С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
161 
басқару, тұлға ж`не қоғам үшін құндылық пен қауіпсіздік м`селелері. Философияда «ақпарат» ұғы-
мына қатысты екі қарама-қарсы көзқарасты кездестіруге ж`не оларды бірнеше бағытқа бөліп қарас-
тыруға болады. Алғашқы бағытты қолдайтындар Т.Г.Лешкевич, Л.Б.Баженов, И.Б.Новик, d.Н.Нысан-
баев ақпартты барлық материалдық нысандардың қасиеті ретінде, яғни материяның атрибуты ретінде 
көрсетеді.  Екінші  бағыттың  өкілдері  –  В.В.Вержбицкий,  Н.И.Жуков,  Г.Ж.Нұрышева  ж`не  т.б.  – 
ақпартты өзіндік ұйымдастыратын жүйелердің қызметі ретінде көрсетеді [2]. 
Ақпарат – (латын тілінен аударғанда «infarmatio»: баяндау, түсіндіру деген мағынаны білдіреді) – 
адамдардың қарым-қатынас барысында берілетін м`ліметтер мен білімдер, бірақ ең алдымен, объек-
тивті  `лемдегі  ерекше  текті  үдерістер.  Атап  айтсақ,  ақпараттық  үдерістердің  болуымен  байланысты 
объективті  `лемнің  негізгі  қасиеттерінің  бірі  ретінде  түсіндіріліп,  оның  белгілік  м`нге  ие  болуы, 
жүйенің өмір сүруінің факторы болған кезде ақпарат өзекті бола бастайды. Ақпарат қоғамына байла-
нысты `ртүрлі салалардан келіп түсетін, `ртүрлі мазмұндық м`ні бар ж`не берілу формалары `ртүрлі 
адамның ақпаратпен жұмыс істеу `рекетіндегі біліктілігі ақпараттық құзыреттіліктің негізін құрайды. 
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейін білім беруді дамыту тұжырымдамасында ақпарат-
тық құзыреттілік-ақпараттық технологияларды меңгеру, ақпараттың барлық түрлерімен жұмыс істей 
білуі болып табылады [3, 68 б.]. Студенттердің ақпараттық-технологиялық құзыреттілігін қалыптас-
тыру қажеттілігі алдыңғы кезекте оқу үдерісін ақпараттандыру ж`не оқу іс-`рекетінің барлық түрінде 
ақпараттық  технологияларды  пайдалану  үдерістерін  үлгілеу  м`селесімен  байланысты.  Бұл  тұрғыда, 
компьютер қоршаған `лемді танудың құралы болып табылады. Ақпараттық-технологиялық құзырет-
тілігін  қалыптастырудың  қажетті  компоненттерінің  бірі  ретінде  өзінің  м`ні  бойынша  шешілетін 
м`селелерді анықтайтын білім беру ортасы алынады. 
Ақпараттық  технологияларды  пайдалану  тиімділігі,  білім  беруді  дербестендіру  мүмкіндіктері 
оқытушының  ақпараттық-технологиялық  құзыреттілігінің  деңгейіне,  білім  беру  үдерісіндегі  оқу 
п`ндерінде ақпараттық технологияларды пайдалануға дайындық д`режесіне т`уелді болады. Зерттеу-
шілердің пікірінше, бұл құзыреттіліктердің ішіндегі маңызды компоненттерінің бірі ретінде ақпарат-
тық  кеңістікті  ұйымдастыру,  жеке  тұлғаның  ақпараттық  дүниетанымын  қалыптастыру  ж`не  оның 
сыртқы  ақпарттық  кеңістікпен  өзара  `рекеттесу  м`селелерімен  байланысты  болатын  ақпараттық 
құраушы  алынады.  Кеңістік  ұйымдасқан  орта  ретінде  ж`не  ақпарат  осы  ортаның  күйі  ретінде  кез 
келген ғылым саласының зерттеу п`ні болып табылады. 
Енді  біз,  «ақпараттық  құзыреттілік  дегеніміз  не?»  деген  сауалға  жан-жақты  тоқталайық.  Жалпы 
«құзыреттілік» ұғымы латын тілінен «compententio» аударғанда «жасай алу, қабілетті, с`йкес келетін» 
деген мағынаны білдіреді. Сонымен қатар, бір н`рседен хабары бар, қандай да бір м`селені шешудің 
жолын білетін, беделді, толық құқықты, қолында билігі бар, қабілетті адам. 
Қазақстан  Республикасының  Мемлекеттік  жалпыға  міндетті  орта  білім  беру  стандартында 
«құзырет  –  қойылған  мақсаттарға  жету  үшін  ішкі  ж`не  сыртқы  ресурстарды  тиімді  іске  асыруға 
дайындық;  жеке  ж`не  қоғамдық  қажеттіліктерді  қанағаттандыру  мақсатында  табысты  іс-`рекетке 
дайындық, білім беру жүйесінде `леуметтік тапсырысты құрайды», - деп көрсетілген. «Құзыреттілік 
–  оқушылардың  іс-`рекеттің  `мбебап  т`сілдерін  меңгеруінен  көрінетін  білім  н`тижесі»,  -  делінген. 
Сонымен  бірге,  оқу  қызметі  үш  құрамдас  бөліктердің  тұтастығын  береді:  ақпарттық,  проблеманың 
шешімін табу құзыреттілігі (өзіндік менеджмент) ж`не коммуникативтік құзыреттіліктер [4]. 
Ақпараттық  құзыреттілік:  саналы  шешім  қабылдауға,  өз  бетінше  мақсат  қоюға,  оны  негіздеуге, 
жоспарлауға,  осы  мақсаттарға  жету  үшін  танымдық  қызметтерді  жүзеге  асыруға,  табуға,  талдауға, 
іріктеу жасауға, қайта құруға, сақтауға, түсіндіруге ж`не оларды ақпараттық-коммуникациялық тех-
нологиялардың көмегімен шешуге; логикалық операцияларды (талдау, жинақтау, қорыту, құрылым-
дау, тікелей ж`не жанама д`лелдеме, ұқсастығы бойынша д`лелдеме, модельдеу, ойлау эксперименті, 
материалдарды жүйелеу) қолдана отырып, ақпарттарды өңдеуге; өз қызметін жоспарлау ж`не жүзеге 
асыру үшін ақпараттарды қолдануға мүмкіндік береді. 
Проблеманың  шешімін  табу  құзыреттілігі  (өзіндік  менеджмент):  `р  түрлі  жағдайдағы  проблема-
ларды  анықтауға,  жауапты  шешім  қабылдауға,  өз  шешімінің  н`тижесін  бағалауға;  өз  қызметіне 
мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, ондағы жетісітіктерге жету про-
цестерін жоспарлауға ж`не ұйымдастыруға (яғни, барабар міндеттерге технологиялар `зірлеу); өзін-
дік бағалау мен қорытынды жасауға, өзінің `рекеті мен оның н`тижелерін бағалауды жүзеге асыруға; 
өзі  үшін  барабар  жағдайлар,  іс-`рекет  пен  мінез-құлық  нормаларын  таңдауға;  барабар  қойылған 
міндеттерге технологиялар таңдауға, технологияларды нақты қадағалауға мүмкіндік туғызады. 
 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: