С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 16,6 Mb. Pdf көрінісі
|
ﻢﺴﻣ،ﺀها психологии здоровья. — СПб., 2006. 2 Прихожан А.М. Психологический справочник, или Как обрести уверенность в себе: Кн. для учащихся - м., 1994. 3 ﺀﺲ ﺳ ،ا М. Р. Организация психологической работы ﺀ школе. - м., 2000. 4 Дольто ф. На стороне подростка. - СПб., 1997. 5 Лазарев В. А., Родионов в. А., Ступницкая М.А. Трудности периода адаптации //Первое сентября. - 2006. Резюме В работе «Психология здор©в؛>я>> В.А. Ананьев, говоря о психическом и психологическом здоровье детей, предложил использовать понятие «психологическое здоровье» в связи с тем, что в детском возрасте личность ребенка еще только форм^уется. При этом автор отмечает: «Если для психического здоровья норма - это отсут- ствие патологии, симптомов, мешающих адаптации человека в обществе, то для определения нормы психологиче- ского здоровья важно наличие определенных личностных характеристик». Таким образом, «направление действий психолога идет в сторону приобретения человеком полезных свойств, способствующих успешной адаптации. .. .Норма пс؛гаологического здоровья - это некий идеал... и на пути к этому идеальному образу можно находить все новые и новые ориентиры для саморазвития и организации п^ологических воздействий, э™ ориентиры меняются не только в зависимости от всего разнообразия жизненных ситуаций, но и в каждой из ситуаций - в зависимости от возраста» [ ١ ]. Действительно, каждому возрасту присущи свои задачи и интсрссы, и успешность решения этих задач во многом зависит от адекватности применяемых средств и степени учета интересов. Иными словами, учет возраст- ных особенностей детей является необходимым условием успеха профилактической работы. Рассмотрим особенно- сти возраста, учет которых способствует успешности работы по социальной адаптацйи, так как именно адаптация ребенка к социуму, отмечал В.А. Ананьев, становится ключевым критерием динамического равновесия между индивидом и средой. Ключевые слова: Психологическое здоровье, психологическая служба, кризис, рефлексия Summary In "Health Psychology'" V.A. Ananev talking about mental and psychological health o f children, suggested the use ofthe term "mental health" due to the fact that as a child the child's personality is still being formed. The author notes: "Ifthe rate of mental health - is the absence o f pathology, symptoms, preventing the adaptation of man in society, to determine the rate of mental health is important to have certain personality characteristics." Thus, the "course o f action psychologist goes toward acquiring person beneficial properties that contribute to successful adaptation. ... Norma psychological health - is a kind of ideal ... and on the way to this ideal image, you can find more and more new landmarks for self-organization and psychological effects. These guidelines vary not only depending on the variety o f life situations, but also in each ofthe situations - depending on age" [I]. Indeed, every age has its own objectives and interests, and the success o f these tasks depends on the adequacy o f resources and the degree o f consideration of interests. In other words, age-appropriate children is a prerequisite tor the success o f prevention efforts. Consider the features o f the age, the account o f which contributes to the success ofthe social adaptation, as it is the child's adaptation to the society, noted V.A. Ananev becomes a key criterion of dynamic equilibrium between the individual and the environment. Keywords: psychological health, psychological service, crisis, reflection БАЛАЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗЫ К.Ж. Қожахметова - эл-Фараби атындагы ҚазҮУ «Жалпы жэне этникалъщ педагогика» кафедрасыныц п.г.д., профессоры, А.Ж. Баймұратова - эл-Фараби атындагы ҚазҮУ «Жалпы жэне этникалъщ педагогика» кафедрасыныц 2 курс магистранты Ертегі-терапиясы түлганың шыгармашылык қабілеттерін, зейінін дамыту', коршаган ортамен карым-қатынасын жетілдіру үшін колданылатын әдіс. ©3 шығармаларында келесі шет елдік психологтар ертегіні зерттеген: э.фромм, Э.Берн, Э.Гарднер, Вачков И.В., М.Осорина, Е.Лисина, Т.Зинкевич-Евстигнеева және тагы баскалар. Ертегі-терапия- сы «ертегімен емдеу» деген магынаны білдіреді. Ертегіні дәрігерлер де, психологтар да, педагоі тар да колданады, жэне sp маман ертегінің озінін к^сіби мәселелерін шешуге көмектесетін корын пайдаланады, - дейді Вачков И.В. Т.Д. Зинкевич-Евстигнееваның аныктамасы ﺎﻫ ،، ﻮ ﻤ ﻫ ا ا ا , ертегі-терапиясында эртүрлі жанрлар колданылады: өсиет әңгімелер, мысалдар, аңыз эңгімелер, батырлар жыры, дастандар, ертегілер, анекдоттар жэне мифтер. Қазіргі танда жана жанрлар да колданылуда: детектив, махаббат рома^ары, киал-ғажайып эңгімелер жэне тагы баскалар. Әр клиентке оны^ кызығушылына сай келетін жанр таңдалынып эдъін^.Ертегі-терапиясы балага өмірлік К И Ы Н Ш Ы - дықтары мен проблемаларынаلاﻠﻋالا؛،اا тауып, баланыңдұрыс ^еум етонуіне комегін тигізеді. Кілттіксөздер: әдіс;ертегі; ертегі-терапиясы; тэрбие; педагогика Сказкотерапия - это метод, использующий форму для интеграции лености, развития творческих способностей, расширения сознания, совершенствования взаимодействия с окружающим миром, к сказкам обращались в своем Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(45), 2015 г. 237 Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45), 2015 творчестве известные зарубежные психологи: э.Фромм, Э.Берн, Э.Гарднер, Бачков И.В., М.Осорина, £.^исина, Т.Зинкевич-Евстигнеева и другие.Сказкотерапия - означает «лечение сказкой». Как пишет Вачков И.В., сказку используют и врачи, и психологи, и педагоги, и каждый специалист находит в сказке тот ресурс, который помогает ему решать его п^фессиональнь،е задачи. По определению т.д. Зинкевич-Евстигнеевой, в сказкотерапии использу- ются разнообразные жанры: притчи, басни, легенды, былины, саги, мифы, сказки, анекдоты. Находят применение и современные жанры: детективы, любовные романь،, фэнтэзи и др. Каждому клиенту подбирается соответствующий его интересом жанр. Ключевые слова: метод; сказка; сказкотерапия; воспитание; педагогика Tale therapy - a method that uses a form for the ؛nte؛£-ation of personality, creativity, consciousness expansion, improvement of interaction with the outside world. Known foreign psychologiststumedto the tale in his works: E.Fromm, E.Berne, E.Gardner, Vachkov !. ٧ ., Osorina м., E.Lisina, T.Zinkevich-Evstigneeva and others.Tale therapy - means "treatment with tales." According to Vachkov I.v, fairytales are used by doctors, psychologists, and educators, and every specialist finds his resource from tales that helps him solve his professional tasks. By definition of T.D. Zinkevich- Evstigneeva in tale therapy are used a variety of genres: the parables, fables, legends, epics, sagas, m^hs, fairy tales, jokes. Also used modem genres too: detectives, romance, fantasy, and others. Each client is looking for his interest in the relevant genre. Keywords: method; fairy tale; tale therapy; upbringing; pedagogy £ргег؛-гераг؛ия ең көне психологиялык жэне педагогикалык эд؛с болып саналады. Элем туралы жинал- ган білімдер гасырлар бойы ауыздан ауызга беріліп отырды немесе жазылып отырган. Бүгінде біз ертегі- терапиясы аркылы рухани білім туралы жэне адамның элеуметтенуі іуралы білімдердің берілу әдіс-тәсіл- дерін түсінеміз. Тал сол себептен біз ертегі-терапиясын адамның рухани табигатьгн түсіндіретін тэрбиелік жүйе деп атаймыз. Көптеген адамдар ертегі-терапиясы тек балаларга арналган деп ойлайды. Әрі мектеп жасына дейінгі балаларға арналған деп біледі. Бірақ бүл олай емес. Ертегілер эрбір адамның таза жэне үгымтал балалық бастауына негізделгендіктен, ертегі-терапияны «балаларға арналган» эдіе деп атауга болады [1,5 бет]. Ертегі-терапиясы - барлык жастағы адамдарға арналған тиімді педагогикалык технология. £ртег؛ балалык шагымыздан бастап біздін өмірімізге сэн беріп келеді.Сірэ,қызықты, сиқырлы да таңгажайып оқигалар қызықтырмайтын бір де бір бала жоқ шыгар.Ертегілерді қолдану тарихтың тереңінен халық ауыз эдебиетінен алғаш бастау алған.Бүкіл әлемде ертегі оку сэбилер мен үлкен адамдар арасындагы қарым-катынастың ерекше түрі бола отырып, білім беретін эрі адамгершілік тэрбие беру түріндегі сапт- дәстүр болып табылады. Бүгінгі таңда да,адамдар саналы түрде ертегілерге салынган б؛л ؛м көзіне тарты- лады. Осы кезде бұл әдіс ертегі-терапиясы деген атауга ие болып отыр. £ртег؛ дүниені ؛шкі жағынан ақтарып, кейіпкерді жагымды іс-эрекеттері арқьшы, көптеген үрейлі жагдайлардан арылтып, баланың сана-сезіміндегі кайшылыктарды шешуге мүмкіндік береді. Бала ертегі кей؛пкер؛не ұқсагысы келтен кезде е^егі-терапияльіқ эсер ^геді. Ертегі жақсылыкка үміт береді де баланың өмірінде болып көрмеген бірқатар өмірлерде 03؛н көз алдына елестеткізеді. Ертегіні оқып жатқан уақыттагы елестетГп ойлау аркылы пайда болатын суреттер эр баланың өзіндік жеке екендігіне қарамастан, ертегінің феномен؛ балалардын түсіндіруге мүмкін емес таңгаларлық гажайып шытырман оқиғага қызыгушылық болып табылады. Жалпы айтканда, ертегі терапиясы ертегілер аркылы емдеу немесе адамга ертегілер аркылы тэрбиенің негізгі көздерін беру болып табылады. Ертегілердің барлыгының тәрбиелік манызы зор. Сондай ертегі- лердің бірі - мысал ертегілер (аполог). Мүнда баяндау белгілі бір моральдык қагида мен тркырымды дэлелдеуге багытталады, сол себепті ертегі афоризммен аяқталып отырады. Ертегінің айтылу мақсаты да осы афоризмді дэлелдеуді көздейді [2, ١ % б.]. Ертегіде мейірімділік пен зұлымдық, жомарггык пен сарандык, батылдық пен коркактық сияқгы т.б. үғымдар берілген. Бұның бэрі адамгершілік күндылыктар аркылы бала түлгасын к^ыптастырады. Ерте- ؛ ٢ - баланың ؛шк؛ дүниесінің айнаша ақтарылатын символикалық үлгісі деуге болады. Ол балага мүлде эр түрлі элеуметтік рөлдерді басынан кешуге, ертегі оқигалары мен нагыз өмір арасындагы байланысты айыруга мүмкіндік береді. £^тегі тілі түсінікті, кей^е сюжет тіпті 0 3 өмірінің ең ^иын ^сген жағдайларын ашады. Бұл жерде балалардың киыншьшықтары мен оларды шешу тізбектерін тауып алуга болады. Ертегіде козге көрінбейтін үзтаз бар екен؛ сезіледі, ол сездірмей үйретіп отырады,кейіпкердің кателік жасауына жол бермейді.Балага келіспеушілік жагдайды шешуге болатын жолдарды қарастыруга және де сол немесе баска таңдап алган жолдың нәтижесін қарастыруга ұсыныс жасалады. Тэрбиелік магынада бала ме-н үлкен адам арасындагы жагымсыздықты жеңіп шыгуга мүмкіндік беретін байланыстырушы ретіндеэсеретеді. Баланы тэрбиелеуде, ен алдымен бала жанына үгындыру дәнін себелеу керек. Ал ол үшін баланы 238 ойландыратын белгілі бір сұракпен қалдыру қажет. Ілгері уакытгагы ертегі-терапиялық үдеріс қалай қалыптасты? Балалар пеш үстіне шығьш алып, € ؛ ٢ ^ ٣ тындады, ал қыз балалар шүйке иірді және аңыз- эңгімелер айтты... Осылайша аңыз-эңгімелер жинақтала берді, жинактала берді. Өмірлік баянның қорын жасай, жасырын күштерді оята, жоспарлар мен ниеттерді калыптастыра өмір туралы білімдер жинақтал- ды. Бүгінг؛ күнде де біз ертегілерді айту арқылы балаларга өмір туралы білімді береміз. Кейде б؛з ерт’ег؛ тындау жасы тез өтіп кетеді деп қате пікірде боламыз. Егер ертегілерді ұгынып тындасақ, ертегіні тыңдау жасы өтіп кетпейді. Қазіргі балаға ертегіні жай гана оқып беру, оның батырлары жэне сюжет 'гуралы эңгімелесу жеткі- ліксіз. Үшінші мыңжылдықтың баласымен ертегілерді үғып түсіну кажет, баламен бірге ертегідегі жасырын мағыналарды және өмірілік сабақтарды іздеп табу керек. Осындай жагдайда ертегілер ешқашан баланы шындықтан алып кетпейді. Керісінше, ертегілер оның шын өмірде белсенд؛ жасам- паз болуына көмектеседі. «Ертегінің кай түрін алсак та ол еріккеннің ермегі емес, зор қоғамдық, тарихтың сыры, мәні бар әңгімелер» [3,117 бет]. Ертегі терапиясы - ертегі оқиғалары мен шын өмірдегі тэртіп арасындагы байланыстың білім үдерісі. Бүл ертегі мағыналарын шындыққа айналдыру удерісі болып табылады. Ертегілермен жүмыс жасағанда белгілі бір ұстанымдарды колданады. Ертегілермен жүмыс істудің ұстанымдары Әр ертегі өзінше ерекше. Ал айда ертегі-терапиясына тэрбие жүйесі ретінде көзқарас ертегілермен жұмыстың жалпы зандылықтарын ұсынады. Олар: Түсіндірменің негізгі екпіні Ұстаным ¥гьшу Сюжеттің дамуындағы себеп-салдарлық байланыстарын жете түсіну; дамушы уақиғалардағы эрбір кейіпкердің рөлін түсіну. Жалпы сүрақгар: не болып жатыр? Бүл не үшін болып жатьф? Бүның бүлай боларын кім қалады? Оған бұның не үшін керегі болды? Біздің міндетіміз тэрбиеленушілерге бір қараған- да бүл бізге көрінбегенмен, бір уакигадан екінші у ^ к н ^ ^ н туындайтынын көрсету болып табыладь؛. Ертег؛дегі эрбір кейіпкердің пайда болуы мен мақсатының заңдылықгарын, орнын түсіну маңызды. Көпшілік Бір уақиғаның немесе жагдайдың бірнеше магына мен маңызы болатынын түсіну. Біздің міндетіміз е ^ г ід е г і бір жағдайдың бірнеше жағын көрсету болып табылады. Бір жагынан бұл солай, ал бір жагынан баскаша. Шындықпен байланысы Әрбір ертегі жағдайы біздің алдымызда қандайда бір ©м؛рл؛к сабакты келтіретінін түсіну керек. Біздің мақсатымыз тынымсыз жэне сабырлы түрде ертегі сабақтарын шын өмірде к а н д а й да бір накты жагдай- ларда қолдану арқылы ертегі жағдайларын жасап шыгу болып табылады [4, 16-17 66.]. Сонымен, ертегі-терапня - бүл тек емдеу эдісі емес (ертегілердің көмегімен шынында да психология- лык нег؛здег؛ ' емдеуге болады), ертегілер тэрбие беру ортасы ретінде, кандай да б؛р затты үйрету үдерісіңде (дидактикалық ертегілер) және баланың белгілі бір сапасын дамыту үшін қолданылады. Ертегі-терапиясы - ауыздан ауызға тараган тәжірибе күралы. Бүл белгілі бір қогамда баланы тэрбиелеу жолы. Е ^гі-тераііи ясы - түлғаға (көбінде балаға) кажетті адамгершілік қағидалар мен ережелерді беру эдісі. Бүл акпарат фольклорлық ертегілерде, аңыз-эңгімелерде жэне мысалдарда берілген. Ертегі - бүл элеуметтену мен тәж؛рибе берудің ен ежелг؛ эдісі. Осылайша, ертегі-терапиясы педагогикада емдеу емее, тэрбиелеудін бір әдісі ретінде қолданады. Сондықтан да К.Д. Ушинскийдің: «Тіл сиякгы ертегі х ^ ы к мэдениетінің материалдық көріністерінің бірі», - деп айтуы бекер е.мес. Дәл осы ертегі арқылы белгілі бір халыкка тэн нег؛зг؛ адамгершілік жэне ^ ™ ^ ^ к ережелер балага ешқандай киындықсыз тиімді түрде беріледі. Тал осы е^гег؛ арқылы халык мәдениетінде бүрындары болган, бірақ бүгінгі күнде онша таралмаған эдет-ғұрып, салт-дэстүрлерді тани аламыз. Тап осы ертег؛ бізге батырлыкгьің, қажьфлы еңбектің, барлык қиындықтарды жеңудің, жеңіске деген сенімнін, адалдықтың жэне берілгендіктің не екенін кернекі түрде көрсетіп бере алады [5,16 бет]. Қорыта айтканда, ертегілер кұдіретті нэрсе: ұйқыға баткызады, қызыктырады, тыныштандырады, көңілдендіреді, қолдайды, үйретеді, сендіреді. Ертегі-терапиясы - педагогикалык ж^не психологиялық тагісырмаларды саны мен сапасы жагынан т т т і ең инновациялық технологиялардан кем қалмаитын гажап технология. Ертегі - баланы тэрбиелеуге арналса, ертег؛ терапиясы сол тэрбие аркылы баланы Вестник КазНПУ 1Ш. Абая, серия «Педагогические науки», №1(45), 2015 г. . 239 жөнге салу, онын көзқарасын багдарлау жэне ішкі әлемінен хабардар болуды көздейді. Ертегінің тэрбие көзі екен؛ аян. Ертегіні құмарта оқыган балалардың бойына адами қасиеттерді мейлінше мол жинауға ұмтылатынын уақыттың өзі дәлелдеуде. Олай болса, өскелең ұрпаққа өз ұлтының гасырлар бойы жинак- таған асыл казынасын түпнұсқа күйінде ұсынғанымыз дұрыс деп есептейміз. 1 Зинкевич-Евстигнеева Т.Д. Основы сказкотерапии [Текст] / т.д. Зинкевич-Евстигнеева. - СПб.: Речь, 2010.-176 с. 2 Қасқабасов с. Қазақтың халық прозасы. - Алматы: Қазақ ССР-НІҢ «Ғылым» баспасы, 1984. - 268 бет. 3 Әуезов М.О. Казак, әдебиетінің тарихы. - Алматы, 1960. 4 Зинкевич-Евстигнеева Т.Д. Практикум «٠ сказкотерапии. - СПб.: Речь, 2000.-310 с. 5 Ломакина Г. Р. Сказкотерапия. Воспитываем, развиваем, освобождаем ребенка от психологических проблем. - М.: Центрполиграф, 2010. -8 1 ﺀ . Түйін Бұл мақаланың мақсаты - ертегі-тераішясын тек психология саласында емес, сонымен катар педагогикада да баланы тэрбиелеу құралы ретінде колдануға болатындыгын ашып көрсету. Егер акпараг көздерінен ертегі-терапия- сының аныктамасын іздейтін болсақ, онда белгіл؛ б؛р қиындықтар туындайды. Әртүрлі мәтіндерде бұл термин эрқалай қолданылады. Ертегі-терапиясын тэрбие беруде де, білім беруде де, дамуда да, тренингтік эрекеттерде де және псих(>терапия күралы ретінде де колданады. Сонымен, ертегі-терапиясы - бүл тек емдеу эдісі емес (ертегілер- дің көмегімен шынында да психологиялык негіздегі мәселелерді емдеуге болады), ертегілер тэрбие беру ортасы ретінде, қандай да бір затты үйрету үдерісінде (дидактикалык ертегілер) жэне баланын белгілі бір сапасын дамыту үшін қолданылады. Резюме Цель этой статьи - показать использование сказкотерапии не только в области психологии, а также ее можно использовать в педагогике как средство воспитание ребенка. Если попытаться найти в информационных источниках определе™е сказкотерапии, то возникнут определенные сложности. Это будет связано с тем, что в различных контекстах, этот термин используют по-разному. Сказкотерапию используют и в воспитании, и в образовании, и в развитии, и в тренинговом воздействии, и как инструмент психотерапии. Итак, делаем вывод, что сказкотерапия - это не только метод лечения (с помощью сказки действительно можно лечить проблемы психологического характера), сказка может бьггь использована и в качестве воспитательного средству и в процессе обучения какому-то предмету (так называемые дидактические (учебные) сказки), и для развития каких-либо качеств у ребенка. Resume The aim of this article is to show the use of tale therapy not only in the field of psychology, and it can also be usedin pedagogyas a means ofchild upbringing. Ifto fryto findin the information sow'cesthe definition oftale therapy, then there will be somedifficulties. 'fhisisdue to the factthat, in variouscoiitexts, the term is useddifferently.Tale therapy is used and inupbringing,andin educationandin the developmentandin the trainingimpact, andas a tool forpsychotherapy. ^o,we conclude that tale therapy- is not onlya method oftreatment(with the help offa؛r>' taleswe can really treatpsychological problems), the tale can also be usedaseducationaltools, andin the process oflearningany subject(so-calleddidactic(educational) tal،s), andfor the development ofany qualitiesin the child. ӘОЖ 373.1.02:37.035.6:78(=512.122) О Қ У Ш Ы Л А Р Д Ы Қ А З А Қ С Т А Н Д Ы Қ П А Т Р И О Т И З М Г Е Т Э Р Б И Е Л Е У -П С И Х О Л О Г И Я Л Ы Қ - П Е Д А Г О Г И К А Л Ы Қ П Р О Б Л Е М А P.M . Р ы сбек ова - п.г.к., агаоқыт., І.Жансүгіров am. Жетісу мемлекеттікуниверситеті, Талдьщорган ц. Қазакстан республикасының Егемендігі жағдайында "қазақстандық патриотизм" үғымы ныгайган рухани- саяси фактор ретівде, мемлекет саясаты мен идеологиясының жаңа парадигмасы ретінде карастырылатын ерекше кұнды мәнге ие болуда. Оның пайда болуы мен бекуі Қазакстан тәуелсіздігінің ныгаюы мен күшеюіне байланысты. Өйткені өз азаматтарына патриотизмді кажет етпейтін бірде-бір мемлекет болган емес жэне болмайды да. ^ ٠ ؛،؛ ™ - дык патриотизмнің о зі^ік ерекшеліктері туралы макалада мазмұндалады. Патриоттық тэрбие теориясына педагогика классиктері мен когам кайраткерлері (Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, м .и . Калинин, в.А. Сухомлинский жэне т.б.) айтарлыктай үлес КОСТЫ. Олардын патриоттык тэрбие мэселесі саласында айткан кұнды пікірлері, кагида/іары, оган деген көзқарастары макалада жан-жакты ашып көрсетіледі. Мацалада жалпы білім беретін мектепте жүзеге асырьиіатын біртүтас тэрбие беру процесінде патриоттык, тэрбие міндеттерін шешуге жетекші орын беріледі. Патриотизмге тэрбиелеу мәселесін казіргі козкарас тұргысын- да карастырганда, біртұтас тэрбие беру процесіндегі патриоттык тэрбие процесінің мэнін, онын орнын, рөлін дұрыс түсіну кажет. Сонымен бірге оқушылардың патриоттык тэрбиесіндегі сабактастыкты да (этиоиедагогика, ресми 240 Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45), 2015 г. педагогика), олардың окушылардың патриоттық тәрбиесін жүзеге асьфудағы мүмкіндіктерін де, коғамның осы мәселеге байланысты әлеуметтік тапсырысын да (республикалық, аймактык) (Сурет مر. Патриоттық тәрбие еңбек тзрбиесімен д е وﻮﻬﻣ،ا тыгыз байланысты, өйткен؛, «еңбек эрекеті патриотгық сана мен сезімді жүзеге асырудың нег؛^г؛ формасы кызметін атқарады». Патриоттык, тәрбиенің эстетиксшъщ тэрбиеге де жакындыгы мол, өйткені керкем өнер туындылары болмыстың бейнесі, тұлға сезімінің накты бір көр؛н؛€І болып жүктеу/скачать 16,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|