С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

(
574
)
52
 .
26
م
.
016
.
د
373
س
ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЬШ ДАМЫТУДА ДИДАКТИКАЛЫҚ
ҚҮРАЛДАРДЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ
Н.С. Алпысбаева, Г.Ж. Шатырбаева -І.Ж ансүгіров атындагы Жетісумемлекеттікуниверситеті
Мақалада  окушылардың  танымдык  кызыгушылыгын  дамыту дын  теориялык  жэне  әдістемелік  мәселелері  жан- 
жакты  карастырылган:  мектепте  оку  үдерісінде  окушылардың  танымдык  қызығушылығын  қалыптастырудын 
‘  танымдык кызыгушылыкты  дамытуды жүзеге  асьфу  деңгейлері  аныкталган. Дидактика- 
лык  кұралдардың  турлері  мен  мазмұны,  ерекшеліктері  жэне  оларды  колдану га  әдістемедік  жолдары  ұсынылған. 
накты бастауыш мектепте окыту үдерісіне бағытгалып жасалган.
ا
؛
ﺎﺳ آأ
، сөздер: танымдык кызыгушылық, бастауыш мектеп, оку үдерісі, дидактикалық кұралдар
Бүтінде жас ұрпақтын жаңаша ойлауына, дүниетанымының қалыптасуына, білім негіздерін  меңгеруіне 
ықпал ететін жаңаша б ^ ім   мазмұнын күру - жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселелердің б؛рі.
Сабақты  заманауи  түргыда 
оқушылардың  білім  сапасын  ^ртгырын  қана  коймай,  олардың
шығармашылық  жэне  ойлау  қабілеттерін  дамытады.  Сондыктан  да  мектептегі  оку  үдср؛с؛н؛ң  негізгі 
м^к^а™ -  арнайы педагогикалык әдістермен мақсатты және жүйелі түрде оқушылардың шыгармашылық 
ойлауын  дамьпу,  ғылыми  көзқарасымен  белсенділігін  қалыптастыру,  әр  адамның  бойындағы  тутаннан 
пайда болган  интуициясын эрі  қарай дамьгтуга ыкпал  ету,  окушының табиги  қасиеттерін,  б ^ ؛м деңгейін 
терендету  үшін  оқытуды  ж©спарлы  түрде  үйымдастыру, 
03 
бетінше  білім  алу  дағдыларыньщ  дамуына 
нсг؛؟؛н салу б©лып табылады.
"  
тұлгасын, рухани әлемін, ынтасы  мен қабілетін дамыту бүгінгі күннің нег؛зг؛ мәселе-
лердің  бірі.  Себебі:  оқушылар 
ӨЗ 
бетімен  ؛з^ен؛п  жұмыс  істеуге, 
ӨЗ 
бетінше  білімді  тэжірибеде,  өмірде 
пайдалануга дағдыланбаган.  Осы  мәселені  шешу жолында оку  материалын  түсіндіру  кезінде оқушылар- 
дын сез؛міне, эмоцияга ықпал ету аркылы ынта-ықыласын, қызыгушылығьш күиіейту қажет.
Окушы  назарын  аудару,  оның  ойына  түрткі  болатын  кызгылықгы  материалдар,  әр  түрлі  қызықты 
есептер,  викториналар,  ойындар  сабак үстінде  өзінің  орнын  алады.  Әсіресе,  бастауыш  сынып  оқушыла- 
рын  бірсарынды  оқытудан  гөрі  оларға  эр түрлі  жарыстар,  эстафеталар  және  ойындарды  ^ ім ^ с т ы р г а н  
тиімді болады.
Оқыту үдерісінде окушылардың танымдык қызыгушылыгын қалыптастьфУдың күрылымдық элемент- 
терін қарастьфайық (1-кесте) [1].
