Өздік индукция – бұл өткізгіштен өткен токтың өзгеруінен электромагниттік индукцияның пайда болу құбылысы.
Өздік индукцияның Электрқозғаушы күші – «минус» таңбасымен алынған өткізгіштегі токтың өзгеру жылдамдығына тура пропорционал. Пропорционалдық коэффициентті индуктивтілік деп аталады, ол өткізгіштің геометриалық параметрлеріне тәуелді.
Өткізгіштің индуктивтілігі 1 Гн тең, егер бір секундтағы токтың өзгерісі 1 А, өздік индукцияның ЭҚК-і 1 В болса.
Кезкелген контурдан өткен ток I, осы контурды қыйып өтетін Ф магнит ағынын тудырады. Ток I-дың өзгерісі Ф магнит ағынының өзгерісін тудырады, сондықтан контурда индукцияның ЭҚК-і пайда болады.
Магнит индукциясы В ток күші I пропорционал, сондықтан
мында L –пропорционалдық кэффициентті, контурдың индуктивтілігі деп аталады.
Контур индуктивтілігі L контурдағы орам санына, контурдың ауданына тәуелді.
СИ жүйесінде индуктивтіліктің өлшем бірлігі Генри (Гн) деп аталады. Контурда ток күші 1 А ток өткенде 1Вб магнит ағынын тудырса бұл контурдың индуктивтілігі 1 Гн болады:
Өздік индукция құбылысын адам күнделікті өмірінде жиі кездестіреді. Әрқашан үйде электршамды жаққанда немесе сөндіргенде тізбекті жандырғыш арқылы тұйықтаймыз немесе ажыратамыз, осы кезде индукцияланған ток пайда болады. Кейбір кезде бұл ток өте үлкен мәнге жетеді, оны біз жандырғыштың ішінде ұшкын ретінде көреміз.
Оқушылармен негізгі кезеңдерді талдағасын, мұғалім тапсырмаларды орындауға ұсынады:
Есеп шығару
Мұғалімге ! Есептер Степанова Г.Н. физикадан есеп жинағынан алынған http://5terka.com/onlain-reshebnik-k-zadachniku-po-fizike-za-9-11-klassy-fizika-9-11-klass-posobie-dlya-obshcheobrazov
Әр есепке қысқаша шығару жолы және жауабын сайттан көруге болады.
№1120. Өткізгіш контурында 0,3 с ішінде магнит ағыны 0,06 Вб өзгерді. Контурда магнит ағынының өзгеру жылдамдығы қандай? Индукцияның ЭҚК-і қандай? Қандай жағдайда индукцияның ЭҚК-і тұрақты болады?
Достарыңызбен бөлісу: |