С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж.
335 мағлуматтық мазмұнымен қоса орындаушылық өнердің амалдары мен т`сілдері меңгеруге лайықты шығармаларды қолданған жөн, яғни, балаларды қызықтыратын бала кезінен таныс `уендерді, орын- дағанға тез меңгеруіне `сер ететіне назар аудару.Аспапта орындаушылық т`сілдерді үйретіп, шындағанда халық музыкасының `серін ескерген жөн. Демек, осы шығармалар арқылы балалар қазақ халқының тарихы мен музыка м`дениетін терен түсінеді. Эстетикалық көркемдік т`рбиенің қайнар бұлағы музыка п`ні мен оның сыныптан тыс үйірмелері бұл аталған талаптарды орындауда ерекше роль атқарады. Осы саладағы оқу-т`рбие жұмыстары н`тижелі болуда, сан жылдар бойы қалыптасқан заңдылықтар мен теорияларға, `дістер мен прин- циптерге сүйеніп, ғылыми педагогикалық негізде өткізілуге тиіс. Сонда ғана бұл жұмыс өз н`тижесін бермек. Фольклорлық ансамбль үйірмесі дайындығының алғашқы кезеңіндегі т`рбие, ұйымдастыру жұмыстары оның бір арнаға түсіп қалыптасуына, оқушылардың дайындыққа үлкен шығармашылық шабытпен кірісуіне, өзі үйренбекші болған шығарманың мазмұны мен көркемдігін терең түсінуі зор мүмкіндіктер туғызады. Дидактикалық принціпті оқытудың заңдылықтары немесе негізі деп түсінуге болады. Қазірде аспапты игерудің, халық аспаптар үйірмесін басқарудың дидактикалық ғылыми негіздері қалып- тасып, біртіндеп іске асуда. Оқушының музыкалық аспапты игерудегі ғылыми принціптерді дұрыс сақтауы үшін педагог мына шарттарды еске сақтауы қажет: Біріншіден, алғашқы үйрену кезеңіндегі жұмыс үрдістеріне байланысты заңдылықтар мен теория- ларды, ережелерді нақтылы өз мағынасында, д`лме-д`л түсіндіру. Бұған жататындар – домбырашы- ның отыру реттілігі, қол мен саусақтарды аспаптарға дұрыс қоя білуі, аспаптан музыкалық дыбыс `уенінің м`нді шығуы, штрихтер апликатурасы, т.б. Егерде бұл талаптар дайындық кезеңінде тия- нақты қалыптаспаса, оқушы аспапты өз м`нінде игере алмайды да алға қойған мақсаттың жүзеге асуы қиын соғады. Аспапты игерудегі теориялық м`селелерді нақты практикалық мысалдармен байланыстырып отырған жөн. М`селен домбыра үшін қолды дұрысқоюдың к`сіби т`сілдегі қабылданған нормалар сақталмаса, оң қолдың буынын бос ұстау, дыбыс шығарудағы саусақтардың қимыл қозғалысы, сол қолдың оңтайлы қозғалысы, дене мен иықтың үйлесімді жылжуы, саусақтың перне үстінде орнала- суы, т.б. сақталмаса, аспапты игеріп кету қиын соғады. Сондықтан да жетекші аспапты игерудің ғылыми тиімді жолдарын `р с`т іздестіріп, қалыптасқан теориялық қағидалар мен методикалық тұжырымдарға сүйене отырып жұмыс істеуі қажет. Аспапты игерудегі теориялық м`селелерді нақты практикалық мысалдармен байланыстырып отырған жөн. М`селен домбыра үшін қолды дұрысқоюдың к`сіби т`сілдегі қабылданған нормалар сақталмаса, оң қолдың буынын бос ұстау, дыбыс шығарудағы саусақтардың қимыл қозғалысы, сол қолдың оңтайлы қозғалысы, дене мен иықтың үйлесімді жылжуы, саусақтың перне үстінде орнала- суы, т.б. сақталмаса, аспапты игеріп кету қиын соғады. Сондықтан да жетекші аспапты игерудің ғылыми тиімді жолдарын `р с`т іздестіріп, қалыптасқан теориялық қағидалар мен методикалық тұжырымдарға сүйене отырып жұмыс істеуі қажет.Сондықтан, пайдаланатын методикалық `діс- т`сілдер оқушыларға музыкалық-теориялық білім негіздерін берумен қатар оның көркемдігін, өмір- мен байланысын аңғарту, білім, білік, дағдыларын дамытуды көздейді. Ж`не `ңгіме практикалық жұмыстар, көрнекілік, өзіндік жұмыс, зерттеу ж`не проблемалық `дістер сияқты методикалық `діс- т`сілдерді пайдалануға болады. Бұл аталған `дістер жеке немесе бірімен бірі тығыз байланысты, кешенді түрде беріледі. Оқушылардың т`жірибесіне, музыкалық қабілеті д`режесіне, белсенділігіне байланысты дайын- дық т`сілдері мен формалары да `ртүрлі болып келеді. Мысалы ансамбль концертке шығатын болса – практикалық ойнау т`сілі, ал жаңа шығарманы игеру барысында `ңгіме ж`не көрнекілік т`сілдері кеңінен пайдалынылады. Сонымен қатар өзіндік жұмыс істеу, зерттеу ж`не проблемалық, сұрақ- жауап `дістеріне де ерекше көңіл аударған жөн. Ансамбль дайындығының мынандай жұмыс түрлері болады: - Шығарманы бастан аяқ бірнеше рет қайталап, көркемдік д`режеге жеткізу. - Шығарманың техникалық жағын жетілдіру. - Ансамбльдің оқушымен жеке жұмыс жасау. - Концерттік дайындық. dрине ансамбль творчествалық жетістікке жетуі үшін оның дайындық формалары жан-жақты болып, методикалық жағынан түрленіп отыруға тиіс. Мысалы: Сейтек «Бес қыз», «Гулдерайым», |