С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
73 
Резюме 
Теоретические и лингвистические основы обучения английскому языку 
Баянбаева А.А. - старший преподаватель кафедры иностранных языков Казахского национального 
медицинского университета имени Асфендиярова, abayanbaeva@mail.ru; 8777 116 33 75, 
Сайынова М.Б. - преподаватель кафедры иностранных языков Казахского национального медицинского 
университета имени Асфендиярова, msaiynova@mail.ru; 8702 821 6050, 
Абдикаймова М.А. - преподаватель кафедры иностранных языков Казахского национального медицинского 
университета имени Асфендиярова, Togi_842@mail.ru 
Ведущей и главной целью в преподавании иностранных языков является обучение коммуникативной компе-
тенции учащихся. Очень важно развивать умение достигать цели общения, реализовывать задачи речевой ком-
муникации посредством иностранных языков. Диалогическая речь является одним из средств развития комму-
никативных умений, которые составляют основу коммуникативной компетенции. 
Диалог является сложным процессом характеризующимся наличием глубокой мыслительной деятельности с 
опорой  на  внимание,  память,  прогнозирование  и  речевой  слух.  Об  этом  свидетельствует  целый  ряд  исследо-
ваний появившихся в этой области. Сам по себе диалог представляет собой форму устного общения, выражаю-
щуюся  в  обмене  репликами  между  двумя  субъектами  с  целью  обмена  информацией,  воздействия  на  собесед-
ника, установления контакта и взаимопонимания.  
Для диалога обязательна смена говорящих лиц, должна наблюдаться попеременная адресация речи. В то же 
время, происходит одновременная подготовка собственного высказывания, его реализация и восприятие своей 
речи и речи собеседника на слух. 
Ключевые слова: обучение, английский язык, диалог, речь, основы.  
Summary 
Theoretical and Linguistic Bases of Training in English 
Баянбаева А.А. - Senior teacher of the chair of foreign languages of Asfendiyarov Kazakh National Medical 
University, abayanbaeva@mail.ru; 8777 116 33 75, 
Сайынова М.Б. - teacher of the chair of foreign languages of Asfendiyarov Kazakh National Medical University, 
msaiynova@mail.ru; 8702 821 6050, 
Абдикаймова М.А. - teacher of the chair of foreign languages of Asfendiyarov Kazakh National Medical University, 
Togi_842@mail.ru 
The leading and main objective in teaching foreign languages is to  train communicative competence of students. It 
is  very  important  to  develop  ability  of  achieving  the  communication  goals,  to  realize  the  objectives  of  speech 
communication  by  means  of  foreign  languages.  The  dialogue  is  one  of  the  tools  to  develop  communicative  abilities 
which makes the basis of communicative competence. 
Dialogue is a complex process characterized by a deep cogitative activity based on attention, memory, prediction 
and  speech  hearing.  A  number  of  researches  which  appeared  in  this  area  proves  it.  Dialogue  itself  is  a  form  of  oral 
communication between the two subjects to exchange information, impact on the interlocutor, establishment of contact 
and mutual understanding.  
For dialogue there should be an  alternation of speakers , and alternate address  of the speech has to be observed. At 
the same time, there is a simultaneous preparation of the speaker’s own statement, the realization and perception of his 
own  speech and the speech of the interlocutor aurally. 
Keywords: training, English, dialogue, speech, basis. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
74 
УДК: 80.811.111.3 
 
ШЕТ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА КОМПЬЮТЕРЛІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ  
ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗЫ 
 
Бахытжан Зеядаулы – Шет тілдер ж`не іскерлік карьера университеті шет тілдер кафедрасының 
доценті, филология ғылымдарының кандидаты, batenke_89@mail.ru., т. 8701407 41 10 
 
