С. бурханов, Ө. Худаяров, К. Наркулова жалпы орто билим берүүчү мектептердин 3-классы үчүн окуу китеби

36
Өтүлгөндөрдү  бышыктоо
186.
 (2 + 2) : 2 
(6 + 6) : 2 
(7 + 7) : 7
187.
 (12 + 2) : 2 
(6 + 12) : 3 
(18 + 42) : 6
(15 + 3) : 3 
(8 + 16) : 4 
(28 + 35) : 7
188. 
1)  Эгерде 
a
 = 67,  b = 18  болсо, 
a
 + b  жана 
a
 – b  туюнтмалардын  маанисин  тап.
2) Эгерде 
a
 = 3, b = 28 болсо, 
a
 ⋅ b туюнтма-
сынын  маанисин  тап.
3) Эгерде 
a
 = 80, b = 4 болсо, 
a
 : b туюнтма-
сынын  маанисин  тап.
189.
 Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны 
чыгар:
183.
 
Чоң  ата  56  жашта,  небереси  14  жашта. 
Канча жылдан кийин чоң ата небересинен 
эки  эсе  улуу  болот? 
184
 
45 : 3 
84 : 7 
78 : 3 
96 : 4
51 : 3 
48 : 4 
72 : 4 
91 : 7
185
 
Дүкөнгө  5  түрмөктө  90  м  aтлас  келти-
рилди.  Түшкө  чейин  алардан  3  түрмөгү 
сатылды.  Түшкө  чейин  канча  метр  атлас 
сатылган? 
?  кг
18  кг

37
194.
 28 : 2 
66 : 6 
54 : 6 
96 : 8
36 : 3 
88 : 4 
91 : 7 
99 : 9
195.
 Дүкөндө  85  даана  «Нестле»  суусунан  61 
даанасы  сатылгандан  соң  3  блок  калды. 
Ар  бир  блокто  канчадан  «Нестле»  бар?
196.
 39 : 3 + 17 
28 + 65 : 5 
42 : 3 + 56 : 8
48 : 4   – 12 
64 – 96 : 6 
64 : 4 – 91 : 7
51 : 3   + 25 
87 – 72 : 4 
88 : 8 + 99 : 9
190.
 Узуну  8  см  болгон  тик  бурчтуктун  пери-
метри  26  см.  Анын  туурасы  канча?
Чыгаруунун  планы: 
1)
 Узуну жана туурасынын суммасы — 26 : 2 
2)
  Туурасы  —  26 : 2 – 8
191.
 Аш  даярдоо  үчүн  күрүч  жана  сабиз  тең 
өлчөмдө  салынат.  Эт  күрүчтөн  2  эсе  аз, 
май күрүчтөн 4 эсе аз, ал эми пияз болсо 
күрүчтөн 8 эсе аз иштетилет. Эгерде 8 кг 
күрүчтөн  аш  демдеш  керек  болсо,  алар-
дын  ар  биринен  канча  килограмм  сатып 
алыш  керек?
192 
(10 + 4) : 2 
(8 + 12) : 4 
(14 + 35) : 7
(12 + 6) : 3 
(6 + 18) : 6 
(27 + 45) : 9
193
 
5  себетте  65  кг  жүзүм  бар.  Ушундай  2 
себетте  канча  килограмм  жүзүм  болот?

38
197
.
 Дүкөндө  биринчи  күнү  25  кг,  экинчи  күнү 
биринчи күндөгүдөн 20 кг га көп конфет са - 
тылды.  Эгерде  ар  бир  кутуда  3  кг  дан 
конфет  болсо,  эки  күндө  канча  куту  са-
тылган?
198.
 0 дөн 8 ге чейинки сандарды квад-
раттын чакмактарына жайгаш тыр. 
Мында  квадраттын  ар  бир  катар 
жана  мамычасы  боюнча  сандар-
дын  суммасы  12  ге  тең  болсун.
199
 
48 : 2 
84 : 4 
32 : 2 
57 : 3 
75 : 3
33 : 3 
96 : 3 
45 : 3 
56 : 4 
84 : 7
200
 
Базарга  96  даана  дарбыз  алып  келишти. 
Түшкө  чейин  дарбыздардын  төрттөн  бир 
бөлүгү сатылды. Сатуу үчүн канча дарбыз 
калды? 
Бөлүүнү  текшерүү
201.
 
Текшерүүнү  түшүндүр: 
48 : 3 = 16               
Текшерүү:
  16 ⋅ 3 = 48.
Бөлүүнү  текшерүү  үчүн  тийинди  бө
-
лүү чү гө  көбөйтүлөт.  Натыйжа  бөлү
-
нүүчүгө  тең  болсо,  бөлүү  туура  атка
-
рылган  болот.
202.
 Бөлүүнү  аткар  жана  натыйжаны  текшер:
52 : 4 
56 : 8 
72 : 6 
75 : 5
42 : 6 
78 : 3 
84 : 3 
91 : 7
4

39
203.
 48 даана помидор 3 банкага бирдей санда 
салынып  туздалды.  Дал  ушундай  дагы  5 
банкага туздоо үчүн канча даана помидор 
керек  болот? 
204.
 Тик  бурчтуктун  аянты  24  кв.  см  ге  тең. 
Анын  узуну  4  см  болсо,  туурасы  канча 
сантиметрге  тең?  Берилген  узуну  жана 
табылган  туурасына  карай  тик  бурчтукту 
сыз.
 
205.
 Айнура  агасынан  6  жашка  кичүү.  Агасы 
3  жыл  мурда  8  жашта  эле.  Азыр  Айнура 
канча  жашта?
206
  Бөлүүнү  аткар  жана  натыйжаны  текшер:
32 : 4 
56 : 4 
81 : 3 
95 : 5
48 : 6 
72 : 3 
84 : 7 
96 : 4
207
  Тик  бурчтуктун  аянты  32  кв.  см  ге  тең. 
Анын  туурасы  8  см  ге  тең  болсо,  узунун 
тап.  Берилген  туурасы  жана  табылган 
узунуна  карай  тик  бурчтукту  сыз.
Эки  орундуу  санды  эки  орундуу  санга  бөлүү
208.
 Чыгарылышын  түшүндүр: 
36 : 12  = 
36 нын ичинде канча 12 бар экенин таба-
быз:
12 ⋅ 2 = 24.  Бул  аз,  2  туура  келбейт  экен.
12 ⋅ 3 = 36.  Демек:  36 : 12 = 3

40
Эки орундуу санды эки орундуу санга 
бөлүүдө  тийиндини  тандоо  усулунун 
жардамында  табуу  мүмкүн.
209.
 Тийиндини  2,  3  жана  4  сандарынын  ара-
сынан  тандап,  мисалдарды  чыгар:
24 : 12 
42 : 14 
56 : 28 
63 : 21
44 : 11 
33 : 11 
56 : 14 
84 : 21
210.
 Бектемир 43 даана, Фаррух 35 даана кур-
ма  терди.  Алардын  ар  бири  терген  кур-
маларынан  3  даанасын  жеди.  Балдарда 
бардыгы  болуп  канча  курма  калды?
211.
  Кесиндилерди  чене. 
AB
  кесинди 
CD
  ке-
синди ден канча эсе узун? 
EF
 кесиндиден-
чи? 
212. 
Кандай  ар  түрдүү  төрт  санды  удаалаш 
кө бөй түп  40  санын  алуу  мүмкүн?
213
  Тийиндини  2,  3  жана  4  сандарынын  ара-
сынан  тандап,  мисалдарды  чыгар:
22 : 11 
44 : 11 
48 : 16 
60 : 20
34 : 17 
38 : 19 
45 : 15 
88 : 22
214
  Зыйнат  84  жаштагы  чоң  атасынан  21  эсе 
жаш.  Ал  канча  жашта?  Эгерде  атасы  42 
жашта  болсо,  атасы  чоң  атасынан  канча 
эсе  кичүү  болот?
B
A
C
D
E
F

41
215.
 
10 : 10 
20 : 10 
60 : 20 
80 : 40
30 : 30 
40 : 20 
60 : 30 
80 : 20
216. 
Тийиндини  5,  6,  7,  8  жана  9  сандарынын 
арасынан  тандап,  мисалдарды  чыгар:
55 : 11 
72 : 12 
75 : 15 
98 : 14
77 : 11 
96 : 12 
99 : 11 
78 : 13
217.
 Китепканага  84  даана  китеп  алып  келиш-
ти.  Ар  бир  таңгакта  14  төн  китеп  болсо, 
канча  таңгак  китеп  келтирилген?
 
218
.
 Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны 
чыгар:
219.
 Лифт  биринчи  кабаттан  үчүнчү  кабатка 
көтө рүлгөндө  8  м  аралыкты  басып  өттү. 
Биринчи  кабаттан  тогузунчу  кабатка  кө-
төрүлгөндө  лифт  канча  метр  аралыкты 
басып  өтөт? 
220
  66 : 11 
60 : 12 
65 : 13 
90 : 15
88 : 11 
84 : 12 
91 : 13 
84 : 14
221
 
Дүкөндө 90 кг кум шекер 18 даана пакетке 
салынды.  Биринчи  күнү  12  даана  пакет-
теги  кум  шекер  сатылды.  Дүкөндө  канча 
килограмм  кум  шекер  калды?
96  даана  апельсин 
?  даана

42
222.
 30 : 2 
50 : 2 
70 : 2 
90 : 2
30 : 15 
50 : 25 
70 : 35 
90 : 45
223.
 48 : 12 + 18 
22 – 85 : 17 
70 : 14 ⋅ 4
33 : 11 + 29 
41 – 26 : 13 
80 : 16 ⋅ 8
224.
 64 даана кара өрүк 4 тарелкага тең санда 
коюп  чыгылды.  Тарелкаларга  канчадан 
кара өрүк коюлган? Mаселени чыгар жана 
ага  тескери  болгон  маселе  түз.
Чыгарылышы:
 64 : 4 = 16 (даана кара өрүк). 
Тескери  маселе:
 
64 даана кара өрүк тарелкаларга 
16 даана дан коюп чыгылды. Кара 
өрүк  канча  тарелкага  коюлган?
Чыгарылышы:
 64 : 16 = 4 (даана тарелкага). 
225.
 72  даана  дептер  класстагы  окуучуларга 
2  ден  таратылды.  Класста  канча  окуучу 
бар? 
Маселени чыгар жана ага тескери болгон 
маселе  түз. 
226.
 Бир  суткада  минутанын  жебеси  сааттын 
жебеси менен канча жолу үстү-үстүнө дал 
келет?  Бир  суткада  алар  канча  жолу  өз 
ара  тик  бурчту  түзөт?
227 
56 : 14 + 17 
31 – 72 : 12 
88 : 44 ⋅ 4
51 : 17 + 38 
43 – 78 : 13 
84 : 21 ⋅ 9
228 
Бир  көйнөк  тигүүгө  3  м  кездеме  сарпта-
лат.  66  м  кездемеден  канча  көйнөк  тигүү 
мүмкүн? Маселени чыгар жана ага теске-
ри  болгон  маселе  түз. 

43
Көбөйтүүнү  текшерүү
229.
 Текшерүүнү  түшүндүр: 
9 ⋅ 7 = 63
Текшерүү:
  63 : 9 = 7    же    63 : 7 = 9.
Көбөйтүүнү текшерүү үчүн көбөйтүндү 
кө бөй түүчүлөрдөн  бирине  бөлүнөт. 
Натыйжа экинчи көбөйтүүчүгө тең бол-
со,  көбөйтүү  туура  аткарылган  болот.
230.
 Көбөйтүүнү  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
2 ⋅ 14 
4 ⋅ 17 
6 ⋅ 13 
12 ⋅ 8
23 ⋅ 3 
18 ⋅ 5 
14 ⋅ 7 
9 ⋅ 11
231.
 32  окуучунун  чейрек  бөлүгү  музыка  ийри-
мине,  9  у  спорт  ийримине  барат.  Кайсы 
ийримде  класстын  окуучулары  көп?
232.
 Узундугу  16  мм  болгон 
AB
  кесинди  жана 
андан  6  эсе  узун  болгон 
CD
  кесинди 
сыз.
233.
 Капастагы  4  даана  куш  4  балага  бирден 
берилсе да, 1 даана куш капаста калышы 
мүм күнбү?
234
 
Көбөйтүүнү  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
3 ⋅ 13 
5 ⋅ 19 
8 ⋅ 11 
16 ⋅ 4
24 ⋅ 2 
17 ⋅ 4 
12 ⋅ 7 
6 ⋅ 15
235
 
Үч бурчтуктун бир жагы 7 см, экинчи жагы 
5  см.  Эгерде  үч  бурчтуктун  периметри  
18  см  болсо,  үчүнчү  жагы  канча  см?

44
Өтүлгөндөрдү  бышыктоо
236.
 40 : 20 
60 : 20 
80 : 20 
90 : 30
40 : 40 
60 : 30 
80 : 40 
90 : 90
237. 
Бөлүүнү  аткар  жана  натыйжаны  текшер:
60 : 4 
65 : 5 
72 : 6 
96 : 8
66 : 11 
60 : 12 
65 : 13 
90 : 15
88 : 11 
84 : 12 
91 : 13 
84 : 14
238.
 96  кг  кант  12  даана  пакетке  салып  чы-
гылды.  Биринчи  күнү  8  даана  пакеттеги 
кант  сатылды.  Канча  килограмм  кант  са-
тылган? Сатуу үчүн дагы канча килограмм 
кант  калды?
239. 
Тик  бурчтуктун  периметри  32  см.  Эгерде 
анын  бир  жагы  6  см  болсо,  коңшулаш 
болгон  экинчи  жагы  канча  сантиметрге 
тең?
240.
 5  даана  2  санынын  арасына  натыйжасы 
3 чыга тургандай кылып төрт амал белги-
леринин  ар  биринен  бирден  кой.
241
 
Бөлүүнү  аткар  жана  натыйжаны  текшер:
48 : 4 
52 : 2 
72 : 8 
84 : 6
24 : 12 
42 : 14 
56 : 28 
63 : 21
44 : 11 
55 : 11 
56 : 14 
77 : 11
242
 
45  кг  помидор  15  даана  бирдей  банкага 
салып туздалды. 96 кг помидорду туздаш 
үчүн  ушундай  банкадан  канчоо  керек  бо-
лот?

45
243.
 2 ⋅ 11 
3 ⋅ 11 
4 ⋅ 11 
5 ⋅ 11
2 ⋅ 22 
3 ⋅ 22 
4 ⋅ 22 
6 ⋅ 11
244.
 Көбөйтүүнү  аткар  жана  натыйжаны  
тек шер:
2 ⋅ 15 
4 ⋅ 13 
8 ⋅ 12 
7 ⋅ 14 
14 ⋅ 4 
16 ⋅ 5 
11 ⋅ 9 
12 ⋅ 5
245.
 Биринчи  күнү  китепканага  13  таңгакта  91 
даана  китеп  алып  келинди.  Экинчи  күнү 
дагы ушундай 3 таңгакта китептерди алып 
келишти.  Экинчи  күнү  канча  китеп  алып 
келишкен?
246.
 32 : 2 + 24 
16 ⋅ 2 + 27 
65 : 5 + 19 ⋅ 3
75 : 5 + 27 
12 + 42 ⋅ 2 
96 : 8 + 6 ⋅ 14
247. 
Көп бурчтуктардын жактарын миллиметр-
лер де  чене  жана  периметрлерин  тап:
1
2
3
4
248.
 10  даана  таякчадан  канча  түрдөгү  тик 
бурч тук  жасай  аласың?
249
  Көбөйтүүнү  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
3 ⋅ 12 
5 ⋅ 17 
6 ⋅ 13 
6 ⋅ 16
16 ⋅ 3 
12 ⋅ 6 
19 ⋅ 5 
17 ⋅ 3
250
  48  м  адрастан  16  даана  көй нөк  тигилди. 
Дагы  12  даана  көйнөк  тигүү  үчүн  кан ча 
метр  адрас  керек  болот?

46
Калдыктуу  бөлүү  (жадыбалдын  ичинде)
251.
 
7  даана  жаңгакты  3  дос  тең  бөлүштүрүп 
алмакчы  болушту.  Балдардын  ар  бирине 
канчадан  жаңгак  тиет?
Чыгарылышы:  7 : 3 = 2  (1  калд.).  Мында 
1 – калдык  сан. 
Жооп:
  2  ден  жаңгак  тиет.  1  даана  жаңгак 
калдык  катары  артып  калат. 
7 : 3 = 2  (1  калд.)  туюнтма  мындайча 
окулат:  7  ни  3  кө  бөлсөк,  тийинди  2 
болот  жана  1  калдык  калат.
252. 
Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
15 : 2 
16 : 3 
21 : 5 
25 : 6
19 : 2 
25 : 3 
36 : 5 
37 : 6
253.
 18  даана  анар  4  тарелкага  бирдей  салы-
нышы  керек.  Ар  бир  тарелкага  канчадан 
анар туура ке лет? Канча анар калдык ка-
тары  артып  калат? 
254.
 Узундуктары 12 см жана 5 см болгон эки ке - 
син ди  сыз.  1-кесиндинин  узундугун  2-
кесиндинин  узундугуна  бөлгөндө  канча 
сантиметр  узун дуктагы  кесинди  калдык 
катары  артып  калат?
255.
 Tаразанын  биринчи  табагында  3  даана 
бирдей  анделек  бар.  Экинчи  табагына 
ушундай  1  даана  анделек  жана  12  даана 
бирдей шабдалыны койсок, тараза табак-
тары  теңдешет.  1  даана  анделек   канча 
шабдалынын  массасына  тең? 

47
256
 
Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
13 : 2 
13 : 3 
58 : 4 
89 : 5
63 : 2 
17 : 4 
44 : 5 
95 : 6
257
 
100  кг  жүзүм  ар  бир  ящикке  8  кг  дан  кы-
лып  салынса,  канча  ящик  керек  болот? 
Канча  килограмм  жүзүм  артып  калат?
258.
 Чыгарылышын  түшүндүр:
1) 5 : 2 = 2  (1  калд.),  1 < 2  (калдык < бөлүүчү)
2) 8 : 3 = 2  (2  калд.),  2 < 3  (калдык < бөлүүчү)
3) 11 : 4 = 2  (3  калд.),  3 < 4  (калдык < бөлүүчү)
Калдыктуу  бөлүүдө  калдык  сан  бө
-
лүүчү дөн  дайыма  кичине  болушу  ке
-
рек.
259.
 
Чыгарылышын  түшүндүр: 
27 : 4 =    (    калд.) 
Чыгарылышы:
  27  ге  чейинки  сандар-
дын  ичинде  4  кө  бөлүнө  турган  эң  чоң 
сан – 24 
24 : 4 = 6 
27 – 24 = 3;  3  <  4. 
Демек:
  27 : 4 = 6  (3  калд.).
260. 
Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
22 : 3 
33 : 5 
57 : 6 
56 : 9
18 : 4 
49 : 5 
43 : 7 
78 : 8
261.
 Гүлзардан үзүлгөн 48 даана гүлдү 5 даана 
вазага  тең  бөлүштүрүп  салыш  керек.  Ар 
бир  вазага  канчадан  гүл  салынат?  Канча 
гүл  калдык  катары  артып  калат? 

48
262.
 Кесиндилердин узундугун чене. АВ кесин-
динин  узундугун  СD  кесиндинин  узунду-
гуна  бөлсөк,  канча  сантиметрлүү  кесинди 
калдык  катары  ар тып  калат?  Калдык  ке-
синдини  сызып  көрсөт.
263.
 Бош  чакмактарга  3  жана  4  сан-
да рын ар бир катар жана мамы-
часы  боюнча  ар  жолу  суммасы 
9  чыга  тургандай  кылып  жай-
гаштыр.
264
 
Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
11 : 2 
30 : 4 
48 : 5 
61 : 8
28 : 3 
52 : 6 
61 : 7 
78 : 9
265
 
Сүрөттүн негизинде маселе түз жана чыгар: 
Калдыктуу  бөлүү  (жадыбалдан  сырткары)
266.
 Чыгарылышын  түшүндүр: 
96 : 7 =    (    калд.)
Чыгарылышы:
 96 нын ичинде 7 ге бөлүнө 
тур ган  эң  чоң  санды  издейбиз: 
7 ⋅ 12 = 84,  7 ⋅ 13 = 91,  7 ⋅ 14 = 98. 
72  жашта
Атасынан 
2  эсе  жаш
Чоң  атасынан 
8  эсе  жаш
2
2
2
B
A
C
D

49
Алардын  арасынан  91  ди  тандайбыз.  
96 – 91 = 5;  5  <  7.  Демек:  96 : 7 = 13  (5 
калд.)
Калдыктуу  бөлүүнү  аткаруунун  мын
-
дай  усулу  тандоо  усулу  деп  аталат.
267.
 Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
25 : 2 
54 : 4 
64 : 5 
87 : 8
38 : 3 
75 : 6 
95 : 7 
98 : 9
268.
 32 даана кызыл жана 21 даана ак гүлдү 5 
вазага бирдей кылып салуу керек. Ар бир 
вазага  канчадан  кызыл  жана  канчадан  ак 
гүл туура келет? Канча кызыл жана канча 
ак  гүл  калдык  катары  артып  калат?
269.
 Циркулдун жардамында радиусу 2 см 8 мм 
жана  3  см  5  мм  болгон  айланалар  сыз. 
Алардын  борборлорун  белгиле,  диаметр-
лерин  жүргүз  жана  чене. 
270.
 2 ге бөлүнгөндө 1 калдык, 3 кө бөлүнгөндө 
2  кал дык,  4  кө  бөлүнгөндө  3  калдык,  ал 
эми  7  ге  бүтүн  бөлүнө  турган  санды  тап.
271
 
Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
31 : 2 
63 : 4 
79 : 6 
88 : 6
37 : 3 
84 : 5 
83 : 7 
93 : 7
272
 
Биринчи  дарактан  45  кг,  экинчисинен  54 
кг  курма  терип  алынды.  Курмалар  8  даа-
на ящикке тең салынды. Канча килограмм 
курма  артып  калды?

50
37  даана  алмурут
Калдыктуу  бөлүүнү  текшерүү
273.
 Текшерилишин  түшүндүр: 
31 : 7 = 4  (3  калд.)
Текшерилиши:
  4 ⋅ 7 + 3 = 28 + 3 = 31.
Калдыктуу  бөлүүнү  текшерүү  үчүн  ти
-
йин ди  бөлүүчүгө  көбөйтүлүп,  калдык 
сан  кошулат.  Натыйжа  бөлүнүүчүгө 
тең  болсо,  кал дык туу  бөлүү  туура  ат
-
карылган  болот.
274.
 Амалдарды  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
17 : 2 
38 : 4 
64 : 6 
79 : 8
25 : 3 
47 : 5 
58 : 7 
95 : 9
275.
 Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны 
чыгар:
276.
 Жактары 9 см жана 5 см болгон тик бурч-
туктан жактары 3 см болгон канча квадрат 
кыркып  алуу  мүмкүн?  Кандай  аянттагы 
төрт  бурчтук  артып  калат?

51
277.
 3  даана  2  санынан  24  санын  пайда  кыла 
аласыңбы?  20  санынчы?
278
 
Амалдарды  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
17 : 3 
47 : 4 
68 : 5 
88 : 9
279
 
Базардан  сатып  алынган  мандариндер 
саналган да 52 даана экени белгилүү бол-
ду.  Алар  6  тарелкага  тең  бөлүштүрүлүп 
чыгылды. Ар бир тарелкага канчадан ман-
дарин  коюлган?  Канча  мандарин  калдык 
катары  артып  калган? 
Үч  жана  андан  көп  көбөйтүүчүлөрдү  көбөйтүү
280.
 Чыгарылышын  түшүндүр: 
2 ⋅ 3 ⋅ 4  = 
1)
  2 ⋅ 3 ⋅ 4 = 6 ⋅ 4 = 24
2)
  2 ⋅ 3 ⋅ 4 = 2 ⋅ 12 = 24
3)
  2 ⋅ 3 ⋅ 4 = 2 ⋅ 4 ⋅ 3 = 8 ⋅ 3 = 24
Үч  жана  андан  көп  көбөйтүүчүлөрдү 
бири-бирине  түрдүү  тартипте  көбөй
-
түү  мүмкүн.
281.
 Чыгарылышын  түшүндүр: 
3 ⋅ 4 ⋅ 5  = 
3 ⋅ 4 ⋅ 5 = 3 ⋅ (4 ⋅ 5) = 3 ⋅ 20 = 60
Үч  жана  андан  көп  көбөйтүүчүлөр
-
дү  көбөйтүүдө  көбөйтүүчүлөрдү  ка
-
шаалар  жардамында  топтоштуруп 
алуу  мүмкүн. 

52
282.
 Көбөйтүүнүн  топтоштуруу  эрежесинен 
пайда ланып  амалдарды  аткар:
2 ⋅ 2 ⋅ 2 ⋅ 2 
3 ⋅ 2 ⋅ 2 ⋅ 4 
4 ⋅ 2 ⋅ 5
2 ⋅ 3 ⋅ 2 ⋅ 3 
4 ⋅ 2 ⋅ 4 ⋅ 2 
2 ⋅ 6 ⋅ 4
Үлгү:
  2 ⋅ 2 ⋅ 2 ⋅ 2 = (2 ⋅ 2) ⋅ (2 ⋅ 2) = 4 ⋅ 4 = 16.
283.
 Себеттеги  май  токочтор  8  балага  4  төн 
берилгенден  кийин  себетте  3  даана  май 
токоч калды. Себетте канча май токоч бар 
эле?
284.
 Кандай  кылып  бүтүн  быштакты  бычак 
менен  3  жолу  кесип,  8  бөлүккө  бөлүү 
мүмкүн?
285
 
Көбөйтүүнүн  топтоштуруу  эрежесинен 
пай да ланып  амалдарды  аткар:
5 ⋅ 3 ⋅ 2 ⋅ 3 
5 ⋅ 2 ⋅ 5 ⋅ 2 
2 ⋅ 8 ⋅ 5
4 ⋅ 2 ⋅ 5 ⋅ 1 
2 ⋅ 4 ⋅ 1 ⋅ 5 
5 ⋅ 7 ⋅ 2
286
 
3 бөлмөнүн ар биринде бирден люстра бар. 
Ар бир люстрага 5 тен лампочка коюлган. 
Эгерде  люстралардагы  2  лампочка  ишке 
жараксыз  болсо,  анда  ишке  жарактуу 
лампочкалар  канчоо?
Өтүлгөндөрдү  бышыктоо
287.
 Калдыктуу  бөлүүлөрдү  аткар:
3 : 2 
5 : 2 
4 : 3 
5 : 3 
10 : 3
288.
 Амалдарды  аткар  жана  натыйжаны  тек-
шер:
31 : 4 
53 : 4 
65 : 6 
58 : 8
46 : 3 
88 : 5 
54 : 7 
49 : 9

53
289.
 Көбөйтүүнүн  топтоштуруу  эрежесинен 
пайдаланып  амалдарды  аткар:
2 ⋅ 3 ⋅ 2 ⋅ 4 
3 ⋅ 3 ⋅ 2 ⋅ 5 
5 ⋅ 2 ⋅ 4
2 ⋅ 5 ⋅ 2 ⋅ 4 
3 ⋅ 2 ⋅ 3 ⋅ 5 
3 ⋅ 6 ⋅ 5
290. 
Чакмак  жана  жолчолуу  дептерлер  сатып 
алу уга  байланышкан  төмөнкүдөй  туюнт-
малуу  маселе  түз:  28 + 28 : 2.
291.
 Циркулдун жардамында радиусу 2 см 5 мм 
жана 3 см 4 мм болгон тегеректерди сыз. 
Алардын  борборлорун  белгиле,  диаметр-
лерин  жүргүз  жана  чене.

жүктеу/скачать 2,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: