С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері
жүктеу/скачать 4,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Таңдай мен ӛңеш жаттығуы
| Мҧрынмен дем алу
Демді мҧрын арқылы ішке тартқанда суық ауа жылынады, ал қҧрғақ — ылғалданады, шаң мҧрынның шырышты қабығының тҥктеріне қонады. Бҧл дауыс желбезегін салқыннан, қҧрғаудан жəне ластанудан сақтайды. Толық тыныс алуды қамтамасыз етіп, мҧрынмен дем алу дауысқа шамадан тыс зиянын тигізбейді. Сонымен қатар, мҧрынмен дем алу жҧтқыншаққа шырыштың жиналуын болдырмайды жəне дауыстың пайда болуы мен дыбыстың жаңғыруының кҥрделі ҥдерісіне қатысатын мҧрынның жҥйке- бҧлшық етін белсендіреді. 1. Ауыз жабық. Мҧрынмен қысқа дем алынады, танау біршама кеңейеді; демді шығарғанда ортаңғы жəне сҧқ саусақтармен танауды сəл қаққылайды. 2. Оң танауды саусақпен қысып, сол танаумен дем алу, сосын сол танауды қысып, оңды босатып, дем шығарып, танауды сəл қаққылайды. Бҧл жаттығуды 5 — 6 рет, танауды кезекпен біресе бір, біресе екінші танауды қысып қайталайды. 3. Алдыңғы жаттығуды жасайды, бірақ демді шығарғанда «м» жəне «н» əріптерін созады. Демді шығарғанда саусақ ҧштарымен танаудың біресе біреуін, біресе екіншісін сəл қаққылайды. 4. Ауыз ашық. Танауды сəл кеңейтіп, мҧрын арқылы демді ішке тарту, содан кейін ақырын, ауыз арқылы демді шығару (таңдай пердесі жоғарыға тартылған). Жаттығуды бірнеше рет қайталау; ауыз ҥнемі ашық тҧрады. Таңдай мен ӛңеш жаттығуы 1. Ақырын 3 — 4 рет қатарынан дауыссыз «к» мен «г» дыбыстарын айту, содан кейін ақырын, дыбыссыз, ауызды толық ашпай, бірақ есінеу қуысын жақсы ашып, 3 — 4 рет қатарынан дауысты «а», «э», «о» дыбыстарын айту. 2. а) Ақырын, дыбыссыз, ауызды емес,есінеу қуысын кең ашып, «а, э, о» дыбыстарын айту; содан кейін, бҧл дауысты дыбыстарды қайталап (дыбыссыз),басыңды кеудеге тиетіндей төмен қарай салу; содан кейін бірқалыпты, ақырын қозғала басты артқа қарай шалқайту (дауысты дыбыстарды айтуды жалғастырып); б) басты иыққа салғысы келгендей оңға қисайту, содан кейін басты бірқалыпты солға қисайту (осы қалыпта дауысты дыбыстарды дыбыссыз қайталауды жалғастырып). 3. а) Демді сыртқа шығарғанда,сумен шайғандағыдай қимылмен ауызды жəне тамақты ауамен «шаю»; б) алақанмен сəл ғана тамақты жəне кеуденің жоғарғы бөлігін сыйпау; содан кейін мойынды жəне кеудені саусақ ҧштарымен қаққылап,соза (дем алғанда) дауыссыз «м — мь — м — мь — м — мь» дыбыстарын созу. Мҧндайда қатаң «м» бірқалыпты ҥнді «мь» дыбысымен қҧйқылжиды жəне керісінше (ауа жеткенше). Мҧрынмен тыныс алу. 4. Ауызды ашу (тістер арасындағы қашықтық — екі саусақ ), дыбыс тіркестері «амм...амм...амм...» ( «а» — дыбысын ақырын, сəл сыбырлап айту, «м» дыбысын— созып, ашық айту). Бҧл жаттығуды бірнеше рет қайталау. жүктеу/скачать 4,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|