Қазіргі таңда ақпараттық технологиялар біздің өмірімізде маңызды орын алады. Сондықтан, шет тілі сабақ-
тарында  компьютерлерді  қолдану  уақыт  талабы  болып  табылады.  Ақпараттық-коммуникациялық  технология-
лар жағымды мотивтердің ж`не білім алушылардың танымдық белсенділіктерінің артуын, қабілеттерін есепке 
ала отырып жеке-даралап ж`не саралап оқытуды, білім алушылардың білімдерін жетілдіруді қамтамасыз етеді.  
Шет  тіліне  оқытудың  басты  мақсаты  коммуникативтік  құзыреттіліктерді  дамыту,  шет  тілін  т`жірибелік 
тұрғыда  меңгеруді  қалыптастыру  болып  табылады.  Сабақтарда  компьютерлерді  қолдану  оқытуды  көрнекі  ете 
отырып, оқу мақсатын жүзеге асыруда мол мүмкіндіктер береді. Жаңа ақпараттық технологиялар білім алушы-
ларды  қызықтыра  отырып,  олардың  басты  қызығушылықтары  болып  табылады,  олар  оқыту  үдерісін  белсен-
діруші, оқу үдерісін ұйымдастырудың формалары мен `дістерін жетілдіруге бағытталады. 
Түйін сөздер: компьютерлік технологиялар, т`жірибе, шет тілі, технология, оқыту.  
 
