Плазмалық жарғақша (лат.membrano - жарғақ, қабық) жасушаның сыртын қаптайды, май мен нәруызды заттардан түзілген. Өсімдіктердің плазмалықжарғақшасының сыртында цитоплазмадан бөлінген өлі заттан түзілетін жасунықты (целлюлозалы) қалың қабықшасы болады. Мұндай қабықша жануарлар мен адамның жасушаларында болмайды. Олардың жасушалары тек плазмалықжарғақшамен ғана қапталады.
Жарғақшаның қызметі:
Жасушаның ішіндегі барлық қоректік заттар мен кажетсіз өнімдер жарғақша арқылы өтеді. Плазмалықжарғақшаның өте жұқарған жерінде жұқалтырлы ұсақ тесікшелер - шұрықтар болады. Заттардың барлығы осы шұрықтар арқылы өтеді.
Плазмалық жарғақша жасушаның ішіне қажетті заттарды оңай өткізіп, зиянды заттарды өткізбейді;
Жарғақша арқылы жасуша қоршаған ортамен қатынас жасайды. Әр түрлі заттар тек жасушаның ішіне ғана өтпей, көршілес жасушаларға да өтеді. Қатар жатқан екі жасушаның цитоплазмалары саңылау арқылы бір-біріне өтеді.
Цитоплазма (гр.kytos - жасуша, гр.plasma - іркілдек сұйықтық) - жасушаның ішін толтырып тұратын іркілдек сұйықтық. Жасуша мен сыртқы орта арасында жүретін зат алмасуды қамтамасыз ететін жасушаның қажетті бөлімі. Цитоплазма жасушаның ішінде үздіксіз қозғалыста болады. Егер қоршаған ортаның температурасы көтерілсе (жоғарыласа), цитоплазманыңкозғалысы да күшейеді, төмендесе - баяулайды. Жоғары температурада цитоплазмада зат алмасу үдерісі (қоректену, тынысалу) жылдамдайды.
Ядро - жасушаның реттеуші орталығы. Пішіні - домалақ, таяқша, үрмебұршақ тәрізді, екі жағы қысыңқы және т. б. эритроциттер (қан жасушасы) мен тромбоциттерде (қанның пластинкасы) ядро болмайды. Ядроның сыртын цитоплазмадан бөліп тұратын екі қабат жарғақша қаптайды. Ядроның ішінде толтырып тұратын іркілдек ядро шырыны болады.
Тапсырманы орындаңдар:
Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының қабықшасының құрылысын салыстырып,кестені толтыр.
INSERT стратегиясы: Тақырыпты өз бетінше оқып, таныс мәліметтерді белгілейді, өзі білмеген мәліметтерді табады да кестені толтырады.
V
-
+
?
Білемін
Білмеймін
Мен үшін жаңалық
Мені таң
қалдырды
А
Интербелсенді тақта
Слайд 2
Интербелсенді тақта. Слайд 3
Active Inspire
Флипчарт,
суреттер
Сабақтың соңы
6 минут
"Рефлексиялық эссе" тәсілі - Мен сабақ басында ....... деп ойладым
- Сабақ ортасына келгенде ...... түсінік қалыптасты.
- Сабақ соңында ....... шешімге келдім.
- ....... деп қорытынды жасадым.
Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?
Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?
Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
Сабақтың мақсаты оқушылардың қабілетіне байланысты сараланып алынды.
Әр тапсырмада күрделі деңгейдегі сұрақтар бар.
«Таным ағашы» әдісі,
«Бас бармақ көтеру» әдісі.
Бағалау кезіндегі әдістерді сергіту ретінде пайдалануға болады.
Кабинеттің санитарлық жағдайы.