1-кесте. Оку үдерісінде оқушылардың танымдык кызыгушылыгын қалыптастыру
Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
Компоненттері
Өлшемдері
Көрсеткіштері
Мотивациялық-
еріетік
компонент
Түлганың 
танымдык 
кызыгушылыкты 
қажетсінуі мен 
танымдык
кызыгушылыкка
ынтасы
- танымдык қызығушылықтың тұлгалык-кұндьглык манызын түс؛^ ؛;
- өмірде 03 орнын табуга деген күлшынысы;
- өз мүмкіндіктерін тануга, жетілдфуге ^еген ұмтылысы;
-  белгіленген  кезеңде  атқаратын  кызыгушылыкка  ынтасы,  өзгермелі 
©м؛рге икемделуге деген қүлшынысы;
٢
 
жаңа ақпарат агымын үздіксіз менгеруге 
деген 
талпынысы;
-  «акпарат-білім-акпарат»  жүйесінде  өзінің  танымдык  кызыгушьшыгын 
жетілдіруте кабілеттілігі.
Мазмұндылық
компонент
Жүйелілік, 
біртүтастық, 
игерілген білімнің 
тереңдит
-  пәвдік  білімді  танымдык  кызыгушылыкгы  түракты  жэне  жүйелі 
колдануы;
- танымдык қызыгушылыкты шыгармашылық түргыда меңгеруі;
- танымдык қызыгушылықты дамытудың тэсілдерін меңгеруі;
-  танымдык  кызыгушьшыкты  жүзеге  асьфудың  тәсілі  мен  мазмүнын 
түсінуі.
Әрекетті-
тәжірибелік
компонент
Танымдык 
қызығушылық 
негіздерін игеруі 
жэне 0№>ا 
тэжірибеде 
қолданабілуі, 
күзыреттшік 
деңгейінің 
калыптасуы
- өз бетінше танымдык кызыгушылыкты жүзеге асыруы;
- танымдык жагдаяттарга талдау жасай білуі;
-  танымдык  кызығушылыкты  аткару  барысында дәстүрлі  емес  шешімдер 
кабылдауы;
- танымдык кызыгушылыкты  калыптастьфу  багытында туындаган  жагда- 
яттарды өз бетінше шеше білуі;
- таным№к  кызыгушылыкты  жоспарлауы  жэне  оны  тиімд؛  ұйымдастыру 
жолдарын таба білуі.
246

Вестник КазНПУгш.  Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
- танымдык кызығушылықты обьективті бағапай білуі;
-  танымдык  кызығушылыктың  маңызды  сипаттамасы  ретінде  өзін 
©3؛ 
бакьшау мен бағалау дағдыларын меңгеруі;
- танымдық кызығушылыкка талдау жасай білуі; рефлексия;
- танымдык қызығушылықты
қалыптастьфуда жіберілген кемшіліктерді аныктауы және түзету енгізуі.
Танымдык 
кызыгушылыкты 
рефлексиялау 
кабілетінің дамуы
Бакылау
-
бағалау
؛
компонент
Оқыту  үдерісінің  аддына  қойған  мақсат-  міндеттерін  жүзеге  асыру  белгілі  бір  тэртіппен,  нактылы 
жүйемен  жүзеге  асырылады,  яғни  ол  оқушылардың  танымдық  қызығушылығын  дамьггута  басшылық 
жасау жүйес؛. Оның ©3؛ бірнеше элементтен немесе буындардан күралады.
Оқу  материалдарының  мазмұны,  жан-  дүниені  кызыктырута  бағытталуы  ™ ؛с.  Танымдық қызығушы- 
лыкты дамытудың үш шар™ бар:
ا
)  Мазмұнның  жаңғыртылуы,  бұрын  жарияланып  өтілген  фактілерді  жаңаша  сипаттау,  хабарланып 
отырған  мэліметтерге  тарихи  бағдар  беру,  білімнің  тәжірибелік  мәнін  ашып  көрсету  және  ғылымның 
соңғы жаңалықтарын, табыстарын жүйелі  баяндау.
