Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру

Әр сыныпта сабақ беру үдерісінде мұғалім оқу бағдарламасындағы

барлық оқыту мақсаттарын қамтуы керек. Пәндер бойынша оқу жоспарында

барлық оқу мақсаттары үшін ұсынылатын іс-әрекеттер берілген.

Бағалау үдерісін тиімді түрде өткізу үшін мұғалімге:

 оқу мақсатына сәйкес бағалау критерийлерін нақты құрастыру;

 тапсырмаларды бағалау критерийлеріне сай құрастыру және

дескрипторларын анықтау;

 оқушыларға тиімді кері байланыс беру ұсынылады.

Бағалау критерийлері оқу мақсатында не көрсетілсе, тек соны ғана

бағалайды және Блум таксономиясыда берілген алты ойлау дағдыларының

деңгейлерін - білу мен түсіну, қолдану, анализ, синтез және бағалауды

көрсетеді. Мұғалімнің бағалау критерийлерін оқу мақсаттарына

сәйкестендіріп, нақтылап дайындауы маңызды.

Одан кейін мұғалім бағалау критерийлерін сәйкестендіріп,

оқушылардың жеке ерекшеліктерін, оқу мазмұнын ескеріп, тапсырма және

оның дескрипторларын құрастырады. Дескрипторлар тапсырманы

орындаудағы оқушы қадамын нақтылайды, нәтижеге жету жолын анықтайды,

сондықтан олардың түсінікті болуы қажет.

Мысалы, 5-сыныптағы Қазақ тілі пәніндегі «Мәтіннің мазмұнын ретімен

әңгімелеу» мақсатына сәйкес қалыптастырушы бағалауды өткізгенде мұғалім

келесі тапсырманы бере алады: Мәтіндегі оқиға желісінің ретін сақтай

отырып, суреттерді дұрыс орналастырыңыз. Дайын мәтін суреттерін қағазға

желімдеп, әңгімелеп беріңіз.

Бұл тапсырмаға сәйкес дескрипторлар төменде берілген:

Оқушы:

• суреттерді әңгіме желісіне сәйкес ретімен орналастырады;

• мәтіннің негізгі мазмұнынын әңгімелей алады.

Тапсырма дескрипторлары анық және қолжетімді болып, оқушыға

тапсырманы орындау барысында нені көрсете білуі қажет екендігі туралы

толық мәлімет бере алатындай болып; мұғалімге оқушының оқу мақсатына

жеткендігі/жетпегендігі төңірегінде тиімді кері байланыс бере алатындай

мүмкіндіктер береді.

оқушымен үздіксіз қарым-қатынаста болып, оқыту үдерісін ары қарай

жоспарлауға және түзетіп отыруға жағдай тудырады.

Оқушыларға кері байланыс беру барысында мұғалімге төмендегілер

ұсынылады:

• ненің дұрыс емес екендігін, оны ары қарай қалай түзету керектігі

туралы ақпарат бермей тұрып, «дұрыс емес», «қате» сөздерін қолданбау

қажет;

• қателікті түзету және дұрыс жауапты жақсарту жолдарын көрсету

қажет;

• жіберілген қателік туралы төменгі ақпарат беру:

- қателік түрі

- оны түзету үшін қажетті іс-әрекеттер ұсынылуы қажет;

• оқушы жауабын мазақ етіп, жағымсыз түсіндірме беруге, мысалы,

«мисыздың жауабы», «бұған қалай ғана ақылың жетті?» деген анайы сөздерді

қолданбау керек.

Осындай сөздер оқушылардың жеке тұлғасына кері әсер етеді. Тиімді

түрде ұйымдастырылған кері байланыс мұғалімге оқыту үдерісінің қалай

жүріп жатқандығы туралы, оқушыға алға ілгерілеуі туралы және ары қарай

нәтижені жақсарту үшін түзетуді жоспарлау туралы ақпарат береді, ал

оқушыға оның алдында туындайтын 3 сұраққа жауап алу мүмкіндігін береді:

 Мен оқытудың қай кезеңінде тұрмын?

 Нәтижелерге қалай жетемін?

 Қателігімді түзету үшін ары қарай не істеуім қажет?