С. Ж. Бахтиярова
жүктеу/скачать 4,53 Mb. Pdf көрінісі
|
БАХТИЯРОВА С.Ж. Жеңіл атлетика оқыту әдістемесі (63-66 беттегі материалдарды қарастыру)
| Итермелеу.
Осы фазаның негізгі қозғалу міндеттері жалпы секірудің қозғалу міндеттерімен сәйкес келеді. Ол былай тҥсіндір- іледі, яғни итермелеу секірудің басты элементі болып табылады. Мҧнда екпіннің кинетикалық энергиясын пайдалануға болады және жоғары қарай денені лақтыру ҥшін тірек-қимыл аппаратының мҥмкіндіктерін пайдалану және жалпы орталық массаны салыстыр- малы тҥрде ҧшуда қажет етілетін айналуды ҧйымдастыру қажет (39 сурет). Итермелеу топыраққа планкінің тік проекциясынан 0,8-1,2 метр қашықтықта планкіден алыс аяқпен жҥзеге асырылады және 0,15-0,22 сек. созылады. Жоғары қарай денені лақтыру екі механизмнің арқасында жҥзеге асырылады. Біріншіден, топыраққа жалпы орталық масса тік проекциясының алдында итермелеуіш аяқты алыс қоюының арқасында, дененің кӛлденең ӛсі вертикалдан 35-40 о –қа ауытқиды, ол тірекпен байланыс нҥктесімен салыстырмалы тҥрде дененің айналуына және жоғары қарай жылдамдатылған қозғалысқа әкеледі. Екіншіден, кинетикалық энергияның жартысы бҧлшықеттердің бҧрыштық деформациясының энергиясына тҥрлендіріледі және итермелеуіш және сермеуіш қозғалыстардың арқасында жоғары қарай денені лақтыру ҥшін пайдаланылады. Дененің ҧшу фазасында қажетті айналысын ҧйымдастыру ҥшін спортшы қалыпта иетрмелеуге келеді, онда дененің саггиталды жазықтығы 30-45 0 бҧрышымен қозғалыстың тік жазықтығымен қиыстырылады. Бҧл айналуды ҧйымдастыру ҥшін екі негізгі факторды пайдалануға рҧқсат етеді. Біріншісі ретінде тірекпен ӛзара байланысы жағдайында тӛменгі буындарды тежеу салдарынан қозғалыстың тік жазықтығында денемен алынатын екпіннің жҥрісі бойынша айналысы алға шығады. Екінші фактор дененің саггиталды жазықтығында басқарушы қозғалысын ҧйымдастыру есебінен қалыптасады. Динамикалық келбеттің элементі ретінде мҧнда итермелуіш аяқтың балтыр және тізе буындарының серпімді жағдайлары алға шығады. Негізгі 114 басқарушы қозғалыстар – жамбас және омыртқа буындарында бҥгілу, олар саггиталды жазықтықта артқа қарай дененің айналысын ҧйымдастыруға кӛмектеседі. Жазықтықтарда денені айналдыру жинақталады, дене аяқ артында ҧшуда қозғалады және планкіге арқасымен бағытталады. Ҧмтылыс. Итермелеуден кейін жалпы орталық масса доға сызық бойынша қозғалады, оның формасы ҧшып шығудың бҧрышына (48- 52 0 ) және жылдамдығына (5 м/сек. дейін және одан астам) байланысты болады. Парабола жазықтығы 35-42 0 бҧрышымен планкімен және тіректермен қалыптасатын жазықтықпен қиылысады. Жалпы орталық масса салыстырмалы тҥрде спортшы планкіні денемен асып ӛтуіне әрекет ететін айналысқа ие болады. Айналыс осіне дененің бӛліктерін алып немесе жақындатып, спортшы бҧрыш- тық жылдамдықпен басқарады. Техникалық қиындықтар планканы жеңу кезінде пайда болады. Динамикалық келбеттің элементтері ретінде бастың тік қалпы және аяқтардың тізе буындарында 90 0 - қа бҥгілуі кезінде жамбас буындарында максималды тҥрде алшақталған қалпын ҧстап қалуды бӛліп кӛрсету қажет. Басқарушы қозғалыстар - жамбас буындарында және омыртқа бағанында бҥгу және тізе буындарында аяқтарын тҥзеу – жерге тҥсуге дайындалуға және планкадан кетуді жҥзеге асыруға кӛмектеседі (39 сурет). Жерге тҥсу арқаға немесе жауырындарға жҥзеге асырылады. Жерге тҥсу кезіндегі негізгі міндет – соққыны жеңілдету (оның шешімін поролонды маталар жеңілдетеді). |