2)  ©3  бетінше  жұмыс  істеудің  әр-түрлеріне  негізделген,  оқытудың  проблемалық  тұрғыда  алған 
мэліметтерді  зертгеу  негіздеріне  жэне  оқушының  шыгармашылык,  тэжірибелік  жүмыстарына  бағыттал- 
ған оқыту тэсілдері.
3) Оқушының қабілетін үштау, оқытушының оку'шыға көмек беруге дайьін түруы, олардың мүмкіндік- 
теріне к ^ а у  көрсету кабілеті, 
٨
^^
٢
 қоюшылығы мен адалдығы,  оқушыларды  көтермелей білу,  сондай- 
ақ  окушылардың  өзара  бәсекелестігіне  көмек  керсете  білу  қасиеті.  Окушылардың танымдык  білімі  мен 
білігін қалыптастыру мақсаты арнайы жүйеге негізделген:
- жаңа білім беруге дайындық;
-ж а ң аб ^ ім  беру;
- жаңа білімді бекіту.
Оқушылардьщ  оқу-танымдық  кызығушылығын  белсенділендіруде  оқу  материалының  маңыздылығы 
дэрежесіне  қарай,  оның  күндылығын  анықгай  білу,  сабак  беру  мен  ©ку  үдерісін  үйымдастыра  білудің 
маңызы  зор.  Оқытудын  мазмүнына да  фактілерден,  эрекет тэсілдерінен  басқа  оқытудың  шын  ма^м^ны- 
мен  бірге оқу  үдерісінде  қатысушылардың арасында  ақпарат алмасу  қорын  кұратын  ж^не  оқушылардың 
осы мазмұнды игеруіне жэне оны тәжірибеде қолдануына кьтзмет ететін мәліметтер қамтылады.
Қазіргі кезеңгі  қоғам талабына сай  окьпуда жаңа технологияларды  пайдалана отырып,  окушылардың 
оку-танымдык кызығушылығын белсенділендірудің шығармашылық элеуетін көтерудің маңызы зор.
Танымдык кызығушылық үш деңгейде жүзеге асады (2-кесте).
2-кесте. Танымдык кызығушылықты жүзеге асыру деңгейлері
Деңгейлер
Мазмұны
Жоғары
- білуге деген кызығушылық;
- 
ﺀ
؛ - эрекетті öaj'anafi білу.
Орта
- танымдык іс-әрекетті өздігінен орындау.
Төменгі
- тапсырманы кайталау;
- окытушы көмегіне жүгіну.
Окыту  үдерісінде  білім  берудің  негізгі  принциптері  бір-бірімен  байланысты  жүзеге  асады.  Мысалы: 
саналылық, көрнекілік, жүйелілік, берікгік, шамаға лайыктылық жэне тағы басқалар.
Бастауыш  сыныпта  математикадан  окушылардың білім  ^енғей؛н  көтеруде  көрнекілік  принциптерінің 
рөлі ерекше.
Көрнекі  түрде  оцыту  -   оқушылардың  тиісті  бақылауларына  сүйеніп  оқыту,  бірақ  [<©рнек؛  окыту 
дегенді тек көрнекі кұралдарды пайдаланып отыру деп түсінбеу керек. Көрнекілікпен оқыту арқылы білім 
сапасы арттырылады, материалды жетік терең әрі тез, жеңіл түсінуіне ықпал жасалады.
* 
Көрнекілік  принципінің мақсаты  окылатын  тақырыпқа  сай  окушылардың  білім  көлемін  терендету, 
қызығушылығын  орнату  жэне  есте  сақгау  қабілетін  шыңдау,  мүғалімнің  өз  ©йын  оқушыларға  нақтьиіы 
дэлелдеуі үшін қолдануы.
Көрнекілік принципінің міндеті,  біріншіден, заттың  немесе күбылыстар  мен оқиғалардың бейнелерін, 
көлемін, түр-түстерін көрнекілік кұралдарын пайдалану аркылы оқушыларға жеткізу.
Бүл  принциптің  екінші  міндеті  оқушылардың  алатын  білімін  нақгылау  үшін  сабактар  жүйесінде 
колданылатын  көрнекі  кұралдары  ^сн  оқудың  барлык  мазмұнын  практикамен,  өмірмен  байланысын 
қамтамасыз  е ^ д ؛  көздейді.  Себебі  оқушылардың  білімді  қабылдауында  сез؛м  мүшелерінің  қызметі 
ерекше.  Оқушылар  тікелей  түйсіну,.көру,  ес-^  мүшелері  арқылы  эртүрлі  заттардың  формасын,  түсін,

көлемін, бейнесін  көріп, дыбысын естиді.  Осылардың негізінде  оларда түйсіну арқылы ой  пайда болады, 
нақтылы кұбылыстарды байқауға, қабылдауға деген ынтасы оянады, дағды қалыптасады [2].
Дидактикалық  кұрал 
білім  алуиіының  барлық  оқу  ІС-  әрекеттерінің  нэтижелілігін  аныктайтын 
олардың оқу жетістіктерін бағалауды ж үзеге асыру ретін, формасын ж эне эдістерін белгілейді.
Дидакт икалы қ  құралдардыңерекш&чігі-муғглімәрбір  өтілген  материалдан  кейін  окушылардың 
меңгерудеңгейін аныктай отырып, белгілі бір жоспармен жүйелі түрде мынадай жұмыстар жүргізеді:
- оқу пэні бойынша эртүрлі бақылау жүргізу үшін білім алушылардың оқу жетістіктерінің өлшеуіште- 
рінщ комплекпсін жасау;
-  білім  алушылардың  окуга,  өзіндік  іс-әрекеттерге,  күнделікті  жүйелі  жұмыстарға  деген  ынталарын 
арттыру;
- окушы жетістіктерінің негіздері ретінде сыни ойлануын жэне 03؛н- өзі бағалау қабілеттерін дамыту;
- сырткы жэне ішкі бақылау негізінде оку жетістіктерінің өсу динамикасын қадагалау.
Көрнекілік  әдісімен  оқу  -   окушьшарды  өз  бетінше  байкау؛'а  үйретуге  негізделеді.  К.Д.  Сондықтан 
сабакта  көзбен  көру,  дыбыс  мүшелерімен  а т у ,  колмен  жазу,  тағы  басқа  сезім  мүшелерінің  белсенді 
катысуы тиіс.  Егер де  педагог баланьщ есінде бірдеңені  берік  қалдыруды  көздейтін  болса,  ал  коз,  құлақ, 
дауыс, бүлшық ет сиякты  сезім органдарының, тіпті мүмкін болса,  иіс жэне дәм сезімдерін де есте сақгап 
каду акт؛с؛не көбірек карастыруға тырысуы керек - деген 
к.д. 
Ушинский 
[3].
Көрнекі  құралдар  арқьшы  балалар  амалдың  идеясын  да  түсінетін  болады,  мысалы,  тэрелкедегі  сүтті 
жалап  жатқан  ек؛  мысыкка  үшінші  бір  мысық  жүтіріп  келе  жатқанын  көргенде,  бала  барлыгы  неше 
мысық деген сұрауға жауап беру үшін, 2+1  керек деген ой келеді.
Көрнекі  кұралдарды  эртүрлі  тәсілмен  пайдаланудьщ  маңыздылығы  -  оны  жеткілікті  жэне  кажетті 
пайдалануды  көрсету  керек.  Орынды пайдаланылмаған көрнекілік 03؛н؛н сапасын жоғалтады.  Мүнда оку 
үдерісінің  б ^ ім д ؛л ؛гі  де  кемиді.  Оқушылардьщ  сабаққа  ынта-жігері,  қызығушылықгары  жогалады. 
Сондыкган көрнекіліктерді тиімд؛ тэсілмен қолдану керек [4].
Көрнекіліік  бастауыш  мектепте  математика  сабактарында  білім  көзі  ретінде  қолданылган,  ол  елеулі 
мэселеДе берілетін білімді накгьшау мақсатьщда корнек؛ күралдар да түрлі тәсілдермен қолданылады.
Оңыту  құралдарыпың  дидактикалыц  мүмкіндіктері:  оқу  күралдары  жүйесінің  қалыптасуы-  б؛л ؛м 
беру  қүралдарының  түріне  өзіндік  белгілері  бойынша  жіктеу  тұрғысынан  ғана  емес,  сонымен  катар 
олардын дидактикалық қасиеттері мен функцияларын (қызметін) білуді де қажет етеді.
Оқу  ңұралдарындагы  сабацтастъщ  проблемасын  шешу  процесінде  мынадай  қүралдардың  лсинакы 
түрде  мынадай  багьптарда -  техникалық,  психологиялык,  дидактикалық-әдістемелік  ж^н^  санитарлық- 
гигиеналық түрде қарастырылуы  көзделеді.
Оқьгтудың техникалык қүралдары мен көрнекілік күралдарының жинақы түрде қолданылуының бірін- 
ші багыты -  ұйымдастыру жэне экономикалық мәселелердің шешілуімен байланысты (мысалы,  мүгалім 
мен  оқушылардың жұмыс  орындарына  инженерлік-техникалык  шешім  беру,  окудың техникалық  кұрал- 
дарын,  көрнекті  күралдарын  жасау,  техникалык тапсырмаларды  жэне  автоматтандырьшған  сыныптарды 
ж©спарлауга байланысты техникалык ұсыныстарды жасауга шешім қабылдау жэне т.б.)•
Мұндай  кұралдардьщ  жинақы  түрде  колданылуының  екінші  багыты-  оқушьшардың  үғыну  және 
ойлауының  психологиялык  заңдылықтарымен  байланысты.  Сенсомоторлык  жэне  перцептивтік  процес- 
терді  калыптастырудың  айтарлықтай  үлесі  көз  анализаторына  келетінін  психологтардың  зеттеулері 
көрсетті.  Эрине,  мысалы,  сенсомоторлык  процестерді  қалыптастыруда  есту  анализаторыньщ  алатын 
орны  да  бар,  Егер  адамньщ  эр  денгейдегі  (түйсік,  кабылдау,  елее) 
КӨЗ 
жэне  есту  анализаторларыньщ 
жұмысын салыстырсак, онда мұндай салыстырудьщ пайдасы  коз жүйесіңде болатынын көруге болады.
Оку күралдарының жинақы түрде қолданылуының үшінші багыты -  дидактикалық шарттармен және 
олардын  үсынылуының  эдістемелік  тәсілдерімен  байланысты.  Қайсыбір  материалдар  мен  кұралдарды 
жэне  баска  да  көрнекі  материалдар  мен  окудың  техникалык  кұралдарын  іріктеп  алу  әр  уақытта 
ОҚЫП- 
білушілердің танымдык  мүмкіншіліктеріне  сэйкес  келу  кер^к,  оқудың  мақсаты,  м؛н^ег؛  ме^  мазмүнына, 
сабак беру мен сабақ алудың ^ ім д а с т ь ،р у  түрлері мен эдістеріне сүйену керек.
0،<у  кұралдарын  жинакы  түрде  колданудың 
төртінші  багыты  -  
оку  үдерісін  ұйымдастырудың 
маңызды  жактарын  бейнелейді  (мұгалімдер  мен  оқушылардың  ©ку  белмелеріндегі  және  оку-өндіріс 
шеберханаларындағы  ж ұмы с  орындарьшың  лайыкты  түрде  жарыкгалғандыгына  койьшатын  белгілі 
нормативтік талаптарды  сактай  білу;  зерттелетін  нысандардың  колайлы  карсыластыгы,  оқып-  білушілер- 
д،؛؛ көз алдында жарыкты  қолайлы болатындай үлестіру ж эне  Г.6.).
Оқу  құралдарындағы  сабақгастықты  эбден  толык жүзеге  асыру,  кабинеттері  мен  шеберханаларының 
материалдық-кеңістіктік  ортасы  мен  материалдык-техникалық  жабдыкталуы  заманауи  инженерлік- 
психологиялык талаггтарды, сондай-ақ жалпы білім беретін жэне кэсіби-техникалық мектептердін матери-
Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.

алды-техникалық базаларына қойылатын педагогикалык талаптарды  канагаттандыратьш оку орындарын- 
да ғана мүмкін болады.  Мұндай талаптар мен дидактикалық мүмкіншіліктер зерттеушілердің еңбектерін- 
де ™лык баяндалған. Оку кұралдары мен техникалык оку кұралдарындағы сабактастық оқудың материал- 
дык-техникалык оза даму  принципін,  оқудың  мазмұны,  әдістері  мен ұйымдастыру түрлерінің дамуынын 
прогресшіл  бағытын канағаттандьфу  қажеттігін,  ғылым  мен  өндіріетін қазіргі  уақыттағы  өзара әрекетте- 
суінің сипатын бейнелеу керек болады [5].
Білім  мазмұнын  қабылдату  мен  менгерт>'  эр  алуан  көрнекі  жэне техникалык  кұралдарды  (модель- 
дерді,  кестелерді,  сызбалар  мен  суреттерді,  арнайы  диа-кинофильмдерді)  тиімді  пайдалану  арқылы 
іске асыры;іады.
Көрнекі  кұралдар  оқушылардьщ  кеңістік  жөніндегі  түсініктері  мен  конструктивтік  қабілеттерін 
дамытуға  көмектеседі.  Мэселен,  математика  пэнінен  өзара  тең  екі  үшбұрыштан  параллелограмм  салу 
есебіи шығарғанда сызбаға Караганда үшбұрыш модельдерінің берері мол. Сонымен бірге,  көрнекі кұрал- 
дар оқушылардың кейбір практикалык іскерліктерін шыңдауға ықпал етеді.  Расында,  егер оқушы  қолына 
эклиметрді (бұрыш өлшегішті) үстап көрмесе, канша айтканмен онын вертикаль жазыктыктагы бұрышты 
өлшеу  жөніндегі  түсінігі  кажетті  дәрежеге  көтерілмейді.  Сондай-ақ  көрнекі  кұралдар  математикааық 
нысандарды объектілерді жүйелеуге сараптауға Ж'эрдемдесед؛.
Алайда  көрнекі  кұралдарды  орынсыз  пайдалану  оқушылардың  абстрактілі  ойлауын  тежеуі  мүмкін, 
соның  нәтижесінде  сызба  сызғанда,  есеп  шығарганда  кажет  болатын  кеңістік  жайлы  түсініктері  тиісті 
деңгейде  дамымай  калуы  мүмкін.  Сондықган  төменгі  сыныпта  көрнекілікті  басымырақ  пайдаланып, 
сынып  жогарылаған  сайын  көрнекілікті  азайта  түсіп,  абстрактілі  ойлауга,  сызбаларды  елестету  арқылы 
салута  машыктандырган  жен.  Көрнекі  күралдарды  пайдалану  сыныптағы  нақты  жагдайга  карай  анықта- 
лады.  Мысалы,  математиканы  окыту барысында:  а)  модельдер  мен  макеттер, 
و
)  кестелер, б) диапозитив- 
тер,  слайдтар,  кодограммалар жэне  проекциялауға арналган дидактикалык  материачдар, диафильмдер,  в) 
кинофильмдер мен кинофрагменттер сияқты көрнекі кұралдарды пайдаланады. Сондай-ақ, көрнекі кұрал- 
дарга эр алуан геометриялык, есептеу жэне өлшеу аспаптарьі да жатады [6].
