С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж.
351 тереңдеумен қатар, олардың дүниетанымдық көзқарасы онан `рі дамып, ойлау қабілеттері жетіледі. Сыныптан тыс жұмыстардың басты ерекшелігі олар еріктілік принципте құрылатындығында, яғни, оларға көркем шығармаға қызығушылықпен қарайтын оқушылар қатысады. Оқушылар ынта мен өздерінің қабілеттеріне қарай өздігінен `ртүрі үйірмелерге жазылады, сабақтан тыс уақытта өз қалау- лары бойынша жалпы немесе жеке атқаратын жұмыстарға белсене қатысады. Бұдан шығатын қорытынды, мұғалімнің ең алдымен сыныптан тыс сабақ түрлерін еркін таңдап алуының керектігін білдіреді. Мұғалімдердің басты міндеті - сыныптан тыс жұмысқа оқушыларды түгел тартып, олардың белсенділігін көтеру. Сыныптан тыс жұмыстардың екінші ерекшелігі - оның міндетті бағдарламалар талабымен байла- нысты болмайтындығында. Сыныптан тыс жұмыс мазмұны мен оны ұйымдастыру формасы негізінен алғанда оқушылардың ынталары мен талап-тілектеріне ж`не жергілікті жағдайларға байланысты туындайды. П`ндік ж`не басқа үйірмелердің бағдарламалары оқушылардың қызығушылығын, қажет- тілігін өтеуге құрылады. Бағдарламалар `дістемелік нұсқаулардың негізінде үйірмелердің жетекші- лері нақты жағдайларды ж`не оқушылардың ықылас қалауын ескере отырып, жұмыс жоспарын жасайды. Сыныптан тыс жұмыстың мазмұны мектепоқушыларының ынтасы мен қалауы, тілек- талаптарына сай келетіндей тұрғыда қарастырылады. Сыныптан тыс жұмыстардың тағы бір ерекшелігі - жас шамасы `ртүрлі оқушыларды қамтитынды- ғында. Жас шамасы `ртүрлі оқушылардың қатысуы сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыруға ж`не өткізуге кедергі бола алмайды, қайта оны жандандыруға көмектеседі. Тіпті бұл `ртүрлі сынып оқушыларын біріктіріп, топтастырып, ұйымшыл болуға т`рбиелейді. Мұнда `ртүрлі сыныптардың оқушыларын біріктіретін үйірмелерде ересектеу балалардың өзінен кішілерге қамқорлық жасау- ларына, жолдастық өзара көмекті өрістетуге жақсы жағдай туғызылады, оқушылар арасындағы қарым-қатынас этикасы қалыптасады. Сыныптан тыс жұмыстың төртінші ерекшелігі - онда өздігінен талпыныс жасау, ізденушілік көркем шығармамен айналысудың басым болуына көмектеседі. Үйірмелерде, спорт, көркемөнер- паздар ұжымдарында балаларды өздіктерінен жұмыс істеулеріне кең мүмкіндіктер беріледі. Оны, мұғалімдердің бағыттап отырғанмен, жұмыстың барысын, негізінен мектеп оушыларының өздері ұйымдастырады. Сыныптан тыс ж`не мектептен тыс сабақтарға басшылық жасау дербестікті дамы- туға, үйлесімді іс жүргізуге төселтеді. Бүгінгі таңдағы сыныптан тыс т`рбие жұмыстарының ерекшелігінің м`ні ондағы қоғамдық пайда- лы іс-`рекеттің сыбағалы салмағының артқандығында. Қазіргі уақытта сыныптан тыс жұмыстар қоғамға пайдасы мол, к`сіптік бағдар берудегі өте маңызды да ықпалды құралы ретінде көрініп отыр. Сыныптан тыс жұмыстардың тағы бір ерекшелігі - формалар мен `дістердің сан алуандығында. Көркем шығармаларды сыныптан тыс жұмыстарда пайдаланудың жолдарын талдамас бұрын ең алдымен сыныптан тыс жұмыстың мақсат-міндеттерін анықтауға тура келеді. Сыныптан тыс жұмыс- тарға сабақтан тыс уақытта оқушыларымен мектепте жүргізілетін, т`рбие ж`не білім беру сипатында ұйымдастырылған, `рі мақсатты бағыты бар сабақтар жатады. Бұл жұмыстар патриоттық т`рбие берудің жалпы жүйесінің ажырамас бөлігін құрайды. Олар жан-жақты дамытуға, бос уақытты тиімді ұйымдастыруға септігін тигізеді. Сонымен қоса қазіргі жағдайдағы сыныптан тыс жұмыстың жетінші ерекшелігі - оның бұқара- лығы. Ол табиғатты, техниканы, өнерді, `дебиетті сүйетін жеке оқушыларды ғана емес, барлық оқушыларды қамтиды. Оның бұқаралық формалары топтық ж`не жеке-дара сабақтармен толық- тырылып отырады. Белгілі ғалым-`діскерлердің еңбектеріне талдау жасай отырып: «Сыныптан тыс жұмыстар деп, мектепте бірақ сабақ кестесінен тыс жүргізілетін оқу-т`рбие жұмыстарының барлық түрін айтамыз», - деген анықтама беруге болады. Бұдан шығатын қорытынды мектепте жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстар оқу-т`рбие процесінің жалғасы болып, ол білімдік, т`рбиелік, дамытушылық сипатта жүргізілген жұмыстар төмендегідей мақсаттарды көздейді: - оқушылардың сабақ барысында алған теориялық білімдерін толықтырып, тереңдетіп, дамытып, оқуға, көркем шығарма үлгілеріне сүйіспеншілік сезімдерін туғызып, ынтасын арттыруға жағдай жасау; - сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны мектеп бағдарламасының мазмұнын толықтыратындай болуы; - сыныптан тыс жұмыстар сабақтан бос кезде оқушылардың дұрыс демалысын ұйымдастыра отырып, практикалық жағынан дағды-`рекеттерін қалыптастыру. |