Шет тілі мамандықтарының студенттері ақпараттық-бағдарламалық қамтамасыздандыру, компью-
терлік техника ж`не `р түрлі қосымша жабдықтармен жұмыс істеу процесінде жалпы даярлықта білім 
мен  білік  арқылы  машықтанады,  яғни  алдын-ала  ақпараттық  даярлықты  қажет  етеді.  Бұл  оқу  бары-
сында  студенттерді  даярлау,  яғни  компьютер  с`улетіне  оқытуды  жетілдірудің  ең  маңызды  шартта-
рының  бірі  болып  табылады.  Кез-келген  к`сіби  қызметке  даярлауды  жетілдіру  арнайы  білім  беру 
арқылы  орындалады.  Сонымен  болашақ  шет  тілі  мамандарын  ақпараттық  тұрғыда  к`сіби  даярлау 
жүйесінде  компьютер  с`улетін  оқытуда,  компьютер  құрылғылары  мен  аппараттық-бағдарламалық 
жабдықталуының  мүмкіндіктерінің  аз  уақыт  арасында  жылдам  дамуы  мен  олардың  жоғары  оқу 
орнында  шет  тілі  мамандарының  білім  беру  процесінде  толығымен  қарастырылмауы,  практикалық 
сабақтардың  жетіспеуі,  шет  тілі  мамандарын  к`сіби  даярлау  қажеттілігі  мен  бұл  м`селенің  педаго-
гикалық теория мен т`жірибеде жеткіліксіз зерттелуі арасындағы қарама-қайшылықтар анық байқа-
лады. Осы қайшылықтардың шешімін табу үшін бүгінгі күннің уақыт талабына сай болашақ шет тілі 
мамандарын  к`сіби  даярлауда  компьютер  құрылғылары  мен  аппараттық-бағдарламалық  жабдық-
талуының  мүмкіндіктерін  пайдаланудың  жолдарын  жоғары  деңгейде  айқындау  зерттеу  өзектілігін 
айқындайды. 
Ғалымдардың ой-тұжырымдарын жинақтайтын болсақ, білім берудi ақпараттандыру – бiлiм беру 
саласының  теориясы  мен  практикасына  жаңа  ақпараттық  технологияны  жан-жақты  пайдалану  ж`не 
оқыту  мен  т`рбиелеудiң  психологиялық-педагогикалық  мақсаттарын  жүзеге  асыратындай  жағдайда 
оның  мүмкiндiктерiн  қолдану  үдерісі  болып  табылады.  Осыған  с`йкес,  И.В.Роберт  [1]  білім  беруде 
ақпараттық технологияларды қолданудың мынадай педагогикалық мақсаттарын атап өтеді: студентті 
тұлғалық дамыту, ақпараттық қоғам жағдайындағы өмір сүруге дайындау, қазіргі қоғамның ақпарат-
тануынан  туындайтын  `леуметтік  тапсырысты  орындау,  оқу-т`рбиелеу  үдерісінің  барлық  деңгейін 
жеделдету.  
Ал  Г.В.Лаврентьев  жоғары  оқу  орындарында  студенттердің  білім  деңгейінің  көптеген  жағдайда 
төмен  болуы,  ол  оқытушылардың  к`сіби  т`жірибесінде  ақпараттық  технологиялардың  қолданыл-
мауын  ең  басты  себебі  ретінде  көрсетеді  [2].  Г.Н.Бояркин,  Н.С.Жилин,  В.К.Белошапка,  А.С.Лес-
невский  ж`не  т.б  ғалымдар  оқытушылардың  ақпараттық  дайындығында  коммуникативті  мүмкіндік-
терінің  с`йкес  болмауы,  ақпараттық  техникалармен  жұмыс  дағдыларының  болмауы  ж`не  үйлерінде 
компьютерлері  бар  интернетке  қосылған  ед`уір  бөлігі  жаңа  технологияларды  меңгеруге  кедергі 
келтіретін оқытушылардың ерекше ойлау стилі, психологиялық кедергілер кездесетінін жазады [3,4].  
Осыған  с`йкес  ЖОО-да  болашақ  шет  тілі  мамандарына  компьютерді  оқытудағы  алғашқы 
жағдайларын анықтау бойынша т`жірибелік жұмыстар жүргізілді.  
Педагогикалық  экспериментті    ұйымдастыру  ж`не  анықтау  кезінде  біз  зерттеу  жұмысымыздың 
болжамына сүйендік. Зерттеу жұмысына барлығы 167 студент қатыстырылды. Эксперименттік топта-
ғы  студенттер  саны  -87,  бақылау  тобындағы  студент  саны  –  80  болды.  Педагогикалық  эксперимент 
келесі кезеңдерден тұрады: 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
75 
Айқындаушы  кезеңінің  мақсаты  –  болашақ  шет  тілі  мамандарына  компьютерді  оқытудағы  
алғашқы жағдайларын анықтау.  
Зерттеу н`тижесінде студенттердің к`сіби даярлықтарын анықтау үш өлшем арқылы жүзеге асы-
рылды:  компьютер  с`улетінің  қажеттілігін  түсінуі;  компьютер  с`улетінен  теориялық  білімдері; 
компьютер с`улетінен практикалық білімдері.  
Студенттердің  компьютер  жүйелерімен  к`сіби  қызметке  даярлығын:  мотивациялық-бағалылық; 
мазмұндылық; ұйымдастырушылық компоненттері арқылы анықтадық. 
Мотивациялық-бағалылық  компоненті  тұрақты  мотивтердің  жиынтығымен  байланысты,  студент-
тердің  өздерінің  білімдерін  ж`не  біліктіліктерін  арттыру  ж`не  жаңарту  мақсатына  бағытталған.  Бұл 
компонент    өз  мамандықтарында,  компьютер  с`улетін  жетік  меңгеруге  деген  дұрыс  көзқарастарын 
қалыптастырады.  Біздің  көзқарасымыз  бойынша  ол  ақпараттық  құрылғылардың  бағалы  қарым-
қатынасы ж`не ақпараттық ресурстарды құрудан тұрады. 
Оқыту процесінде студенттердің жан-жақты дамуы жүзеге асырылады. Бірінші кезекте, бұл даму 
тұтынушылық – мотивациялық аймағында: таным арқасында к`сіпқой қажеттілікте жүйелік білімде 
ж`не білікте.  
Бұдан  басқа,  тұлғаның  дамуы  ұйымдастырушылық  процесте  жүреді,  қайта  оқытуға  бағытталған, 
ақпаратты  беру,  сондай-ақ  аппараттық  ресурстарды  жасау  ж`не  жобалау.  Н`тижесінде,  студенттің 
ақпараттық м`дениеті ж`не шығармашылық ойлауы қалыптасады. Т`жірибелік жаттығу н`тижесінде 
студент  сараптама  жасау,  салыстыру,  жалпылауды  ж`не  де  мақсатты  айқындауды,  ұйымдастыру-
шылық `дістерін, қорытындыны тексеруді ж`не бағалауды үйренеді.  
Мазмұндылық  компоненті  жүйелік  білім  аймағын  өзіне  қосады,  сонымен  қатар  техникалық, 
бағдарламалық ж`не ақпараттық жүйелік жақтарын ұйымдастырады. Мазмұндылық компоненті к`сі-
би қыметіне даярлығының аппараттық-бағдарламалық тұрғыда білімін жетілдіреді, теориялық білімі 
негізінде  компьютермен  жұмыс  істеуде  ұйымдастырушылық  мүмкіндігі  артады.  Білім  біліктілікте 
байқалады. 
Айқындау экспериментінің мақсатын жүзеге асыруда сауалнама, `ңгімелесу тест, арнайы тапсыр-
малар жүйесін қолданып, жоғары оқу орындарында студенттердің компьютер арқылы оқыту бойын-
ша білімдерінің бастапқы күйі 1-кестеде анықталды.  
Жүргізілген  жұмыстардың  н`тижесінде  компьютермен  оқытуда  студенттердің  к`сіби  даярлығын 
жетілдірудің мүмкіндіктері анықталып, мазмұны мен `дістемесі жасалды.   
Кесте 1 – Студенттердің компьютерлік оқыту технологиялары бойынша даярлығының бастапқы деңгейі 
анықталды (айқындаушы эксперимент) 
Студенттердің  к`сіби  даярлы-
ғын  жетілдірудің  компоненет-
тері мен көрсеткіштері 
төменгі деңгей 
орташа деңгей 
жоғары деңгей 
ЭТ 
БТ 
ЭТ 
БТ 
ЭТ 
БТ 
компонентер 
көрсеткіштері  % 
% 
% 
% 
% 
% 
Мотивациялық-
бағалық 
Компьютер 
қажеттілігін 
түсінуі 
48,28 
50,00 
35,63 
35,00 
16,09 
15,00 
Мазмұндық  
Компьютер 
туралы 
теориялық 
білімі болуы 
50,57 
36,25 
34,48 
50,00 
14,94 
13,75 
Ұйымдастыру-
шылық 
Компьютер 
туралы 
практикалық 
білімі болуы 
37,93 
36,25 
40,23 
41,25 
21,84 
22,50 
Деңгейлер  бойынша  орташа 
көрсеткіш % 
45,6  
40,8  
36,8  
42  
17,6 
17,1 
Айқындаушы  эксперименттің  н`тижесін  талдау  арқылы  студенттердің  компьютер  жүйесінен 
теориялық  ж`не  практикалық  білімдері,  эксперименттік  ж`не  бақылау  топтарының:  төмен,  орташа, 
жоғары деңгейлерінің м`ні 1-суретте анықталып, диаграмма тұрғызылды.  
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
76 
 
Сурет 1 – Айқындаушы эксперименттің н.тижелері 
 
Айқындаушы  эксперименттің  н`тижесін  талдау,  бақылау  барысында  біз  компьютер  с`улеті 
бойынша  студенттердің  теориялық  білімдері  мен  практикалық  білімдері  арасындағы  деңгейлерінде 
белгілі бір крийтерилері бойынша жетіспейтіндігі байқалды. 
Қалыптастыру экспериментінің мақсатына жетуі үшін біз арнайы курс бағдарламасын жасап, оны 
сынақтан өткіздік.  
Қалыптастырушы эксперименттің н`тижесін талдау арқылы студенттердің компьютер с`улетінен 
теориялық  ж`не  практикалық  білімдері,  эксперименттік  ж`не  бақылау  топтарының:  төмен,  орташа, 
жоғары деңгейлерінің м`ні 2-суретте анықталып диаграмма тұрғызылды. 
 
 
Сурет 2 – Қалыптастырушы эксперименттің н.тижелері 
 
Екі  эксперименттің  н`тижелерін  салыстыру  арқылы  компьютер  негізінде  шет  тілін  оқытуда 
студенттердің к`сіби даярлығын жетілдірудің артқаны байқалды. Оны 3-суреттен көруімізге болады. 
Қалыптастырушы эксперименттің соңында айқындаушы экспериментпен салыстырғанда экспери-
менттік топтағы студенттердің білімі, білігі ж`не машығы артқандығын көруімізге болады. 
45,6
36,8
17,6
40,8
42
17,1
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
төмен деңгей
орта деңгей
жоғары деңгей
эксперименттік топ
бақылау тобы
20,6
50,2
29,1
40,8
42
17
0
10
20
30
40
50
60
төмен деңгей
орта деңгей
жоғары деңгей
эксперименттік топ
бақылау тобы

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
77 
 
Сурет 3 – Компьютерлік технологиялар негізінде шет тілін оқыту бойынша студенттердің білімі, білігі, 
машығының өзгеру динамикасы 
 
Сонымен  жүргізілген  т`жірибелік-эксперименттік  жұмыстың  н`тижелерін  талдай  отырып,  оқу 
мазмұнын  жетілдіруде  пайдаланудың  тиімділігін  айқындап,  біздің  зерттеуіміздің  ғылыми  болжамы-
ның дұрыстығын д`лелдеп берді. 
Жаңа  компьютерлік-ақпараттық  техника  мен  технологияларды  игеруге  қажетті  білім  мен  дағды-
ның  жаңаруы  болашақ  шет  тілі  мұғалімдері  алдында  да  жаңа  міндеттер  қойды,  ол  аталған  сала 
бойынша болашақ түлектерге сапалы білім берумен, өз ісінің құзыретті маманы болуға негіз болады. 
Сонымен  бірге  бір  жағынан,  түрлі  салалара  қызмет  жасауда  жаңа  технологияларды  игеруге  жағдай 
жасайды,  екінші  жағынан  жаңа  білімді  таратушы  ретінде  жаңа  мамандарды  даярлайтын  ж`не  қайта 
даярлайтын оқытушыларды даярлауда көкейкесті м`селе.  
Тақырып  бойынша  зерттеу  н`тижелерінің  д`лдігі  мен  негізділігі  талапқа  сай  теориялық  ж`не 
практикалық қағидалармен, зерттеу тақырыбына с`йкес `дістерді қолданумен, бастапқы ж`не соңғы 
н`тижелерді  қорытындылаумен,  ұсынылған  арнайы  курстың  мазмұнын  жоғары  оқу  орнының  оқу 
процесіне енгізумен қамтамасыз етіледі. 
 
1  Беркінбаев  К.М.,  Сыдықов  Б.Д.  Информатикалық  пeндерді  оқытудың  педагогикалық  технологиясы.  // 
Қазақстан мектебі. 2006, №11,  33-35 б. 
2 Сыдықов Б.Д. Информатикалық пeндерді оқытудың педагогикалық технологиясы. // Қазақстан мектебі. 
2007, №3,  43-45 б. 
3  Роберт  И.В.  Новые  информационные  технологии  в  обучении:  дидактическая  проблема,  перспектива 
использования // Информатика и образование. 1991, №4, 18-25 б. 
4 Попов В.Б. Повышение качества образования через формирование элементов информационной культуры 
работников образования //Информатика и информационная культура в современной школе. Сб. материалов I и 
II  Всероссийских  научно-практических  конференций  (под.  ред.  Александрова  Ю.  В.  Пугача  В.И.).  –  Самара, 
1986. -С. 98-102. 
 
Резюме 
Значимость использования компьютерных технологии на уроках английского языка 
Зеядаулы Бахытжан – к.ф.н., доцент кафедры иностранных языков Университета иностранных языков и 
деловой карьеры, batenke_89@mail.ru 
В  настоящее  время информационные  технологии занимают  все  большее  место  в  нашей  жизни.  Поэтому, 
использование компьютеров на уроках иностранного языка является потребностью времени. Информационно-
коммуникативные  технологии  способствуют  повышению  положительной  мотивации  и  познавательной  актив-
ности учащихся, обеспечивают индивидуализацию и дифференциацию обучения с учётом способностей, совер-
шенствованию знаний учащихся. 
Основной целью обучения иностранному языку является формирование и развитие коммуникативной ком-
петенции,  обучение  практическому  владению  иностранным  языком.  Использование  на  уроках  компьютеров, 
которые делают обучение наглядным, предоставляет учителю широкие возможности для реализации этой цели. 
45,6
36,8
17,6
20,6
50,2
29,1
0
10
20
30
40
50
60
төмен деңгей
орта деңгей
жоғары деңгей
эксперимент басы
эксперимент соңы

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
78 
Новые  информационные  технологии  привлекают  учащихся  и  являются  одним  из  главных  их  интересов,  они 
направлены на интенсификацию процесса обучения, совершенствование форм и методов организации учебного 
процесса.  
Ключевые слова: компьютерные технологии, эксперимент, иностранный язык, технология, обучение.  
 
Summary 
The Importance of Using Computer technologies at Foreign Language Lessons 
Zeyadauly Bakhytzhan - Сandidate of pedagogical sciences, the senior lecturer of the University of Foreign 
Languages and business career, batenke_89@mail.ru т. 8701407 41 10 
Nowadays information technologies take a great role in our life. Therefore, the use of computers at foreign language 
lessons  is  the    requirement  of  time.  Information  and  communicative  technologies  increase    positive  motivation  and 
educational activity of students, provide an individualization and differentiation of training taking into account abilities, 
and improves the knowledge of students. 
Main  objective  of  teaching  a  foreign  language  is  a  formation  and  development  of  communicative  competence, 
training  practical  foreign  language  skills.  The  use  of  computers  at  the  lessons  makes  training  compelling,  gives  the 
teacher  ample  opportunities  to  realization  this  purpose.  New  information  technologies  attract  students  and  are  one  of 
their  main  interests,  they  are  aimed  at  intensifying  the  teaching  process,  improvement  of  forms  and  methods  the 
educational process arrangement.  
Keywords: computer technologies, experiment, foreign language, technology, training. 
 
 
УДК
 
378.1
     
 
    
 
БОЛАШАҚ
 
МАМАНДАРДЫҢ
 
К,СІБИ
 
ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН
 
ҚАЛЫПТАСТЫРУ
 
ЖОЛДАРЫ 
 
Г.А. Ризаходжаева – 
PhD Докторант,
  
Д.А. Рахимова – 
аға оқытушы,
  
К.М. Беркимбаев – 
п.ғ.д., профсессор
 
Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-түрік университеті 
 
Жоғары  білімді  мамандар  даярлаудың  бөлінбейтін  бөлігі  к`сіби  іс-т`жірибелік  даярлық  болып  табылады. 
Студенттердің  іс  т`жірибелік  дайындығы  талаптарының  орындалуын  жоғары  оқу  орнының  барлық    оқу  ж`не 
ғылыми бөлімшелері жүзеге асырады, мұндағы басты рөл түлек бітіртіп шығаратын кафедраға тиесілі. Бұл жағ-
дайда студенттер семинар, іс-т`жірибелік ж`не зертханалық сабақтарда, оқытудың белсенді `дістері (интерак-
тивтік  `дістер,  іскер  ойындар  ж`не  т.б.),  оқу-зерттеу  ж`не  ғылыми-зерттеу  жұмыстарын  жүргізу  барысында 
ж`не т.б. дағдылануды игереді.   
Түйін сөздер: құзыреттілік,  мамандық, туризм, құралдар,  ЖОО, маман, дайындау, кадр. 
 
dлем  т`жірибесі  көрсеткендей,  кез-келген  мемлекеттің  экономикалық  жетістігі  сол  елдің  білім 
жүйесі  мен  азаматтарының  білім  д`режесіне  байланысты.  Өйткені  білім  арқылы  ғана  қоғамның 
интеллектуалдық капиталы мен инновациялық `леуеті қалыптасады. Елбасы Н.d. Назарбаев «Қазақ-
стан-2050»  стратегиясы:  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»  атты  Жолдауында  «Білім 
ж`не  к`сіби  машық  –  заманауи  білім  беру  жүйесінің,  кадр  даярлау  мен  қайта  даярлаудың  негізгі 
бағдары. Б`секеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы  жоғары елге айналуымыз 
керек. Барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет», –  деп 
атап көрсетті [1]. 
Жоғары оқу орнының к`сіби маман даярлаудағы басты мақсаты - алдыңғы қатарлы жастар т`рбие-
леу,  адамзаттың  м`дени  ж`не  өнегелік  деңгейі  мен  оның  к`сіби  ой-өрісін  арттыру,  жоғары  к`сіби 
білімді маман иелерін қазіргі заман талабына сай дайындау [2]. 
Қазіргі  таңда  туризм  `лемдік  экономиканың  ең  алдыңғы  қатарында  динамикалық  түрде  дамып 
келетін  салалардың  бірі  болып  табылады.  Туризм  елдің  тутас  өңірлерінің  экономикасына  белсінді 
ықпал  етеді.  Сондықтан  Қазақстанда  қазіргі  заманғы  инфрақұрылым  салаларының  дамуына,  соның 
ішінде туризмге үлкен м`н беруде.  
Қазақстанда  туристік  саланың  даму  серпіні  2008  жылғы  экономикалық  дағдарыстан  кейінгі 
жылдары туризм индустриясы көрсеткіштерінің өсуімен сипатталады. 2012 жылы туристік қызметтен 
түскен табыстар көлемі 2008 жылымен салыстырғанда екі есе (77,6 млрд. тенгеге) артып 151,7 млрд. 
тенгені  құрады.    Осы  жылы  салада  қызмет  етушілер  саны  129  000  адам,  республикалық  бюджетке 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
79 
туристік  қызмет  көрсетуден  төленген  салық  көлемі  24,2  млрд.  тенгеге  жетті.    2012  жылы  елімізде 
1 994 туристік ұйым қызмет етіп, олар 641,3 мың адамға (былтырғы жылмен салыстырғанда 1,7 % -ға, 
2010 жылымен -  32,1%-ға көп)  қызмет көрсеткенін көруге болады [3].   
Туризм инфрақұрылымның дамуына қарамастан, көптеген туристік объектілерде қызмет көрсету 
сапасы төмен деңгейде қалып отыр. Бұл м`селені зерттеген авторлардың айтуынша саладағы мұндай 
жағдай туристік салада білім беру жүйесінің қазіргі заман талабына сай келетін теориялық білімнен 
тыс  бітірушілердің  т`жірибелік  дағдыларына  жеткіліксіз  м`н  беруімен  байланысты.  2010  -  2014 
жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасы  туристік  индустриясының  перспективалы  бағыттарын 
дамыту  жөніндегі  бағдарламасының  басты  мақсаты  республикада  қазіргі  заманға  сай  жоғары 
н`тижелі  ж`не  б`секеге  қабілетті  туристік  кешен  құру,  туристік  индустрияның  кадрлық  `леуетін 
дамыту болып табылады [4]. 
2008  жылғы  5  шілдеде  «Қазақстан  Республикасының  кейбір  заңнамалық  актілеріне  туристік 
қызмет  м`селелері  бойынша  өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  туралы»  Қазақстан  Республикасы-
ның Заңы қабылданды. Аталған Заңды іске асыру шеңберінде жұмыс берушілерде білім беру қауым-
дастықтармен  ж`не  ұйымдарымен  бірлесіп,  өздеріне  қажетті  туристік  кадрларды  к`сіби  даярлау, 
қайта  даярлау,  біліктілігін  арттыру  курстарын  енгізуге  нақты  мүмкіндік  тудыру  үшін  нормативтік 
база  жасалды.  Бұған  «Туризм  саласындағы  мамандарды  к`сіптік  даярлауға,  қайта  даярлауға  ж`не 
олардың  біліктілігін  арттыруға  қойылатын  жалпы  талаптарды  бекіту  туралы»  Қазақстан  Респуб-
ликасы Үкіметінің 2008 жылғы 23 қыркүйектегі № 878 қаулысы бағытталды. Дегенімен, елдің турис-
тік  сала  үшін  кадрлар  даярлайтын  жоғары  оқу  орындарында  Дүниежүзілік  туристік  ұйым  ұсынған 
«WTO-TedQual» туристік білім беру сапасы жүйесін енгізу проблемалық м`селе күйінде қалып отыр.  
Өңірдің  туризм  орталығы  болуды  жоспарлап  отырған  Қазақстанға,  қызмет  көрсету  секторында 
талап  етілетін  орта  ж`не  жоғары  буындағы  білікті  к`сіби  мамандардың  жетіспеушілігі  м`селесі 
ерекше  өткір  байқалатын  туризм  индустриясы  саласында  кадрларды  даярлау  жүйесінің  кемшілігі 
болып тұрғаны анық. Отандық туризм саласы жас құзыретті мамандарға мұқтаж [5].  
Соңғы  уақытта  маман  даярлаушы  техникалық  ж`не  к`сіптік  білім  жүйесінде  б`секеге  қабілетті 
маман  қалыптастыру  үшін,  алдымен  маманның  к`сіби  құзыреттілігін  қалыптастыру  керек  деген   `р 
түрлі  пікірлер  жиі  айтылуда.  Болашақ  к`сіби  құзіретті  маман  осы  ақпараттық  қоғамнан  қалыспай, 
жедел  ойлаушы,  жедел  шешім  қабылдаушы,  ерекше  ұйымдастырушылық  қабілетті,  нақты  бағыт  – 
бағдар  беруші  болып  шығуы  –  бұл  қазіргі  заманның  талабы.  Студенттердің  к`сіби  құзыреттілік 
м`селелері   туралы  пікірлер  к`сіби  маман  даярлау  м`селелерімен  айналысып  жүрген  отандық  ж`не 
шетелдік  ғалымдар,  педагогтар,  психологтар  еңбектерінде  көрініс  табуда.  Ғалымдардың  пікірлерін 
басшылыққа ала отырып, біз  «құзыреттілік» ұғымына – студенттердің жеке тұлғалық психологиялық 
ерекшеліктеріне  байланысты  меңгерген  білімдерін,  дағдылары  мен  біліктерін,  танымдық  ж`не 
т`жірибелік іскерлігін   өмірде дұрыс қолдануы деген анықтама бере аламыз. 
Отандық  туризм  саласында  кадрларды  дайындау  құрылымы  кездейсоқ  қалыптаса  отырып 
нарықтық  экономикаға  көшу  кезеңінің  ғана  талаптарына  жауап  бере  алды.  Қазіргі  таңда  мемлекет 
білім  беру  саласында  көптеген  мүмкіндіктерді  жасап  келеді:  еліміздің  білім  беру  жүйесі  кредиттік 
технологияға  өтуі,  2010  жылы  Еуропаның  Болон  процесі  жүйесіне  мүше  болып  қабылдануы, 
студенттер  мен  оқытушылардың  ұтқырлық  бағдарламаларына  қатыса  отырып  икемді  білім  алу 
үдерістеріне  қол  жеткізе  алуы.  Бүгінгі  туристік  к`сіби  білім  беру  келесі  деңгейлерді  қамтиды:  бас-
тапқы  (профильді  мектептерде),  к`сіптік  орта,  жоғары,  жоғары  оқу  орнынан  кейінгі  ж`не  қосымша 
(біліктілік арттыру ж`не к`сіби қайта даярлау бағдарламалары). Қазақстан Республикасында туристік 
индустрия  үшін  базалық  мамандарды  дайындау  2013  жылының  статистикалық  м`ліметтерге  с`йкес 
келесідей.  Аталған  мерзімде  52  жоғары  оқу  орны  (ЖОО)  (2008-2009  ж.ж.  олардың  саны  47,  2010-
2011ж.ж.  –  52,  2012ж.  –  55  болған),  олардың  18-і  мемлекеттік,  36-сы  –  жеке  меншіктегі  ЖОО-лар 
жұмыс атқарған [6]. 
2008-2013  оқу  жылдары  туризм  саласы  бойынша  к`сіби  білім  беретін    ЖОО-лардың  бітірушілер 
саны (барлығын қосқанда) 2009 жылы – 868 түлек, 2010ж. - 1116, 2011 ж. - 1393, 2012 ж.- 1402, 2013 - 
1935 түлек болды. Жалпы көрсетілген мерзімде мемлекеттік ЖОО-лар тарапынан туристік сала үшін 
3266 маман, ал жеке ЖОО-лар – 3429 маман дайындап шығарғанын көруге болады. Туризмде оқып 
білім  алған  мамандардың  саны  артқанымен  түлектердің  барлығы  салада  жұмыспен  қамтыла  қойған 
жоқ (Сурет 1).  
Дерек: http://www.analitika.kz/docs/Туризм%20Казахстана%20%28interactive%29.pdf 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
80 
Бітірушілердің жұмысқа орналасуы туралы күрделі сұрақ туындайды. Туристік қызметке квалифи-
кациялық  талаптардың  енгізілуі  туристік  ұйымдарға  арнайы  мамандандырылған  білімі  бар  қызмет-
керлерді  табуын  талап  етеді.  К`сіптік  ЖОО-лардың  бітірушілері  шет  тілін  меңгерулерінің  `лсіздігі, 
қонақ  үй  к`сіпорындарын  жетекші  экономикалық  ж`не  лингвистикалық  жоғары  оқу  орындарының 
түлектеріне өз таңдауларын жасауға м`жбүрлейді. Бұл жағдай `сіресе халықаралық қонақ үй желіле-
ріне  кіретіндерге  т`н,  өйткені  онда  кем  дегенде  бір  шет  тілін  меңгеру  сапалы  қызмет  көрсетудің 
міндетті стандарты болып табылады. 

жүктеу/скачать 13,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: