Сабақтың тақырыбы: Масса және денелердің массасын өлшеу Дұрыс және дұрыс емес пішінді денелердің көлемін анықтау



бет2/3
Дата07.11.2022
өлшемі1,67 Mb.
#48066
түріСабақ
1   2   3

Массаны өлшейтін құрал

  • Таразы
  • Бұл-платина мен иридийдің қоспасынан құйылып жасалған цилиндр түріндегі эталондық (үлгі) кірдің массасы. Килограмның халықаралық үлгісі Париж қаласының жанындағы Севр қаласындағы эталондар мұражайында сақтаулы.

Массаны m әрпімен белгілейді.

  • Массаны m әрпімен белгілейді.
  • ХБ жүйесінде (СИ) массаның бірлігіне килограмм (1кг) қабылданған.
  • 1т (тонна) = 1000 кг
  • 1ц = 100 кг
  • 1кг =1000 г
  • 1кг = 1 000 000 мг
  • 1г = 0,001 кг

Тәжірибе жүзінде дене массасын оның басқа денемен әрекеттесуі арқылы емес, таразыда өлшеу арқылы табу

  • 1. Тартуға кірісуден бұрын таразының дұрыстығын тексеріп алады. Жан-жағындағы тозаңдарды қыл шеткалармен тазартады, таразының микрошкаласын ноль нүктесіне келтіреді.
  • 2. Өлшенетін денені таразының сол жақ табағына, ал жүктерді оң жағына салады.
  • 3. Таразыға 100 грамнан артық затты қоюға болмайды. Бұл таразының бұзылуына әкеліп соғады.
  • 4. Таразы табақшаларына ыстық, дымқыл және лас заттарды қоюға болмайды. Сұйықтықтарды өлшегенде таразыға және тастарға сұйық тигізуге болмайды.
  • 5. Ұсақ жүктерді тек пинцетпен ғана пайдаланыңыз және оларды әрқайсысын өздерінің орнына ғана орналастырыңыз.
  • 6. Өлшенетін денені сол жақ табақтың үстіне, оң жағына өлшенетін дененің массасынан сәл үлкен жүктерді саламыз
  • Егер жүктер табақшаны тартып кетсе, онда ол қайтадан футлярға
  • салып қоямыз, егер ол тартып кетпесе, онда табақшаға қалдырылады.
  • Содан кейінкелесі массасы аз жүктерменде осылай істейміз.
  • Денені теңестіріп, таразының табақшасындағы жүктердің
  • жалпы массасын есептеңіз.

Массаның жылдамдыққа қатысты формуласы

Дене әртүрлі заттардан жасалған. Осы денелердің көлемі жайлы не айта аласындар? Осы денелердің массасы жайлы не айтасыздар?

  • Дене әртүрлі заттардан жасалған. Осы денелердің көлемі жайлы не айта аласындар? Осы денелердің массасы жайлы не айтасыздар?
  • темір
  • мыс
  • алюминий
  • Неге алюминидің массасы темір мен мыс кубиктерінен жеңіл?
  • Әртүрлі заттардан жасалған дененің көлемдері бірдей болғанмен массалары әртүрлі болады.
  • Құралдардың бөлік құнын анықтау:
  • Өлшеулерді дұрыс жүргізу үшін аспап шкаласындағы бір бөліктің құнын таба білу қажет. Аспап шкаласындағы бөліктің құны өлшенетін шаманың шкаладағы кез келген екі мәнінің айырымын сол мәндердің арасындағы бөліктердің санына бөлу арқылы анықталады. Мысалы, суреттегі мензурка шкаласы бөлігінің құны мына ретпен анықталады:
  • а) шкаладан бірлігі см3 болатын көлемнің кез келген екі мәнін аламыз: мысалы, 150 см3 және 100 см3;
  • ә) олардың айырымын табамыз: 150 см3-100 см3 = 50 см3;
  • б) көлемнің екі мәні (150 см3 пен 100 см3) арасындағы мензурка бөліктерінің санын анықтаймыз: суретте ол 10-ға тең;
  • в) бір бөлікке келетін көлемнің мәнін анықтаймыз: 50 см3 :10 = 5 см3. Бүл сан шкаладағы ең кіші бөліктің мәні, яғни анықтама бойынша бір бөліктің құны болып табылады.
  • Бір бөліктің құнын білгеннен кейін, өлшенетін шаманың мәнін табу керек. Суреттегі сұйықтықтың көлемі 100 сантиметр кубтан (см3-тан) артық, бірақ 150 сантиметр кубқа (см3-қа) жетпейді. Сұйықтықтың деңгейі 100 см3-тің үстіне 8 бөлікке көтерілген. Осы 8 бөлікке сәйкес келетін көлем: 8 • 5 см3 =40 см3 болады. Сонда мензуркадағы сұйықтықтың көлемі: 100 см3+40 см3=140 сантиметр кубқа (см3-қа) тең.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет