С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйін сөздер: отансүйгіштік, отансүйгіштікке т`рбиелеу, отансүйгіштікке т`рбиелеудің мазмұны, `дістері
ж`не формалары. Жастарға т`рбие берудің басты мақсатының негізі Қазақстан Республикасының жан-жақты дамы- ған тұлғасын, патриот азаматын, үнемі өз-өзін жетілдіруге ұмтылатын к`сіпкер маманды қалыптас- тыру болып табылады. Т`рбие берудің жалпы мақсаты шынайы орындалатын нақты т`рбие беру тапсырмаларымен (жанұямен, оқу орындарымен, м`дениет мекемелерімен, БАҚ, қоғамдық ұйымдар- мен) сараланады: Отанға – Қазақстан Республикасына, оның көп ұлтты халқына сүйіспеншілік; жерлестеріне сыйластық қарым-қатынас; азаматтың жалпы сезімдері кіші отанға деген сүйіспеншілі- гімен үйлесетін патриоттылық (отанға қызмет етуге, оны қорғауға дайын болу); еліміздегі халықтар- дың достық сезімдері мен танымдары; олардың д`стүрлеріне, тілдеріне, м`дениеттеріне құрметпен қарау; өз елінің туған тіліне, м`дениетіне ж`не тарихына сүйіспеншілік; Қазақстанның азамат патрио- тының сезімдерімен ж`не танымымен үйлесетін ұлттық сезімдер мен танымның қалыптасуы; байла- ныстың маңызды т`сілі – қазақ тіліне құрметпен қарау. Отансүйгіштікке т`рбие беру жанұя, оқу орындары, мемлекеттік ж`не қоғамдық мекемелер өзара `рекеттесетін, үйлестірілмеген, жүйеленбеген көп қырлы болып табылады. Біздің пікірімізше, негізгі м`селе т`рбие ж`не білім беру үдерісіне жаңа қоғамдық қатынастарға, елдің қаржылық ж`не эконо- микалық мүмкіншіліктеріне сай келетін д`реже беруде. Жастарға к`сіби білім беру мен отансүйгіш- Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 123 тікке т`рбие берудің негізгі мазмұны руханилық, адамгершілік ж`не жалпы адами құндылықтар болу керек. Біздің ойымызша, мұндай құндылықтар қатарына мыналарды жатқызу керек: өз Отаны мен халқына сүйіспеншілік; Конституцияға, азаматтық борышқа адалдық; өз халқының саяси, экономи- калық, `леуметтік ж`не рухани мүдделері, оның өмірі, бостандығы ж`не т`уелсіздігі; өз елі мен оның жақтаушыларының суверенитеті ж`не шекаралық бүтіндігі; `леуметтік теңдік идеясында құрылған өз мемлекетінің демократиялы қоғамдық бағыты; азаматтың намысы мен жеке басының қадірін сақтау; достық, өзінің ұлттық м`дениеті мен өнерін құрметтеу; өз ата-бабаларының салттары мен д`стүр- лерін, отандық тарихты сақтау. Жас ұрпаққа т`рбие беруді бүтіндей қарастыратын болсақ, онда субъектінің рөлі ретінде мемле- кеттік ж`не қоғамдық құрылымдардың барлық жиыны, заң ж`не атқару биліктерінің органдары, оқу мекемелері, бұқаралық ақпарат құралдары, дем алу орындары ж`не т.б. жұмыс атқарады. Анағұрлым маңызды субъектілер т`рбие беру ұйымдастырылған, жоспарланған, үйлестірілген ж`не жүйеленген үдеріс болып табылатын, педагогикалық ұстанымдар мен заңдылықтарға негізделетін оқу орындары болып табылады. Т`рбие берудің тікелей субъектісі оқу орындарының басқарушы аппараты мен педагогикалық құрамдары болып табылады. Т`рбие беру мақсатының, оның субъектісі мен нысанының басты болмысының сараптамасы оның келесі негізгі бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді: − жастарда жоғарғы к`сіби қасиеттерді қалыптастыру; − патриоттылықты қалыптастыру; − оқуға ж`не одан кейінгі к`сіби қызметке оң `серлі у`жді дамыту мен қалыптастыру; − адамгершіліктік-этикалық т`рбие беру; − салауатты өмір салтын насихаттау; − дене т`рбиесі ж`не т.б. Қазіргі таңғы жағдайларда отансүйгіштікке т`рбие беру негізін қалаушы ұстанымдардың жүзеге асырылуымен байланысты. Солардың ішіндегі негізгілері мыналар: а) жалпы: ғылымилық, тарихилық, мемлекеттік отансүйгіштікке ж`не ұлттық-отансүйгіштікке т`рбие беру компоненттерінің бірлігі, мақсаттар мен т`сілдердің бірлігі; б) ерекше (арнайы): барлық `леуметтік қызығушылық танытқан ұйымдар мен мекемелердің күштерін біріктіру; т`рбие беру `рекеттерін жүзеге асыруда мақсатқа ұмтылу, нақтылық, сабақ- тастық; `скери-саяси салада барлық өзгерістерді жан-жақты есепке алу; т`рбиеленушілердің жастық, жеке бас ж`не `леуметтік ерекшеліктерін ескеру. Бұрын біз байқағандай, қазіргі таңғы шындықтар т`рбие беру бағдарламасын жасауды отансүй- гіштікке т`рбиенің ең жақсы д`стүрлері мен түрінен тұратын оқу т`рбиелік процестің жүйе түзуші элементі ретінде талап етеді. Ол оқушыларды т`рбиелеу кезінде жүйелі түрдегі т`сіл негізінде жаса- луы керек. Бұл жағдай толыққанды орта к`сіби білім беруге жатады, бұл типтегі м`селелер елдегі болып жатқан түрленулер жағдайында мүлдем қарастырылмаған. Жүйелік `діс күрделі нысандардың ғылыми `дістемелік танымы болып табылады. dділ шындықты зерттеуде қолданылатын жүйелік т`сілдің болмысы таным нысандарын жүйе ретінде зерттеуде болып табылады. Жүйені қарастыру кезінде оның ол кірістірілген `леуметтік жүйе ықпалында екенін ескеру қажет. Сондықтан да педагогикалық жүйенің тиімділігін бағалау кезінде оның компоненттеріне `сер ететін сыртқы жағдайларды да ескерген жөн. Педагогикалық жүйені жасау үшін қажетті ж`не жеткілікті болып табылатын компоненттер мыналар: − педагогикалық мақсат; − ақпарат, оның игерілуі үшін жүйе жасалады; − педагогикалық коммуникация т`сілдері; − жүйе нысандары; − оның субъектілері. Мақсат – жүйенің субъектілері мен нысандарының қызметінің мазмұнын анықтайтын алдыңғы ж`не жүйе түзуші компоненттерінің бірі. Мақсат ретінде, біз колледж оқушыларының бойындағы Қазақстан Республикасының патриот азаматына т`н қасиеттердің қалыптасуын анықтаймыз. dрекет- тің мақсаты оның міндеттерінде нақтыланады. Колледж оқушыларының бойында отансүйгіштіккеты т`рбиелеу міндеттері болып мыналар табылады: оқушыларда п`лсапалық-дүниетанымдық бағытты қалыптастыру; оқушыларды Отанның м`дениеті мен тарихының байлығын, ерекшелігін бейнелейтін |