Оку  эдістері  белгілі  оку  (дидактика)  кұрал-жабдықтарымен  ؛ске  асырылады...  Оку  күрапдарының 
көмегімен  дүниені  тікелей  де  жанама  тануды  жеңілдетеміз.  Олар,  эдістер  сияқты  оку,  тәрбиелеу  жэне 
дамыту  қызметтерін  атқарып,  окушыларды  ынталандыруға,  оқу-танымдық  іс-әрекетті  басқару  мен 
бақылауга пайдаланылады.
Педагогикалык қызмет эдістері мен жабдықгарьін тандау көптеген объективті жэне субъективті себеп- 
терге  тэуелді,  олар:оку  заңдылықгары  жэне  оларға  негізделген  принциптер؛адамньщ  оку,  тэрбие  жэне 
дамуына байланысты 
س
ا
  мақсаттар;  накты  білімдену -  тэрбие  міндеттері;окуға болтан  ынта денгей؛; 
накты  оку  пэнінің  эдістемелік  ерекшеліктері;  материал  мазмұны;  материал  игеруге  бөліні'ен  уақыт;  оқу 
материалының саны  мен  күрделшігі;  окушылардың даиындық денгеи،;  шэкірттердщ оқу дағдыларынын 
калыптасу дәрежесі;  дэріс түрі  мен  кұрылымы;  оқушылар  сан^]؛  балалар  кызығулары  мен  ықыласы;  оку 
еңбегі  үдерісінде  калыптаскан  ұстаз  бен  шэкірт  арасындагы  қарым-катынас  (кь؛зм^тгест؛к  не  эміршіл- 
экімшіл); материалды-техникалық камсыздандырьшуы; педагогтың іүлғалық ерекшеліктері мен біліктілік 
деңгеиі.
Аталган жағдайлар  .мен шарттарды  ескере отырып,  оқытушы  нақгы  әдіс  пен  күрал-жабдыкгы  іріктеу, 
таңдау жөнінде шешім  кабылдайды немесе дәріс өткізудің жагдайына орай бірнеше эрқилы эдіс не кұрал- 
ды біріктіре пайдалануды көздейді.
/  Нұгысова  А.,  Алпысбаева  Н.С.  Студенттерді  дидактикалык,  құралдар  арцылы  оқушычардың  танымдык; 
цызыгушыпыгын дамытуга даярлау:  Оқу-әдістемелік құрап.  -  Талдьщорган.  І.Жансүгіров атындагы Жетісу мемле- 
кеттік университет!. 2014. -134 б.
2 Оганесян В.А., 
حةا،اا
 Ю.М., Луканкин Г.Л.,  Саннинский в.я.  Методика преподования математики в средней 
школе. - М.: Просвещение,  1980. -3 6 8  с.
3  Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения,  т. 10.-М.-Л.: 1969.
4 Әбденбаев С.Ш.,  Құдиярова А.М.,  ӘбиевЖ.Ә. «Педагогика».-Астана:  Фолиант, 2003.
5 Мубараков А.  Техникалык, оку к^рстдарындагы  сабақтастыц мәселесі // Математика жэне физика,  2008 ж.  - 
]43.-11-13 6.
6  Бидосов  Ә.  Орта  мектепте  математиканы  оқыту  әдістемесі,  1-ші  басылЫм  -   Алматы: 
اااﺀااار
،
ﺀﺢﻣﺀا
, 
1989.-224 6.
Резюме
В  статье  рассмотрены  теоретические  и  методические  аспекты  развития  познавательного  интереса  учащихся: 
разработаны  структурные  элементы  формирования  и  развития  познавательного  интереса  учащихся;  ©пределе»،.! 
уровни  реализации  развития  познавательного  интереса  учащихся.  Рассмотрены  виды,  содержание  дидактических 
среств,  необходимых для развития познавательного интереса учащихся начальных  классов.  Рекомендованы  методи- 
ческие пути применения дидактических материалов в процессе обучения в начальной школе.
Ключевые слова: позиавательный интерес, начальная школа, учебный процесс, дидактические средства 
 
  249   
Вестник КазНПУ U.M. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45) ,  2015
 
ﺀ

Summary
The research article con$؛der$ the theoretical and methodological ^pects of development of students’  cognitive interests: 
structural  elements  of formation  and  development  of students’  cognitive  interest  are  developed;  levels  of development  of 
students’  cognitive  interest  are  defined.  Types,  content  of didactic  aids  necessary  for  development  of students’  cognitive 
interest  in  elementary grades  are  considered.  Methodological  ways  of  using  teaching  materials  in  the  leading  process  in 
elemental school are recommended.
Keywords: c o s tiv e  interest, elementajy-school, learning process, didactic means
УДК 373.1.02:008:323.17(471.46)
ФЕНОМЕН НАЦИОНАЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ 
Л.И. Сексенбаева -  
К.П.Н., 
ассоциированный профессор
В  данной статье  излагается  мысль о значении и роли  национального воспитания  подрастающего  поколения,  их 
духовное формирование.
Проблема национального достоинства - это  главный  вопрос  национального воспитания,  воспитание  националь- 
ного  человека  -   это  носитель  свойства  и  достоинства  своей  наций.  Национальное  достоинство  -   это  ценность 
конкретного  человека,  конкретной  национальности.  Речь  не  идет о  национальности,  речь  не  идет о  национальном 
превосходстве одной нации от другой.
Равная  цель  воспитания  ученика  как  личности  национального  человека.  Главная  задача  воспитания  -  это 
процесс активизации ученика в познании социума. Общая методологическая основа национального воспитания -  это 
любовь к ближнем)'.
В данной статье указаны педагогические условия национального обучения детей. Далее, говорится о технологии- 
нос™ процесса как ؛^тегированного результата педагогических умений.
Национальное  возроя؛дение  -   это  познание  к^'ль^рь[  и  языка  ближнего  народа.  Проблема  национального 
возрождения это наша проблема, решаемая психологами, педагогами, учителями.
Президент Назарбаев. Н.А. отмечает о трех ключах стабильности по -  казахстански: это единство, толерантность, 
общность судьбы народов.
Ключевые  слова:  национальное  возрождение,  национальное  воспитание,  национальный  человек,  межнацио- 
нальное общение, национальное достоинство
Исходным  пунктом исследования процесса восхождения к национальному воспитанию, на наш взгляд, 
является проблема национального достоинства личности.  Природа не знает человека Межнационального, а 
так  как  человек  -   центр  притяжения  всех  общественных  отношений,  то  и  национальный  человек  как 
носитель  свойств  и  достоинств  своей  нации  невольно  высыпает  в  роли  с в^ іваю щ его   звена  в  процессе 
национального общения  и  межличностных отношений  в  целом.  Научить ребенка одновременно чувство- 
вать и мыслить, жить и творить, причем не только для себя или для других, но и со всеми и для всех, есть 
родовая  черта человека-таково, на наш  взглад, одно  из основных  направлений  методологии  фармирова- 
ния национального воспитания учащихся в средних школах.
Понятие  «национального  достоинства  личности»  в  языке  межнационального  общения  и  «адамның 
ұлттық  абыройы»  и  «кісіні  ұлттық  намысы»  в  государственном  языке  Казахстана  часто  употребляется 
сегодня  в  общественной  и  политической жизни республики,  естественно,  связано с общим  этимологиче- 
ским значением  слова «достоинство»,  но будучи  производным  от  него,  служит для  обозначения  относи- 
тельно  самостоятельного  и  неодновременного  социального  явления, 

жүктеу/скачать 16,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: