Сабақтың мазмұны : Дене және мойын бұлшықеттері. Бас бұлшықеттері. Қолдың бұлшық еттері
жүктеу/скачать 293,07 Kb.
|
Тақырыбы5
- Бұл бет үшін навигация:
- Бірегей сәулет
- Көп ұлтты сәулеттер
- Денені қозғалысқа келтіретін бұлшықеттер
- Бұлшықеттің құрылысы
| Бойлық сәулет
Бойы бойынша орналасқан, параллель немесе фузиформды бұлшықеттердің күштері күш алу осіне параллель өтеді, осылайша бұл бұлшықеттер тұтастай алғанда үлкен, бұлшықет талшығына ұқсас жұмыс істейді.[4] Вариациялар бар, әр түрлі терминдер көбінесе нақтырақ қолданылады. Мысалы, фузиформ бұлшықеттің іші кеңейтілген бойлық архитектураны білдіреді (бицепс ), ал параллель лента тәрізді бойлық архитектураға қатысты болуы мүмкін (іштің тік ішегі ). Неғұрлым қарапайым мысал ретінде дөңгелек бұлшықет болады orbicularis oculi, онда талшықтар бойлық орналасады, бірақ басынан кірістіруге дейін шеңбер жасайды. Бірегей сәулет Біртектес емес бұлшықеттердегі талшықтар күштің өсіне қатысты бірдей (бірақ нөлге тең емес) бұрышқа бағытталған.[5] Бұл бұрыш кез-келген жеке талшықтың тиімді күшін азайтады, өйткені ол осьтен тыс тартады. Алайда, осы бұрыштың арқасында бұлшық еттердің көлеміне көбірек талшықтарды жинауға болады Физиологиялық қиманың ауданы (PCSA). Бұл әсер талшықты орау деп аталады және күштің пайда болуы тұрғысынан - осьтен тыс бағыттың тиімділігін жоғалтуды жеңеді. Келісім бұлшықеттің қысқаруының жалпы жылдамдығында және жалпы экскурсияда болады. Жалпы бұлшықет қысқару жылдамдығы талшықтың қысқару жылдамдығымен салыстырғанда қысқарады, жалпы қысқару қашықтығы.[5] Бұл эффекттердің барлығы қаламның бұрышымен масштабталады; үлкен бұрыштар талшықты орау және PCSA ұлғаюына байланысты үлкен күшке әкеледі, бірақ қысқару жылдамдығы мен экскурсия үлкен шығындармен. The vastus lateralis біртұтас архитектураның үлгісі болып табылады. Көп ұлтты сәулеттер Көп ұлтты бұлшықеттердегі талшықтар күш түзу осіне қатысты бірнеше бұрышта орналасқан және ең жалпы және кең таралған сәулет болып табылады.[5] Бірнеше талшық бағдары осы санатқа жатады; бипеннат, конвергентті және мультипнататты. Бұл бұлшықет құрылымында PCSA анықтау қиынға соғып жатса да, жоғарыда аталған сауда-саттық қолданылады. Бипеннат құрылымдары бір-біріне қабаттасқан «V» талшықтары, мысалы, rektus femoris. Конвергентті келісімдер үшбұрыш немесе желдеткіш тәрізді, бастаулары кең және тар ендірмелер.[4] Бұл архитектурадағы қалам белгілерінің кең өзгеруі бірнеше функцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мысалы, трапеция, прототипті конвергентті бұлшықет, иықтың көтерілуіне де, депрессияға да көмектесе алады. Көп ұлтты келісімдер белгілі бір келісіммен ғана шектелмейді, бірақ арнайы қолданылған кезде - көбіне конвенгенттік келісімдермен бипеннаталы немесе біртұтас емес келісімдердің тіркесімін білдіреді. Бұл архитектураның мысалы адам болуы мүмкін дельта тәрізді бұлшықет. Бұлшық ет түрлері әрекетке байланысты Сондай-ақ оқыңыз: Қозғалыстың анатомиялық шарттары Көптеген бұлшықеттер бұлшықеттің әрекетімен аталады. Оларға мыналар жатады: The бүгу және экстензор; ұрлаушы және қосқыш; леватор және депрессор; супинатор және айтқыш; сфинктер, тензор, және айналдырғыш бұлшықеттер.[6] A бүгу бұлшықет буынның алдыңғы бұрышын төмендетеді; ан экстензор қосылыста алдыңғы бұрышты жоғарылатады. Ан ұрлаушы сүйекті орта сызықтан алшақтатады; ан қосқыш сүйекті орта сызыққа жақындатады. A леватор құрылымды көтереді; а депрессор құрылымды төмен жылжытады. A супинатор алақанды жоғары бұрады; а айтқыш алақанды төмен бұрады. A сфинктер саңылаудың мөлшері кішірейеді; а тензор дене бөлігін кернейді; айналмалы сүйек өз осінің айналасында айналады Бұлшықеттер – бұлшықет ұлпасынан, тығыз және борпылдақ дәнекер ұлпалардан, қантамырлары мен жүйке талшықтарынан тұрады. (Бұлшықет ұлпасын естеріңе түсіріңдер). Бұлшықеттердің негізін – көлденең жолақты бұлшықет талшықтарының жіңішке шоғыры (пучки) құрайды. Бұл шоғырлардың сыртын дәнекер ұлпасы қаптайды. Көлденең жолақты бұлшықет ұлпасынан қаңқа бұлшықеттері, тығыз дәнекер ұлпасынан сіңірлер түзіледі. Бұлшықет ұлпасын құрылысына қарай бірыңғай салалы, көлденең жолақты (қаңқа бұлшықеттері) және жүректің бұлшықеттері деп бөледі. Бірыңғай салалы бұлшықеттер ішкі мүшелердің ішкі жағын (ішек, асқазан, қантамырлар, қуық, бездердің өзектері) астарлап жатады. Жиырылғанда ішкі мүшелердің көлемін өзгертеді. Олардың жиырылуы баяу әрі ырғақты және адамның еркінен тыс жүзеге асады. 1-сурет. Денені қозғалысқа келтіретін бұлшықеттер: 1 – жазып, қозғалысқа келтіру; 2 – мойын мен кеудені қозғалту; 3 – қолды көтеру; 4 – иықты жоғары қозғау бұлшықеттері; 5 – құрсақ бұлшықеті; 6 – денені тік ұстап жүруге көмектесу; 7 – мықынды қимылдату; 8 – санды қимылға келтіру; 9 – балтыр мен аяқбасын қимылға келтіру бұлшықеттері 2-сурет. Бұлшықеттің құрылысы: 1 – бұлшықет талшығының қабықшасы; 2 – бұлшықет талшығының шоғыры; 3 – бұлшықеттің жуан талшықтары; 4 – бұлшықеттің жіңішке жіп тәрізді талшығы; 5 – оттекпен қамтамасыз етілетін жақсы дамыған бұлшықеттер; 6 – май басып нашар дамыған бұлшықеттер жүктеу/скачать 293,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|