С. Ə. Тортаев орта ғасырлардағы азия жəне африка тарихы алматы 2009
жүктеу/скачать 7,49 Mb. Pdf көрінісі
|
учебник Азия и Африка
| Сирия мен Ливан. Сирия эйалеті он бір санжакка бөлінді. Оның
жетеуінде түрік феодалдарының өздері салық жинап алып отырды. Калған төртеуінде санжақтан түсетін салық қазынаға кететін. Бұл екі эйалет 10 мың əскер жасақтап беріп отыруға тиіс болды. Сирия эйалетіне Дамаск, Сафад, Иерусалим, Наблус, Сайд, Бейрут округтері кірді. Түріктер билігі кезінде таулы Ливанның феодалдары біраз жеңілдіктерді пайдаланды. Түріктер басып алғаннан кейінгі 100 жылдай бойы Ливанда феодалдық Маанид əулетінің беделі күшті болды. Түрік үкіметі маанидтерді əлсірету үшін басқа феодалдарды оған қарсы айдап салып отырды. Бірақ бұл əрекеттері айтарлықтай нəтиже бермеді. 1584 ж. ливандықтардың қарулы отряды Сирия мен Египеттен жиналған алым-салықты Стамбулға алып бара жаткан керуенге шабуыл жасады. Сұлтан үкіметі бұл шабуылды Маандар ұйымдастырды деп жала жауып, Египет пашасына маандарды талқандауға бұйрық берді. Түрік əскерлері Маанидтер иелігіне басып кіріп, талқандады. Маан эмирі тауда корғаныс ұйымдастырып, берілмеді. Ақыры сол қамалда өлтірілді. Ливанның кейбір феодалдары Стамбулға пара апарып, өз бастарын əрең корғап қалды, Түрік үкіметінің мұндай зорлық-зомбылығына қарсы халық наразылығы калыптасып, көтерілістер болып тұрды. Бұл көтерілістерді Маанидтер Ливанның толық тəуелсіздігін жеңіп алу үшін пайдаланып қалуға тырысты. Бұл əрекет ІІ-Фахреддин эмирдің атымен тығыз байланысты. Оны Ливан феодалдары 1585 жылы, 13 жасар кезінде барлық Маанидтер иеліктерінің билеушісі деп мойындады. Ол билікке іс жүзінде 16 ғасырдың аяғына жуық ие болып, күннен- күнге ұлғая түскен иелікті 1635 жылға дейін басқарды. Алғашында ол түрік сұлтаны алдындағы міндетін адал орындап отырды. Иелігі өскен сайын салықты да көп төледі. Сондықтан түрік өкіметі оның иелігін кеңейте беруіне қарсылық көрсетпеді. Фахрединнің карулы күштерінің саны бірте-бірте 40 мыңға жетті. Осындай қуатты қарулы күші мен бай қазынасы бар Фахреддин Түрік үкіметінің рұқсатынсыз өз бетімен шет ел- дермен дипломатиялық қатынас орната бастады. Ол Италиямен, Франциямен қатынас орнатты. Флоренциямен де сауда каты- насына барды. Түркияға бұл тəуелсіздік ұнамады. 1609 ж. Дамаск пашасы болып Ахмед Хафиз тағайындалды. Оның карамағына əскер бөлініп, Фахреддин иеліктеріндегі түріктер билігін калпына келтіру тапсырылды. Бірақ Ахмед Хафиз түріктер билігін бірден орната алмады. Тек 1613 жылы Фахреддин күресін тоқтатып, Француз кемесімен Италияға барды. Онда Фахреддин Италия мен Францияны Осман империясына карсы күреске тартуға тырысты. Бірақ 5 жыл бойғы бұл əрекетінен түк шықпаған соң, 1618 жылы ол Ливанға қайтып келді. Ливанда Фахреддинді жергілікті халық ұлттың батыры санап, қатты кұрметтейтін. Фахреддин еліне кайтып келіп, түріктерге қарсы үндеу тастағанда оның қол астына 100 мың адам жиналды. 5 жыл ішінде Фахреддин Дамасск пашасын талқандап, Антиохиядан Сафадқа дейінгі аралықта Түрік үстемдігін жойды. Көп кешікпей Палестинаны жаулап алды. Ұланғайыр аумақты басып алу Фахреддиннің күшін ыдыратты. Осындай жағдайды түрік үкіметі пайдалана қойып, Фахреддинді жеңді. Өзін тұтқынға алып, 1635 жылы өлім жазасына кесті. жүктеу/скачать 7,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|