Сурет 1 - Картография ж.не ГАЖ-дың өзара байланыс кеңістігі

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
17 
Білім беру ж`не мамандарды қайта даярлықтан өткізу саласында географиялық ақпараттық жүйе-
лерді пайдалану аса маңызды. ГАЖ объектілер мен құбылыстар туралы кез келген деректерді олар-
дың кеңістік орналасуына қатысты негізде жинақтау, сақтау, талдау ж`не картаға түсіруге мүмкіндік 
береді.  Бұл  қазіргі  заманғы  компьютерлік  технология  деректер  базалары  мен  оларға  қатысты 
операцияларды  (деректерді  көрсету,  талдамалық  есептеулер  жасау,  көрнекі  түрде  карталар  жасау 
ж`не  т.б.)  біріктіруді  қамтамасыз  етеді.  ГАЖ  үшін  қоршаған  ортадағы  кез  келген  объектілер  мен 
құбылыстар  зерттеу  п`ні  бола  алады,  сонымен  қатар  `ртүрлі  ғылым  салаларындағы  байқаулар  мен 
өлшеулердің н`тижесінде алынған деректер де оның зерттеу аясына енеді [5, с. 4].  
Қазіргі кезде географиялық зерттеулер мен қолданбалы карталарды жасауда геоақпараттық карто-
графия д`стүрлі карта жасау ж`не карталарды басып шығару `дістерін алмастырып болды.  
Жер  туралы  ғылымдар  қазіргі  кезде  толығымен  дерлік  геоақпараттық  картографиялауға  көшті 
деуге  болады.  Қазақстанда  жасалған,  3  томнан  тұратын,  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдеріндегі  тұңғыш 
Ұлттық Атластың карталары да осы `діспен құрастырылған. Қазіргі кезде осы `діспен Қазақстанның 
тақырыптық  карталары,  1:100  000,  1:500  000,  1:1  000  000  масштабындағы  топографиялық  негіздегі 
карталар  жасалуда.  Бұл  Қазақстанда  осы  саланың  даму  үстінде  екендігін  д`лелдейді.  Жекелеген 
аумақтарға  атластар,  тақырыптық  карталар  жасау,  ГАЖ  құру  –  бұл  географиялық  білімнің  жүйе-
лілігін  көрсетеді.  Сондықтан  да,  білім  беруде  ж`не  ғылыми  зерттеулерде  ГАЖ-технологияларын 
тиімді пайдалану – біздің д`уіріміздегі ақпараттық қоғамның жетістігі ретінде бағаланады.    
Зерттеу барысында алынған н`тижелерді, ГАЖ-дың функциялық қызметін жалпы түрде былайша 
жүйелеуге  болады:  «ГАЖ  –  қоршаған  орта  мен  қоғамның  аумақтық  ұйымдасуын  талдау,  үлгілеу, 
болжам  жасау  ж`не  басқаруға  қатысты  ғылыми  ж`не  қолданбалы  міндеттерді  тиімді  шешу  мақса-
тында кеңістіктік деректерді жинақтау, өңдеу, бейнелеу ж`не тарату, деректерді ж`не аумақ туралы 
білім  қорын  жүйелеуді  қамтамасыз  ететін  аппараттық-бағдарламалық  кешен».  Бұл  анықтама  ГАЖ 
қасиеттері мен функцияларын неғұрлым толық қамтиды.  
Осы  аталғандар  негізінде  географиялық  ақпараттық  жүйелерді  бір  жағынан  ақпараттық  білім-
дердің  жүйесі  ретінде,  екінші  жағынан  ғылыми  зерттеудің  құралы  түрінде,  үшіншіден  ГАЖ-индус-
трияның технологиясы мен өнімі ретінде қарастыруға болады. Қорыта келгенде, ғылыми-техникалық 
ілгерілеу жағдайында ГАЖ ғылым мен өндірістің кірігуінің өнімі болып табылады.   
 
 
1  Пролеткин И.В.  От ГИС-технологий к ГИС-мировоззрению //ГИС обозрение. –  № 3-4 – 2000. – С. 2-4. 
2  Шокпарова  Д.К.  Ландшафтық  қарталарды  құрастырудағы  ГАЖ  технологиясын  іс  жүзінде  қолдану. 
ҚазҰУ хабаршысы. География сериясы. №1 (36) 2013. 33-40 б.б.  
3 ГИС в науке и образовании. URL: loi.sscc.ru/gis/razlgis/ecomm/Education/educ.htm 
4 Капралов Е.Г., Кошкарев А.В., Тикунов В.С.и др. Основы геоинформатики: В 2 кн. Кн. 2: Учеб. пособие для 
студ. вузов /Под ред. В.С.Тикунова. - М.: Издательский центр «Академия», 2004. – 480 с. 
5  Гармиз  И.В.,  Кошкарев  А.В.,  Тикунов  В.С.,  Трофимов  А.М.  Теоретические  и  методологические  аспекты 
развития географических информационных систем // География и природ. ресурсы. – 1991. – № 1. С.3-7. 
 
 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: