Құрметті съезд делегаттары! Қадірлі қонақтар!



Pdf көрінісі
бет5/10
Дата06.03.2017
өлшемі15,29 Mb.
#7839
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

19

ӘЛЕМ ҚА


ЗАҚТ

АРЫ СЫР ШЕР

ТЕДІ

әр  түкпірінде  жемісті  еңбек  етіп  жүр.  Қазақстандағы  поляк 



диаспорасының саны – 50 мыңдай. Польша үкіметінің  шетелдегі 

отандастарына  арналған  бағдарламасы  бойынша  Қазақстаннан 

Польшаға неше жүздеген поляк жанұялары қоныс аударған. 

Польша елінің Қазақстандағы елшісі қызметін 3 жыл атқарып 

келген  елші,  дипломат  Владислав  Соколовский    Варшавадағы 

үйінің ауласына қазақ киіз үйін тігіп, оның ішін қазақ халқының 

өнер  шеберлерінің  туындыларымен  толтырған.  Түскиіз, 

сырмақ және домбыра, қобыз секілді ұлттық музыка аспаптары 

қойылған. Ол өзінің қазақ халқы туралы сол елге жер аударылып 

барып, кейін еліне қайтқан әжесінің әңгімесін көп тыңдағанын, 

сол  арқылы  қазақ  еліне  деген  қызығушылығының  жастайы-

нан  туғанын  айтады.  Кейін  елші-дипломат  ретінде  Қазақ  еліне 

барғанымда,  қазақ  халқын  жақыннан  тануға  мүмкіндік  туды 

дейді ол. Бүгінгі күні ол  Варшавада «Менің Қазақстаным» атты 

қауымдастық құрып, Қазақ елін Польшаға таныстыру, насихаттау 

ісінде зор еңбек атқарып жүр. 

 Ал поляк диаспорасының жастары үшін Польша үкіметінің 

арнайы  бағдарламасы  бойынша  жыл  сайын  Қазақстаннан 

Польшаның  жоғары  оқу  орындарына  қазақстандық  поляк 

студенттері  қабылданып,  тегін  оқытылады.  Солардың  бірі  По-

знань  қаласындағы  Адам  Мицкевич  университетінің  саяси 

ғылымдар  және  журналистика  факультетінің  3  курс  студенті 

Алена  Бугаенко  өзі  туралы:  «Бәлкім  менде  қазақ  қаны  бол-

мауы  мүмкін.  Бірақ  менің  бойымда  қазақтың  асқақ  рухы  бар. 

Сондықтан өзімді осында «қазақпын» деп сезінемін. Мен өзімнің 

атажұртымда  ата-бабам  тілін  үйрену  арқылы  үлкен  атам  Адам 

мен  әжем  Михаилиналардың  арманын  орындап  жүргеніме  бір 

жағы қуанамын. Алайда менің отаным – Қазақстан; мен  сонда 

туып, өстім. Сондықтан оқуымды аяқтаған соң Қазақстанға ора-

ламын»,-  дейді.  Қазірдің  өзінде  Польшаның  жоғары  оқу  орын-

дарында  200-ге  тарта  қазақстандық  поляк  жастары  білім  алып 

жүр.  Сол  жастардың  біразымен  кездесіп,  әңгімелескен  кезімде 

олардың қазақ халқына деген ыстық ықыластарын сезіндім. Олар 

өздерін «қазақпыз» деп санайды. Көбі Қазақстанға қайтуды ой-

лайды.

Адам  Мицкевич  университетінің  докторы,  тіл  маманы 



Күлайхан  Ақтайдың  айтуынша,  Польшада  қазақ  диаспорасы 

әлі қалыптаспаған. Краков, Варшава, Познань, Вроцлав секілді 

қалалардағы жоғары оқу орындарында Қазақстаннан келіп оқып 

жатқан қазақ жастары көп. Олар түрлі бағдарламалар бойынша 

келіп оқиды. Тек Познаньдағы Адам Мицкевич университетінде 

50-ге  тарта  қазақстандық  қазақ  балалары  білім  алып  жүр. 

Олар  –  Қазақстан  президентінің  «Болашақ»  бағдарламасы, 

ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігінің  шетелде  мамандар  да-

ярлау  бағдарламалары,  сондай-ақ  «Ерасмус  Мундус»  және 

«Киркланд»  секілді  Еуропа  одағының  бағдарламалары  және 

өз  беттерімен  келіп  оқып  жатқан  жастар.  Сондай-ақ,  Поль-

ша  университеттерінде  докторантурада,  магистратурада  оқып 

жатқан  қазақтар  да  баршылық.  Поляк  жігіттерге  тұрмысқа 

шыққан  біраз  қазақ  қыздары  да  бар  деп  естиміз.  Олардың  дәл 

саны  қанша  екені  белгісіз,  бірақ  бәрінің  жүрегі  Қазақстан  деп 

соғатынын  түсінуге  болады.  Міне,  бұлардың  бәрі  бүгінгі  күні 

Польшадағы қазақтар деп аталады. 

Досан БАЙМОЛДА


20

АЛТЫН БЕСІК – 

ж

Ер жүз


І

 Шараға Республикалық Ұлтаралық мәдениет орталығының 

төрағасы Насриддин Мухаммадиев, Қазақстан Республикасының 

Өзбекстандағы Төтенше және Өкілетті елшісі Бөрібай Жексем-

бин,  Қырғызстан  Республикасының  Өзбекстандағы  Төтенше 

және  өкілетті  елшісі  Эмилбек  Ұзақбаев,  академик  Тынысбек 

Қалменов, Ташкент Ислам университетінің ректоры Равшан Аб-

дуллаев, Өзбекстанға еңбегі сіңген мәдениет қызметкері Мирпо-

лат  Мирзо,  Қазақстан  Республикасы  Гуманитарлық  Ғылымдар 

Академиясының Академигі, профессор Қалдыбек Сейданов, тех-

ника ғылымдарының докторы, профессор Бәкір Серікбаев, басқа 

да бір топ ақын-жазушылар, мемлекет және қоғам қайраткерлері 

мен бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты. 

Шараны Ташкент Мемлекеттік педагогикалық университеттің 

аға оқытушысы Өсербай Байқабылов жүргізді.

Жиналғандар  алдында  Шайхантаур  мен  Төле  би 

бабаларымыздың рухына арнап құран оқылған  соң, Өзбекстан 

Республикалық  Қазақ  Ұлттық  мәдени  орталығының  төрағасы 

Марат  Үкібаев  сөз  сөйледі.  Ол  келген  қонақтарды  бүгінгі  сал-

танатпен  құттықтай  келіп,  Төле  би  бабамыздың  350  жылдық 

мерейтойы жыл бойы аталып өтілетіндігін, соның алғашқа ша-

расы бүгін ұйымдастырылғанын хабарлады. Осы мерей-тойдың 

жалғасы  ретінде  қыркүйек  айында  Төле  би  бабаға  арналған 

ақындар мүшәйрасын өткізу, ал қазан айында  «Халықаралық ай-

тыс» өткізуді жоспарлап отырғандығын айтты.

Бұдан  кейін  Республикалық  Ұлтаралық  мәдениет 

орталығының төрағасы Насриддин Мухаммадиев сөз алып, Төле 

би  бабаның  350  жылдық  мерейтойының  маңызына  тоқталды. 

«Бұдан 350 жыл бұрын біз барлығымыз бір халық едік. Орта Ази-

яда тұратын  түркі тілдес  халықтар  аралас-құралас болып  бірге 

жасайтынбыз, - деді Насриддин Мухаммадиев өз сөзінде. – Соған 

орай осы аумақта жасаған түркітілдес халықтар өздерін үнемі бір 

ата-ананың  перзенттеріндей  санаған.  Ауызбірліктің  арқасында 

жат  елдік  басқыншыларымен күресте әрқашан да жеңіске жетіп 

отырған. Әсіресе, Төле би баба халықты біріктіріп, басын қосып, 

жоңғар басқыншыларына ойсырата соққы берген. Халықтың ру-

ханиятын нығайтуда да  орасан еңбек еткен Шайхантаур бабаның 

да есімі біздің жадымызда мәңгі сақтаулы. Олардың мұрасы – біз 

үшін өнеге! Осындай бірлікті, татулықты, достықты бұдан ары 

жалғастыра беруіміз керек.»

Келесі сөз кезегін Қазақстан Республикасының Өзбекстандағы 

Төтенше  және  Өкілетті  елшісі  Бөрібай  Жексембин  алып,  бүгін 

Өзбекстан  Республикасы  Қазақ  Ұлттық  мәдени  орталығының 

ұйымдастыруымен  үлкен,  маңызды,  мағыналы  іс-шара  өтіп 

жатқанын атап көрсетті. «Бүгінгі салтанатта біздің әрқайсымыз 

Төле  би  бабамыздың  аруағына  бас  иіп,  есімін  қасиеттеп  еске 

алып отырмыз, - деді елші өз сөзінде. – Мұндай тұлғалар бол-

ТӨЛЕ БИГЕ ТАҒЗЫМ



Таяуда Ташкенттегі Шайхантаур зиратында жерленген, халық 

арасында «Қарлығаш әулие», «Қарлығаш би» деген атпен танымал 

Төле би бабамыздың 350 жылдығына арналған салтанатты шара 

өтті. 

маса халықтың да, мемлекеттің де өркендеуі мүмкін емес. Міне, 

сондай дара тұлғаларымыздың бірі – жастайынан шешендігімен, 

қара қылды қақ жарған әділдігімен, ел басқарған көсемдігімен, 

қол бастаған батырлығымен даңққа бөленіп, тарихта қалған Төле 

би бабамыз болды.

Сондықтан    бүгінгі  өтіп  жатқан  өте  маңызды  іс-шарамен 

сіздерді  құттықтаймын!  Төле  би  бабамыздың  Ташкенттің  қақ 

төрінен  орын  алуының  өзі  де    өзбек  пен  қазақ  халықтарының 

ағайындас, бауырлас шынайы дос екендігінің айқын дәлелі бола 

алады. 

Бүгінгі  күні  қазақ  халқы  да,  өзбек  халқы  да  заманының 



тыныштығын,  аспанының  ашықтығын  тілейді,  жұртшылықтың  

әл-ауқаты  артып,    озық  елдердің  қатарында  болса  екен  дейді. 

Ұлдарымыз  бен  қыздарымыз  өз  заманының  озық  азаматтары 

болып,  еліміз  ең  үздік    мемлекеттердің    қатарында  жүрсе  екен 

дейді.

Бүгінгі  күні  Өзбекстандағы  қазақ  ағайындарымыз  бен 



Қазақстандағы  өзбек  ағайындарымыздың  өсіп-өркендеген 

тыныс-тіршілігі де – ежелгі заманнан жалғасып келе жатқан біздің 

достығымыз  бен  бауырмашылығымыздың  айқын  бір  көрінісі. 

Және  бұл  –  екі  халықтың  арасындағы  алтын  көпірдің  мықты 

екендігінің  дәлелі.  Сондықтан  айтарымыз,  халықтарымыздың 

достығы мәңгі, болашағы зор, тәуелсіздігіміз жемісті болсын!..»

Салтанатта Төле би баба жайлы өз пікірін білдірушілер көп 

болды. Равшан Абдуллаев, Эмилбек Ұзақбаев, Қалдыбек Сейда-

нов және Бәкір Серікбаевтар  сөзге шығып, Төле би баба және 

оның өмір сүрген ортасы жайлы кеңінен толғанып, жан-жақты 

әңгімеледі.  Осыған  орай,  сөз  реті  келгенде,  туғанына  350  жыл 

толып  отырған  ұлы  тұлғаның  өмір  тарихы  туралы  да  қысқаша 

айта кетейік.

Төле  би  Әлібекұлы  1663  жылы  қазіргі  Жамбыл  облысы, 



21

ӘЛЕМ ҚА


ЗАҚТ

АРЫ СЫР ШЕР

ТЕДІ

Шу  өңірінде  дүниеге  келген.  Бала  күннен  жас  Төле  әкесіне 



еріп  жүріп  ел  көреді,  жұрт  таниды,  қазақ  халқының  ақындық-

шешендік өнерінен тәлім алады. Он бес жасынан ел билігіне ара-

ласып,  ақыл-парасаттылығы,  әділ  шешімі,  шешендік  өнерімен 

көзге түседі.

Тәуке хан заманында қазақтың төбе биі болған – Төле ХVIII 

ғасырдың  алғашқы  жартысында  Түркістан  топырағындағы  ең 

ірі, ең беделді тұлғаның бірі ретінде кеңінен танылған. Әз Тәуке 

хан тұсында «Жеті жарғыны» шығаруға ат салысқан. Сондай-ақ, 

Тәуке  хан  қайтыс  болғаннан  кейін,  жонғарлардың  Қазақ  дала-

сына жасаған шапқыншылығы тұсында, қазақтың басын қосып, 

басқыншыларға тойтарыс берген қайраткерлердің де бірі – Төле 

би  еді.


Төле  би  Ташкентте  билік  құрғанымен  өзі  қала  маңындағы 

Сарытөбе  деген  жерде  тұрған.  Бидің  негізгі  тұрақжайы  – 

Шыршық өзенінің бойында, Бозсу арығының басында екен. Боз-

су арығы осы Шыршық өзенінен тарайды. Бұл арық Ташкентті 

сумен қамтамасыз ететін бірден-бір жүйе болған.

ХVIII ғасырдың 30-40 жылдары бұл өңірді жоңғарлардың ба-

сып алғаны белгілі. Бірақ Ташкент қаласы дербестігін сақтады. 

Онда  жоңғарлардың  толық  билігі  орныққан  жоқ.  Қалада  қазақ 

хан-сұлтандарының  билігі  үстем  болды.  Соның  ішінде  атақты 

Төле  бимен  барлығының  санасып  келгендігі  айтылады.  Төле 

бидің  Ташкент  шаһарында  өз  әмірлігін  жүргізіп  келгендігіне, 

қала  өміріне  қатысты  өзекті  мәселелер  бидің  араласуынсыз 

шешілмегендігіне анық көз жеткіземіз.

Төле би Ұлы жүздің Ресеймен қарым-қатынасына байланы-

сты ірі істерді де ретіне қарай шешіп отырған. Ол Ташкентті он 

екі жыл бойы билеген. 1756 жылы қайтыс болған соң оның сүйегі 

ұстазы Шайхантаур баба мазаратының жанына қойылған.

Заманының  кемеңгер  саясаткері,  сөз  бастаған  шешен,  ел 

бастаған  көсем  Төле  бидің  артында  даналығына  куә  болып 

билік  шешімі,  асыл  сөздері,  сырты  күміс,  іші  алтын  шешендік 

толғаулары  қалды.  Солардың  бәрінің  өзегінде    Төле  бидің    ел-

жұртын басы біріккен іргелі, егеменді ел етсем деген ұлы арманы 

қалды.

Салтанатты  жиында  ақын  Мекембай  Омаровтың  «Төле 



би»  дастанынан  оқыған  үзіндісі,  айтыскер  ақын  Құлмахан 

Дүйсеновтың арнауы, мемлекет және қоғам қайраткері Мирпо-

лат  Мирзоның  арнау  өлеңдері  келген  қонақтарға  ұнамды  әсер 

қалдырды.

Сондай-ақ, ақын Лала Жүнісқызы:

    «Айналайын Төле би, асыл атам,

    Үш жүз елу жасына келіп жатқан.

    Ынтымағы үш жүздің жойылмасын,

    Қабыл болып ұрпаққа берген батаң»,- жыр төгілтті..

Төле бидің басында айтылған әрбір сөз, оқылған дұға-аяттар 

көпшіліктің көңілінен шығып, келген зияратшылар өз тілектері 

мен ниеттерін білдіріп жатты.

 Иә, Төле би жайлы айтылатын әңгіме көп-ақ!.. Өйткені, ол 

-  таусылмайтын  аңыз.  Оның  атымен  байланысты    айтылатын 

нақыл сөздер, мақал-мәтелдер ел арасына көңінен тараған. Төле 

би есімі тек Ұлы жүзде ғана емес, Орта жүз бен Кіші жүзде де аса 

құрметпен аталады. Бұл оның - бүкіл қазақ халқының тағдырына 

қатысты  ірі  оқиғалардың  ортасында  жүргенінің  айғағы.  Бұған 

Төле бидің замандасы, тағдырласы Қаз дауысты Қазыбек бидің 

«Төле  би  дүниеден  өтті»  деген  суық  хабарды  естігенде:  «Төле 

өлді  дегенше,  дүниеден  әділет  өлді  десейші.  Бүтін  билікке 

Төле жеткен, бүтін хандыққа Есім жеткен, Бұл екеуіне кім жет-

кен?» деп жер таянып, көзіне жас алуы да соның айғағы. Бұл – 

үш  арысқа  тірек  болған  үш  асылдың  бірінің  екіншісіне  берген 

бағасы.  Бұдан  асырып,  жеріне  жеткізіп  айту  мүмкін  де  емес. 

Өйткені олар бірге жүріп, бір-бірінің қадір қасиетін жете таныған 

алыптар емес пе?!.

Зияраттың бірінші бөлімі аяқталған соң, Төле би бабамыздың 

рухына арналып ас берілді. Асқа келгендер өлең шумақтарын ай-

тып, толғауларын оқып, екі ел арасындағы мәңгілік достықтың 

кең өріс алуына, қарым-қатынастарымыздың нығая түсуіне тілек 

білдірді.



Марат АРЫНОВ.

22

АЛТЫН БЕСІК – 

ж

Е

р жүз

І

-  Алтынай  ханым,  жұртшылық  сізді    Ресейдегі 

қазақтардың  арасынан  шығып,    ұлт  мәдениетін 

ұлықтап  жүрген  қайраткерлердің  бірі  ретінде  жақсы 

біледі.  Осыған  орай,  сіздің  өмірбаяныңызбен  кеңірек 

танысқысы  келетіндер  баршылық.  Соған  байланы-

сты    бүгінгі  әңгімеңізді  өзіңіздің  отбасыңыз,  балалық 

шағыңыз жайлы  сөз қозғаудан бастасаңыз.

-  Мен    Ресейдің  Омбы  қаласында    дүниеге  келіппін. 

Қаланың біз тұрған ауданының көбі – қазақтар еді.  Яғни, 

біз  –  Омбы  қаласында  ежелден    тұрып    келе    жатқан 

жергілікті  қазақтармыз. Біздің өз отбасымызда әке-шешем, 

апам,  ағам,  сіңілім  және  мен  бар  едім.  Атам  соғысқа 

қатысқан. Әкем ғана жұмыс істеген, анам бала тәрбиесіне 

көңіл  бөліп,  үй  шаруасымен  айналысатын.    Әжеміз  бес 

уақыт  намазын  тастамаған,  салт-дәстүрге  берік  кісі  еді. 

Әке-шешем    үйде  тек  қазақ  тілінде  сөйлейтін.  Тәрбие 

бізге  солай  берілді  Осының  әсері  шығар,  мен  кішкентай 

кезімнен  қазақша  өлең-жырға,  әнге  құмар  болып  өстім. 

Есімді  білгеннен  бергі  арманым  –  әнші,  актриса  болып, 

өнер жолын да жүру еді. Жалпы, жалғыз мен ғана емес, 

отбасымыз-дағылардың бәрі де осындай еді.

- Демек,  сіздің бауырларыңыз да өнерден құралақан 

емес болды ғой?..

-  Иә,  солай!..  «Өнерге  әркімнің-ақ  бар  таласы»,  -  де-

гендей,    ағайым  музыка  мектебін  бітірген,  домбырашы 

болатын, бірақ  әрі қарай оқудың ыңғайы келмей, спортқа 

кетті.  Қазір  бокстан  спорт  шебері.  Өзімнен  үлкен  апай-

ым  да  өнерден  құралақан    емес  еді,  әнге,  домбыраға 

құмар болды. Кейін ол да өнерді қумай, экономист болып 

кетті. Сондықтан да шығар, мен өнерге барайын дегенде 

әке-шешем  алғашында  қарсылық  білдірді.  Алдыңғылар 

жалғастырмады,  сен  де  тастап  кетіп  жүрерсің  деген. 

Бірақ  мен  оған  көнбедім.  Өнерге  деген  құлшынысымды 

жалғастыра  бердім.  Сіңілім  де  маған  еліктеп  ән  айтып 

жүрді. Бірақ кейін шешем ол сіңілімді мектеп бітіргеннен 

кейін  «үй  береді,  жұмысқа  тез  алады»,  деп  Мәскеудегі 

Техникалық  институтқа  оқуға  түсірді.  Бірақ    сіңілім  өз 

қалауы болмаған соң, кейін  ол салада құлшынып жұмыс 

істей алмады. «Жолы болар жігіттің, жеңгесі шығар алды-

нан»,  -  дегендей,  сөйтіп  әрі-сәрі  болып  жүргенде  өнерлі 

жастарды оқуға аламыз деп  Қазақстаннан арнайы  комис-

сия келді. Сіңілім соған емтихан тапсырды.  80 үміткерден 

үшеуі  ғана  қабылданды.  Сіңілім  солардың  бірі  болып 

Алматыдағы Өнер академиясына театр өнері мамандығы 

бойынша    оқуға  қабылданып,  бітіріп  шықты.  Қазір 

Қазақстандағы Көкшетау театрында актриса болып жұмыс 

істейді. Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері. 

Мен де осы өнер жолына түстім. Бізге ұлттық тәрбие тал 

бесіктен берілген...

Ұлт мәдениетін

ұлықтаған Алтынай

Ресейдің Омбы облысындағы «Мөлдір» Қазақ 

Мәдени орталығының төрайымы Алтынай 

ЖҮНІСОВАМЕН  сұхбат

- Өнер жолыңыз қалай басталды, енді  осы жөнінде 

әңгімелесеңіз...

-  Мектептің  жоғары  сыныбында    оқып  жүрген  кезім. 

Бір  күні  сол  кездегі  Кеңес  Одағының  құрамындағы 

Қазақ  Республикасының  алпыс  жылдық  мерейтойы  ата-

лып  өтілетін  болды  да,  осы  жайлы  біздің  сынып  кеш 

ұйымдастырды.  Аздап  ән  айтатынымды  білетін  сынып 

жетекшім  Надежда  Константиновна  маған  ұлттық  киім 

киіп,  қазақша  ән  айтуды  тапсырды.  Мен  мәз-мейрам  бо-

лып  үйге  келіп,  жақсылап  дайындалып,  қазақша  киініп, 

ағамның  домбырада  сүйемелдеуімен  алғаш  рет    мек-

теп  сахнасына  шықтым.  Оқушылардың  арасында  менің 

осылайша  қазақша  киініп,  қазақша  ән  айтқанымды 

қызық көргендер де, әжуалап күлгендер де болды. Біздің 

басқарларға ұқсамайтын өзіндік ерекшеліктеріміз, өзіндік 

мәдениетіміз,  салт-дәстүріміз    бар  екенін    мен  осыдан 

кейін түсіндім. Сөйтіп, кейін училищеде оқыдым  ән айта 

бастадым, сахнадағы өмірім жалғасын тапты.


23

әлем қа

зақт

ары сыр шер

теді

- Сіз қандай оқу орнын бітірдіңіз?

- Мен  мектепті бітіре салып, «Алыстан арбалағанша, 

жақыннан  дорбала»,-  деген  анамның  ақылын  тыңдамай, 

Қазақстанға  кеттім.  Алматыға  келсем,  әншілер  дай-

ындайтын  консерваторияға  емтихан  қабылдау  бітіп 

кетіпті.  Ақыры  келген  соң  оқиын  деген  оймен  Қыздар 

педагогикалық институтының  музыка факультетіне құжат 

тапсырдым. Өкінішке орай, ондағылар мені қабылдамады. 

Намысым  оянып,    «Мені  неге  қабылдамайсыздар?!»  де-

сем, сен  Қазақстанда тұрмайсың, құжаттарың дұрыс емес 

деп шығарып салды. Кеудемнен итергендей болды. Соны-

мен тауым шағылып,  өкпелеп,  Омбыға кеттім да қалдым. 

Барсам, онда да жоғарғы оқу орындарына  қабылдау бітіп 

кетіпті, амалсыз мәдени-ағарту училищесінің хор дирижері 

мамандағы бөліміне түстім. Оны бітірерде Қоянды деген 

қазақ ауылында практикада  болып, қазақ балаларына ән 

үйретіп, тәжірибе жинақтадым. Сосын қалаға келіп жұмыс 

бастадым. Бірден үлкен жұмысқа алмайды, ұстаздығымды 

кішкене  балаларға ән үйретуден бастадым. Жұмыс істей 

жүріп, осы Омбы қаласындағы Өнер институтын театр ре-

жиссурасы мамандығы бойынша  оқып бітірдім.

-  «Мөлдір»  Қазақ    Ұлттық  мәдени  орталығын  

ашуыңызғаға не себеп болды?

-  Оқу  бітіріп,  қызметке  алғаш  орналасқан  кез-

де    маған  бірдеңе  жетіспей  жүргендей  болды.  Сөйтсем, 

ол  –  өнерге  деген  құштарлық  екен.  Бұл  кезде  Омбыға 

келіп  оқитын  қазақ  студенттері  кәдімгідей    көп  еді. 

Әсіресе,  Политехникалық,  Малдәрігерлік,  Теміржол 

институттарында  Қазақстанның  Қызылорда,  Шым-

кент, Қарағанды, сияқты өңірлерінен   келіп,  білім алып 

жүрген  қазақ  жастары  жиі  кездесетін.  Міне,  осы  жа-

стар  ұлттық  әндерді,  домбыраның  майда  қоңыр  даусын 

аңсайды  екен.    Соған  байланысты,  осы  студенттердің 

арасынан  өнерге  бейімділерінің  басын  қосып,  кішігірім 

ансамбль  құрдық.  Бір  күн  Политехникалық  институтта, 

келесі  күні  Малдәрігерлік  институтқа  жиналып  дайын-

даламыз. Сөйтіп, шеберлігімізді біраз шыңдап алған соң 

Омбы төңірегіндегі  қазақ ауылдарын аралап, концерт қоя 

бастадық.  Жергілікті қазақтар  халықтың  ән-жырларын  

аңсап қалған екен; бізді жақсы қабылдап, мұндай концерт 

күтпегендіктерін айтып, ризашылықтарын білдіріп жатты.  

Ауылдарды  аралап  болған соң  ұлттық ән-жырларымызды, 

мәдениетімізді насихаттайтын бір орталық ашсақ қайтеді 

деген  ой  келді.  Содан  бір  күні  газеттен  татар  халқының 

ән-би  ансамблін  құрамыз  деген  хабарландыру  оқыдым.  

Негізгі ұйымдастырушысы – Мальцев деген кісі екен. Мен 

сол  кісіге  барып  қазақ  мәдени  орталығын  құру  жөнінде 

ұсыныс жасадым.  Сөйтіп, сол кісінің қолдауымен  1989 

жылы  Сібір  аймақтық    «Мөлдір»  Қазақ  Ұлттық  мәдени 

орталығы дүниеге келді. Орталық құрылған соң әрі  қарай 

жұмысты  жандандырып, жүйеге түсіру үшін басшы керек 

болды. Негізгі оқыған маман мен ғана болған соң жұрттың  

бәрі маған  қолқа салды. Бірақ мен Майра деген апайымыз-

ды ұсындым, сөйтіп әуелгіде сол кісіні көркемдік жетекші 

етіп қойдық. Бірақ кейін Майра апайымыз  жұмыс бабымен 


25

24

АЛТЫН БЕСІК – 

ж

Е

р жүз

І

көркемдік  жетекшілікті    жалғастыра  алмады.  Содан  бері  

мәдени орталықты өзім басқарып келемін. Құрыла салып 

ұлттық мейрамымыз – Наурызды өткіздік,  бұл жиын кере-

мет болды, төрт-бес мыңға жуық халық жиналды. 

-    Демек,  Сіздің  мәдени  орталық  құрудағы  негізгі 

мақсатыңыз – шетте жүрген қазақтардың  мәдениетін 

сақтап, әрі қарай дамытуға  және  қайта жаңғыртып,  

жас ұрпақтарға жеткізуге үлес қосу  болды ғой? Ал сон-

да бұл жолда қандай қиындықтарға кездестіңіз?!.

-  Қиындықтар  өте  көп  болды,  оның  бәрін  айтып  тау-

ысу мүмкін емес. Дегенмен,  қуантатыны – біздің халық 

мәдениетке  бай,  ән-жырларымыз,  ұлттық  ойындарымыз  

өте  мол,  енді  солардың    бұдан  әрі  дамып,    мәңгілік  бо-

луына  біз  үлес  қоспасақ,  бірте-бірте  ұмытылуы  мүмкін. 

Сондықтан теңіз суындай мол бай мәдениетімізге  тамшы-

дай болса  да өз үлесімді қоссам деп жүрмін.





«Мөлдір» 

мәдени 

орталығының 

бүгінгі  

жұмыстарымен кеңірек таныстырып өтсеңіз...

-  Ашылған күннен бері мәдени орталық негізінен  жас 

жеткіншектермен  жұмыс  жүргізіп    келеді.  Яғни,  мәдени 

орталықтағы    өнерпаздардың  бәрі  өнерлі  жастардан 

құралған. Қазіргі күні біздің орталықта «Мөлдір»          қазақ 

ұлттық фольклорлық-этнографиялық ансамблі, «Айгерім»  

хореографиялық    ансамблі,  «Ақ  жаулық»  вокалдық 

ансамблі, «Намыс» қазақ футбол командасы, Ұлттық қазақ 

күресінің  секциясы,  қазақтың  тоғыз  құмалақ  ойынынан 

«Омбы»  командасы  сияқты  ұлттық  музыкамызды,  би 

өнерімізді,  ұлттық  ойындарымызды  насихаттайтын  сек-

циялар бар. Біз қала орталығындағы үлкен концерт залда-

рыннан жылына бір рет өнер көрсетеміз. Бұл концерттерді 

пайда табу үшін емес, ұлттық мәдениетті насихаттау үшін 

ұйымдастырамыз. Біз  қоғамдық бірлестік болған соң тек 

мәдени шараларға  ғана емес, сонымен бірге басқа да түрлі 

басқосулар мен жиындарға  белсене атсалысамыз. Мыса-

лы,    соңғы  жылдары    Д.  А.  Қонаевтың  100  жылдығына 

арналған  «Ғасыр келбеті» атты еске алу кешін, Дүниежүзі 

қазақтары қауымдастығының 20 жылдығына арнаған «Той 

- думан» атты облыстық қазақ мәдениеті мен спортының 

мейрамын ұйымдастырдық.   

Сондай-ақ,  Қазақстандағы    қазақ  театрларымен  ете-

не  жұмыс  жасаймыз.  Жыл  сайын  Қазақстаннан    бір  те-

атр  келіп,    Омбыдағы    жергілікті  халыққа    өз  өнерлерін 

көрсетеді.  «Мөлдір»  орталығы  да  Қазақстанға  барып, 

Астана, Павлодар сияқты біраз  қалаларда  жұртшылықпен 

жүздесіп жүр.

Ресейдегі  қазақ  диаспорасының    арасында  жас 

өнерпаздардың  «Әнші  балапан»  байқауын  да    жылда 

өткіземіз.  Бұған  қоса  ересектерге  арналған  «Ұрпақ  үні» 

атты өнер фестивалін де тұрақты  ұйымдастырамыз.



- Бұл  шараларды ұйымдастыруға жергілікті билік 

тарапынан қолдау бар ма?

- Бұл мәселе бізді әрқашан да ойландырады. Нақтырақ 

айтқанда, қолдау болмайды емес,  болады, бірақ оның өзі 

жетпей  жатады.  Сондықтан  кейде  Омбыдағы    Қазақстан  

консулдығынан да көмек сұрайтын кездеріміз бар. 

-  «Мөлдір»  Мәдени  орталығы  мен  Дүниежүзі 

қазақтары қауымдастығы  арасындағы байланыс жай-

лы айтып өтсеңіз?

Дүниежүзі 



қазақтары 

қауымдастығы  

құрылғаннан  бері  бұл  ұйыммен    тығыз  байланыста-

мыз.    Қауымдастықтың  бірде-бір  құрылтайынан  қалған 

емеспіз.  Қауымдастықтың    Еуропадағы    жиындарына 

да    барып  тұрамыз.  Қауымдастықтың  ұйытқы  болуымен 

Қазақстанның эстрада және «Бауыржан- Шоу» театрының 

концерті ұйымдастырылды. Басқа да дәстүрлі әншілер де 

өз  өнерлерімен  бөлісіп  жүр.  Атамекеннен  алыста  тұрсақ 

та жүрегіміз қазақ деп соққан соң, елдегі болып жатқан, 

саяси,  мәдени    шараларды  қалт  жібермей  құлағдар  бо-

лып отырамыз.  Бұл ретте ең алдымен Қауымдастықтың 

көмегіне сүйенеміз.

-  Амандық  болса,    келесі    жылы  «Мөлдір»  Қазақ 

ұлттық  мәдени  орталығының  құрылғанына      ширек  

ғасыр  толады;    осы  айтулы  мерекені  атап  өту  үшін 

қандай іс-шараларды қолға алып жатырсыздар?!.

-    Өткен  25  жыл  ішінде  шама-шарқымыз  жеткенше 

қазақ  мәдениетін  көтеруге  өз  үлесімізді  қоса  алсақ,  біз 

үшін ең үлкен жетістік сол болғаны. Соған орай, «Мөлдір» 

мәдени орталығының  аясында дарынды   жастарды өнерге 

тәрбиелей    білдік  деп  ойлаймын,  олардың    алды    қазір  

Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері болды.  

Ал 25 жылдық  мерейтойға келер болсақ,  оған дайындық 

қазірден басталып кетті. Бұл ретте,  ең алдымен «Мөлдір» 

мәдениет орталығының  мерейтойына  арналып  деректі 

фильм түсірілмек.

Сондай-ақ,   Ресей мен Қазақстанның  мәдени байланы-

старына арналып    «Ресейдегі қазақ ұлттық мәдениетінің 

даму перспективасы»  атты ғылыми- практикалық  конфе-

ренция  ұйымдастырмақпыз.  Біздің  өнерпаздарымыздың  

Алматы  қаласына    барып  өнер  көрсетуін  де  қолға  алу-

дамыз.  «Мөлдір»  Мәдени  орталығы  жөнінде  кітап  та  

жарыққа шықпақшы.  «Омбы және қазақтар»   атты     фо-

то-альбом да баспаға дайындалуда. 

Бір сөзбен айтқанда 25 жылдық мерейтойымызды  өз 

деңгейінде жоғары дәрежеде өткіземіз деп толық сеніммен 

айта аламыз.



-  Сіздің  ұлттық  мәдениетімізді  ұлықтаудағы 

жұмысыңызға  болашақта  да  жаңа  табыстар 

тілейміз!.. Сұхбатыңызға рахмет!.

Қуаныш  ӘЛІМБЕРДІ


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет