Сабақтың басы
Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
5 минут
Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар.
Мен бақытты баламын,
Жан дүниемде күн нұрлы
Жылуым мол бойымда.
Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын. 3 мин
. Өткенді пысықтау топпен
Шаттық шебері
Сабақтың ортасы
8 минут
Топтық жұмыс
Қосымша материалдар
. Халықтар географиясы халықтарды орналастыру құрамын, халықтарды тұрғылықты жерге орналастыру динамикасын зерттейді. Бұл – экономикалық және әлеуметтік ғылымдардың бір бөлігі.
Халықтар географиясы адамдардың жиынтығымен айналысады, ал экономикалық география негізінен әр түрлі аймақтың түрлері мен экономикалық қызмет-процесімен және осы қызметтің нәтижелерімен айналысады. Сондықтан бірқатар шетелдік және отандық ғалымдар физикалық және экономикалық географиямен қатар, халықтар географиясын географияның үшінші бөлімі ретінде қарады. Халықтар географиясы мен экономикалық географияның жақындасуына кейінгі кезде экономикалық географияны экономикалық және әлеуметтік география деп атайтын жайғай себеп болады. Біз түсіне бастағанымыздай адамдар, халық бұл тек қана бүкіл адамзаттың бірінші өндіруші күші емес, тек қана «алтын қолдар емес», экономик-географ Баранскийдің айтуы бойынша, халықтар өндіруші және тұтынушы екенін ұмытпау керек. Сондықтан экономика халықтарымен басынан аяғына дейін байланыста деп айтуға болады.
Халықтар географиясы экономикалық географияның дербес тармағы ретінде біздің елімізде тек 40-жылдардың басында дами бастады, бұл ең алдымен Н.Н. Баранскиймен, Р.М.Кабоның еңбегі нәтижесінде. Қазіргі жағдайда халықтар географиясы георафияны бүтіндей қарайтындардың бірі ретінде қарастырыла алады: бірінші бөлімде халықтар географиясы немесе физикалық географияны алады, екінші бөлімде адам географиясы, антропогеография немесе адамдардың қызметі менөмірі арқылы жер шарына енгізуді қарастыратын әлеуметтік география.
Методиялық жоспарда халықтар географиясы жоғарғы теориялық курстарда талданған барлық географиялық, экономикалық және әлеуметтік әдістемелер мен тәсілдерді қолданады. Халықтар географиясының зерттеудің ортақ объектісі бар басқа гуманитарлық ғылымдармен тығыз байланысы бұл тақырыптың 3-ші бөлімінде қарастырылады.
Халықтар мен тұрғылықты жерлерге орналастыруы, құрамы, динамикасы келесі категорияларды бекітеді:
1. Халықтарды қайта құру географиясы
2. Адам нәсілдерінің географиясы
3. Әлем халықтарының этникалық құрамы
4. Әлем дінінің географиясы
5. Әлеуметтік құүрылым және еңбек ресурстары (қорлары)
6. Халықтардың көшіп-қонуы
7. Әлем халықтарының орналастыру және мекендеудің географиялық түрлері.
Отандық халықтар географиясының негізгі міндеттерінің бірі халықтар географиясын әлемдік деңгеймен және логикасымен одан әрі дамуын оқытудың қажеттілігі болып табылады. Осыдан барып нақты міндеттершығады.
Отандық ғылым саласында міндетті түрде халықтарын географиясын оқытудың экономикалық географиясындағы деңгейін көтеруді қажет етеді. Бұл, ең алдымен экологиялық тұрақсыздықтың басты факторы болып, әлемдегі халықтар санының өсуімен байланысты. Сонымен қатар, бұл оқытудың қажеттілігі керісінше Ресейдегі туудың қысқаруымен орыс ұлтының депопуляцияға ұшырауымен тығыз байланысты болып отыр.
Қазіргі кезде географиялық аспектілерде халықтарды жоспарлау, болжау саласында өзгерістер енгізу қажет. Жеке тұрғын жерлердің, фирмалардың, кәсіпорындардың деңгейіне дейін. Халықтар географиясында экологиялық әдістемені, әлеуметтік экология, антропоэк Ғылым жүйесіндегі халық географиясы. Классиктердің айтқан сөздерін қайталауға болады: әр ғылымдардың классификациясы шартты, және олар бір-бірімен ғылымда тығыз байланысты. Халық географиясымен пән аралық байланыстары мынандай: шаруашылық географиясы және экономикалық, әлеуметтанумен, табиғи ресурстар географиясымен, физикалық географиямен, картография байланысты. Халық географиясының сонымен қатар, мынандай ғылымдармен байланысы бар:
Антропология.(гр.тілінен anthropos - адам ) – адамзаттың пайда болған заңдылығын анықтайтын ғылым саласы.
Демография (гр. тілінен demos - халық) – халықтың ұдайы өсуін зерттейді.
Этнография (гр.тілінен ethnos – тайпа, халық) – бір топ халықтың пайда болғанын зерттейді: тайпа, ұлт, этнос, сонымен қатар, мәдениеттің пайда болғанын.
Социология (лат.тілінен societas - қоғам) – қоғамның дамуын және пайда болуымен қарым-қатынасын зерттейді.
Экология (гр.тілінен oikos – үй, қоныстану жері) – қоршаған ортамен байланысын анықтау. Ластанған қоршаған ортаның адамдарға тигізетін әсері, зияны.
Рекреациялық география (лат.тілінен recreation – қалпына келуі) – халық географиясымен, қызмет көрсету орталығымен, медицина және физикалық географиямен байланысын зерттейді. Демалу орталығын және түрін қарастырады.
Халық географиясымен тығыз байланыста:
Еңбек экономикасы – еңбек ресурстарын және оны пайдалану.
Медицина географиясы – табиғаттың адам ағзасына әсері, жеке ауру түрлерінің географиялық таралуы.
Әлеуметтік гигиена – халық денсаулығының жалпы жағдайы, бұған әлеуметтік-экономикалық факторлардың әсерін, қорғану және денсаулықты нығайту үшін шаралар ұйымдастыру.
Қала құрылысы және аймақтық жобалау – бұл ғылым әр типтегі және әр көлемдегі адам тұратын мекендер салу. Тұрғындар үшін арнайы архитектуралық үйлер салып, жағдайын жақсарту.
Демография пәні бұл өмір бойы үздіксіз деп санауға болады. Бір ұрпақтың келесі ұрпақ жалғасын береді және бұл заңдылық.
ологияны дамытуды күшейтуді талап етеді.
. Жаңа тақырыпты оқушыларға түсіндіруде дайын материалдар тарату, картаға кескіндеу, картамен жұмыс жасау.
Жаңа сабақты толық меңгерту үшін сыни тұрғыдан ойлаудың «Спираль» әдісін алу. Бұл әдістің тиімділігі, топтағы оқушылардың барлығы да мәтінмен жұмыс жасайды. Оқушыларға уақыт беріп, тапсырма бойынша жұмыс жасауын тапсырдым.
Таныстырылым, оқулықпен жұмыс
Сергіту сәті
1 минут
Орнымыздан тұрамыз,
Алақанды ұрамыз.
Бiр отырып, бiр тұрып,
Тез шынығып шығамыз.
