Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 162
Коммуникативтік құзыреттілік: нақты өмірлік жағдайларда өзінің міндеттерін шешу үшін қазақ
ж`не басқа тілдерде ауызша ж`не жазбаша коммуникациялардың түрлі құралдарын қолдануға; стиль
мен жанрды қатысымдық міндеттердің барабар шешімдерін таңдауға ж`не қолдануға; `деп норма-
сына с`йкес өзіндік пікірін білдіруге; өнімді өзара іс-қимылды, оның ішінде басқа да көзқарас пен
бағыттарды ұстанатын басқа ұлт өкілдерімен қарым-қатынас диалогына түсе отырып, жанжалдық
ахуалды шешуді жүзеге асыруға; жалпы н`тижеге қол жеткізу үшін түрлі позициядағы адамдармен
топта қарым-қатынас орнатуға мүмкіндік береді.
Құзыреттіліктер п`ндік (п`наралық ж`не т.б.) ж`не түйінді болып көрсетіледі. Еуропа Кеңесі
түйінді құзыреттіліктердің бес тобын айқындаған, соларға ерекше м`н беріледі.
1) Көпм`дениетті қоғамда өмір сүру қабілетіне қатысты құзыреттіліктер: расизм мен ксенофобия-
лар тууына, таралуына жол бермеу, білім беру жастарды өзгешелікті түсіну, бірін-бірі сыйлау, басқа
м`дениет тілдері ж`не діндегі адамдармен бірге өмір сүру қабілеті сияқты м`дениетаралық құзырет-
термен қаруландыруы керек.
2) Саяси ж`не `леуметтік құзыреттіліктер: өзіне жауапкершілікті ала білу қабілеті, бірлесіп шешім
қабылдауға қатысу, дау-жанжалды зорлық-зомбылықсыз жолмен реттеу, демократиялық институт-
тардың қызмет етуіне қатысу ж`не оны жақсарту.
3) Қоғамдық ақпартты пайдалану ж`не мойындаумен байланысты құзыреттіліктер жаңа техноло-
гияны меңгеру, оны қолдануды түсіну, оның күшті ж`не `лсіз жақтарын айқындау, БАҚ тарататын
ақпараттар мен жарнамаларға сыни көзқарас.
4) Қарым-қатынастың ауызша ж`не жазбаша формаларын меңгеруге қатысты құзыреттіліктер,
соңғысының жұмыста ж`не қоғамдық өмірдегі маңыздылығы соншалық, оны меңгермеген адамға
қоғамнан аластау қаупі төнеді. Осы топқа бүгінгі күні маңызы артып отырған бірнеше тілді білу де
жатады.
5) Өмір бойы оқуға қабілеттілік – үздіксіз даярлықтың ж`не к`сіби даярлықтың, сонымен қатар
жеке ж`не қоғамдық өмірдің негізі ретінде [5, 53 б.].
Қазіргі жағдайда ақпараттық құзыреттілік ақпарат кеңістігінің ұлғаю жағдайына байланысты
ерекше мағынаға ие болып отыр:
- қолжетімді Интернет, аудиовизуалдық бұқаралық ақпарат құралдары ж`не мультимедиалық
бағдарламалармен жұмыс жасау мүмкіндігі;
- кітапхананың (соның ішінде электронды) ақпаратқа қол жеткізуді қамтамасыз етуші құралы
ретінде рөлінің нығаюы;
- қашықтықтан білім беру ж`не оқытудың жаңа `дістемесін дамыту;
- ғылыми байланысты жаһандандыру, ғылыми ж`не білім беретін электрондық жүйені дамыту;
- жеке компьютерді қолдану деңгейін көтеру.
Сонымен, ақпараттық құзыреттілік - бұл құзыреттілік білім алушылар іс-`рекетіндегі оқылатын
п`н ж`не білім саласында, сонымен қатар, қоршаған ортада болатын ақпаратқа деген қатынас дағды-
сын қамтамасыз етеді. Ақпараттық технология көмегімен (аудио-видео жазылым, БАҚ, электрондық
почта, Интернет) ақпаратты өз бетімен іздеу, талдау, іріктеу, қажет ақпаратты жинақтау, түрлендіру,
сақтау ж`не оны беру сияқты іскерліктер қалыптасады.
Қазіргі таңда ақпартты құзыреттілікті қалыптастыру маңызы `р жыл сайын артып барады. Осыған
орай, ақпараттық құзыретті қалыптастыру:
- Сыни тұрғыдан ұсынылған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға;
- Ақпаратты өз бетімен табуға, талдауға, іріктеу жасауға, қайта құруға, сақтауға, түрлендіруге
ж`не тасымалдауға, соның ішінде қазіргі заманғы ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың
көмегімен аталған жұмыстарды жүзеге асыруға;
- Логикалық операцияларды (талдау, жинақтау, жалпылау, құрылымдау, тікелей ж`не жанама
д`лелдеу, аналогия бойынша д`лелдеу, моделдеу, ойша эксперименттеу, материалды жүйелеу) қолда-
на отырып, ақпаратты өңдеуге;
- Өзінің оқу қызметін жоспарлау ж`не жүзеге асыру үшін ақпараттарды қолдануға мүмкіндік
береді [6, 18 б.].
Біздің пайымдауымызша, ақпараттық құзыреттілік – ізденпаздықпен, жауапкершілікпен `рекет
етуге адамның еңбегінің н`тижесінде байқалатын (көрініс табатын), белгілі бір еңбек функциясын
қабілеттілікпен ж`не біліктілікпен АКТ-ны меңгеруіне мүмкіндік беретін (жасайтын) психологиялық
жағдай.
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 163