы», «Амантай, электр шамымы з ж а н б а й
тұр, түзеп бере салшы», — деп келеді де тұра-
ды. (Сырттан дауыс естіледі.) Әне, тағы
келді. Тағы да бірдеңелері бүлініп қалған
ғой.
Айдар кіреді.
А й д а р (өлеңдетіп). «Амансың ба, тап-
қырым... таныс емес?»
А м а н. А, сен бе едің? Мен тағы бірдеңе-
лерін жөндеткелі келе ж а т қ а н көршілер ме
деп ойлап едім.
А й д а р (әзілмен, Аманды нұсқап).
59
Кейде ғалым, кейде батыр,
Кейде жүзгіш, кейде ұста.
Қашан көрсең жамап-жас қ ап ,
(қолымен нұсқап)
Отырғаны осы тұста!
А м а н (мырс етіп күліп). Әрине, солай.
Мен өз үйімнің маңдайшасына: «Мақат аулы-
ның шеберханасы» деп ж а з ы п қойғалы отыр-
мын.
А й д а р (тағы өлеңдетіп).
Өнерлі он саусақтан бал тамады,
Көрген ж а н өнеріне таңданады.
Шәйнегін, шелегін де ж а м а п беріп,
Риза еттің өнеріңмен көп адамды.
А м а н. Сен өлеңсіз ж а й сөйлей алмай-
сың ба?
А й д а р. «Өлең сөздің патшасы, сөз сара-
сы», — деген емес пе? Мүмкін, сен қ а р а өлең-
ді ұнатпайтын шығарсың. Онда мен толғай
да, ж ы р л а й да аламын. Маған бәрібір.
А м а н. Толғамақ түгіл, бозда, онда жұ-
мысым қанша? Тек менің өміріме сенің бір
түрлі қарайтыныңа таңданамын.
А й д а р. Өзің айтшы, өтірік пе? Қашан
келсең де, ылғи қайдағы бір ескі-құсқымен
әлек болып отырғаның. Тіпті қарасаң, жүрегін
айниды-ау! Кейде таң қ а л а м , таңданам, кү-
мәнданам да!
А м а н. Бір кездерде ж а ң а заттарды да
жасап шығармасымды қайдан білдің? Ал ескі
затты жөндегеннің қандай айыбы бар? Бұл да
адам баласының өміріне қажетті шаруа. Ай-
талық, бір адам аяқ-қолы ісіп, ж ү р е алмай,
ауырып жатыр. Дәрігер келеді де, дәрі беріп,
жазып жібереді. Қолөнерші де сол сияқты,
60
бүлініп қатардан шыққан заттарды жөндеп,
іске жаратады.
А й д а р. Ж о қ , біз екеуміз бір-бірімізге
мүлде ұқсамаймыз. (Өлеңдетіп.)
Толкын мен тас,
Ж а л ы н мен мұз
Қандай болса,
Д ә л осындай
Екеуміздің айырмамыз.
А м а н. Сөйтіп, ж а л ы н деп отырғаның өзің
де, тас дегенің мен ғой, шамасы?
А й д а р. Сен тіпті тас болуға да ж а р а м а й -
сын, кәдімгі қарапайым кірпішсің.
А м а н. Кірпішсің? Оның несі ж а м а н
екен? Кірпіш болсам, бір жерге барам да, қа-
ланам да қ а л а м . Ал, сен — жалын, бір күні
жанасың да кетесің. Сонда сенің шоғыңды су
өшіріп, күліңді жел ұшырып жібереді.
А й д а р (ызаланып). Ж о қ ! Отқа да жан-
баймын, суға да батпаймын! Мен ақын бола-
мын, өлең шығарамын, кітап жазамын. Сөйтіп,
ел алдында өлмес еңбек етіп, артыма өшпес
даңқ калдырамын.
А м а н (түсінбей). Ол қандай еңбек?
А й д а р (алқынып). Ол — менің өлеңде-
рім, менің кітаптарым...
А м а н (таңданып). Сенің өлеңдеріңнен
өмірге келетін пайда бар ма, айтшы өзің?
Әрине, жоқ. Ендеше, ол өлең кімге керек? Оны
кім дәріптемек, сенің атыңды кім а р д а қ т а м а қ ?
А й д а р (бәсеңдеп). Табылады.
А м а н. Ж о қ , жігітім! Сенің өлеңің аузы-
ңа — ас, астыңа — төеек, үстіңе — киім бол-
майды.
А й д а р . Сонда, сеніңше, жұрт нені керек
қылады?
61
А м а н. Сен, мына мен кұсап, бір радио-
қ абылдағы ш немесе бір электр шамын жөн-
деп шығаршы. Міне, ол өмірде іске асады. Бі-
реуге керек болады. Радиокабылдағышпен ел
алыстан хабар алып, ән-күй тыңдаса, электр
шамымен үйін ж а р ы қ етеді. Ал, сенің өлеңің
өзге түгіл, өзіңнің де керегіңе ж а р а м а й д ы .
А й д а р. Сенің бұл пікірің дұрыс емес.
Ойың тайыз екен, жігітім!
А м а н (кекете). Па, шіркін! Сен құсап
алыстан арбаламай-ақ қойдым.
Қолымнан
келгені осы. Ж ұ р т қ а пайда келтірсем болды
маған.
Достарыңызбен бөлісу: |