ХVІ ғасырдағы Түркия мен Еуропа державалары. 1535 жылғы капитуляция. Австрия мен Испанияны билеп отырған
Габсбургтер əулетімен жүргізілген күрес Түркияны Франциямен
одақтасуға итермеледі. Франция мен Турция Габсбургтерді
Солтүстік Италиядан қуып шығу үшін күресті. Франция Жер Орта
теңізіне өту үшін, Турция Венеция мен Генуяны əлсірету үшін
күресті. Ал бұл екеуі Габсбургтер империясы мен оның одақтасы
Рим папасының қолдауына сүйенді. Түркия француз көпестеріне
өте көп жеңілдіктер жасады.
1535 жылғы франко-түрік келісімі «бірінші капитуляция» деген
атпен əлемге əйгілі болды. Мұнда көрсетілген жеңілдіктер Түркия
тарапынан бұрын Венеция мен Генуяға жасалған болатын. Бірақ
француз көпестеріне берілген артықшылықтар бара-бара бүкіл фран-
цуз ұлтына тарады. Бұл артықшылықтар үшін Түркия ақы алған
жоқ, бірақ қашан тоқтатам десе өз еркі болды. Француз көпестері
Түркиядағы қылмыстық жаза қолданатын тəртіп бұзғандығы үшін
сотқа тек өз елінде ғана тартылатын болды, яғни түрік соттары
француз көпестерін жазалай алмайтын болды.
1580 жылы Англия өзінің Левант сауда компаниясын
ұйымдастыруға Түркиядан рұқсат алды. Бұл компания шығыс
елдеріне еніп, олардан шикізат алып отыру үшін керек еді. Осы кез-
ден бастап Франция мен Англия көпестері арасында Таяу Шығыста
бəсекелестік туды. Кейін бұл екі мемлекет Осман империясындағы
экономикалық жəне саяси үстемдік үшін ашық күрес жолына түсті.
ХVІ ғасырдағы Түркияның Англиямен, Франциямен келісімдері
Турцияны соңғы екі мемлекеттің сыртқы саясатына тəуелді етті,
елдің экономикалық жағдайын нашарлатты.
